Η δυσκοιλιότητα είναι μια συχνή διαταραχή του πεπτικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από δυσκολία και μειωμένη συχνότητα στην κένωση. Συνήθως, ορίζεται ως η ύπαρξη λιγότερων από τρεις κενώσεις την εβδομάδα, συνοδευόμενη από σκληρά κόπρανα, έντονη προσπάθεια κατά την αφόδευση, ή αίσθημα ατελούς κένωσης.
Ένας ασθενής θεωρείται δυσκοίλιος όταν έχει επίμονες δυσκολίες στις κενώσεις, όπως:
- Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα.
- Σκληρά κόπρανα σε μορφή σβόλων.
- Δυσκολία ή έντονη προσπάθεια κατά την αφόδευση.
- Αίσθηση φραγμού του εντέρου σαν να μην αδειάζει πλήρως.
Για να θεωρηθεί χρόνια δυσκοιλιότητα, αυτά τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον 3 μήνες.
Μορφές
Η πάθηση ταξινομείται σε διάφορες μορφές, ανάλογα με την αιτία και τον τρόπο που εκδηλώνεται. Οι βασικές μορφές είναι:
1. Πρωτοπαθής (λειτουργική) δυσκοιλιότητα
Δεν οφείλεται σε κάποια συγκεκριμένη πάθηση ή οργανική αιτία και περιλαμβάνει:
- Αργή διέλευση: Το έντερο λειτουργεί αργά, με αποτέλεσμα να καθυστερούν οι κενώσεις.
- Δυσχεσία: Δυσκολία στη χαλάρωση των μυών της περιοχής του πυελικού εδάφους, που δυσχεραίνει την αφόδευση.
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με δυσκοιλιότητα (IBS-C): Συνοδεύεται από κοιλιακό πόνο, φούσκωμα και εναλλαγές στις κενώσεις.
2. Δευτεροπαθής δυσκοιλιότητα
Αφορά υποκείμενες παθήσεις ή εξωτερικούς παράγοντες, όπως:
- Παθολογικές αιτίες:
- Ενδοκρινικές διαταραχές
- Νευρολογικές παθήσεις
- Ορθοπρωκτικές διαταραχές
- Φαρμακευτικές αιτίες: Κάποια φάρμακα ή σχήματα φαρμάκων προκαλούν δυσκοιλιότητα.
- Διατροφικές αιτίες: Έλλειψη φυτικών ινών ή ανεπαρκής πρόσληψη υγρών.
3. Οξεία δυσκοιλιότητα
Ξαφνική εμφάνιση δυσκοιλιότητας που μπορεί να οφείλεται σε:
- Αλλαγές στη διατροφή ή στο περιβάλλον.
- Απόφραξη στο έντερο (πολύποδες, όγκος).
- Λοίμωξη ή φλεγμονή.
4. Χρόνια δυσκοιλιότητα
Διαρκεί περισσότερο από 3 μήνες και σχετίζεται με μακροχρόνιες δυσκολίες στις κενώσεις, επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής. Μπορεί να είναι είτε λειτουργική είτε δευτεροπαθής.
5. Ψυχογενής δυσκοιλιότητα
Σχετίζεται με ψυχολογικούς παράγοντες, όπως:
- Άγχος ή στρες.
- Καταναγκαστικές συμπεριφορές.
- Καταστολή της ανάγκης για αφόδευση λόγω περιβαλλοντικών συνθηκών ή φοβίας.
Αιτίες
Η δυσκοιλιότητα μπορεί να εμφανίζεται λόγω πολλών και διαφορετικών παραγόντων, οι οποίοι κατηγοριοποιούνται σε λειτουργικούς, παθολογικούς, διατροφικούς, φαρμακευτικούς και ψυχολογικούς. Πιο αναλυτικά:
1. Διατροφικές αιτίες
- Έλλειψη φυτικών ινών: Διατροφή φτωχή σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης.
- Ανεπαρκής πρόσληψη υγρών: Η αφυδάτωση σκληραίνει τα κόπρανα.
- Υπερβολική κατανάλωση λιπαρών ή ζάχαρης: Επιδεινώνει τη λειτουργία του εντέρου.
- Καθιστική ζωή: Η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας μειώνει την κινητικότητα του εντέρου.
2. Παθολογικές αιτίες
Ενδοκρινικές διαταραχές:
- Υποθυρεοειδισμός.
- Διαβήτης (ιδιαίτερα με νευροπάθεια).
Νευρολογικές διαταραχές:
- Νόσος Parkinson.
- Σκλήρυνση κατά πλάκας.
- Βλάβες στο νωτιαίο μυελό.
Γαστρεντερικές διαταραχές:
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS).
- Ορθοπρωκτικές παθήσεις (αιμορροΐδες, ραγάδες, πρόπτωση ορθού).
- Απόφραξη από πολύποδες, όγκους ή στένωση εντέρου.
Μεταβολικές διαταραχές:
- Υπερασβεστιαιμία.
- Υποκαλιαιμία.
3. Φαρμακευτικές αιτίες
Η χρήση ορισμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων διαταράσσει την φυσική λειτουργία του εντέρου. Μερικές από τις πιο κοινές κατηγορίες τέτοιων φαρμάκων είναι:
- Οπιοειδή.
- Αντικαταθλιπτικά.
- Διουρητικά.
- Συμπληρώματα σιδήρου ή ασβεστίου.
- Αντιόξινα που περιέχουν αλουμίνιο.
- Αντισπασμωδικά και αντιψυχωσικά φάρμακα.
4. Ψυχολογικοί παράγοντες
Πολλές φορές η δυσχερής ψυχική υγεία επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος
- Στρες ή άγχος: καταστέλλει ή επιδεινώνει την ανάγκης για αφόδευση, ειδικά όταν σχετίζεται και με περιορισμό χρόνου ή αλλαγή περιβάλλοντος.
- Κατάθλιψη: Συχνά συνοδεύεται από δυσκοιλιότητα.
- Ψυχογενείς διαταραχές: Καταναγκαστικές συμπεριφορές ή διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν πολύ΄τον οργανισμό.
5. Τρόπος ζωής
- Καθιστική ζωή: Η έλλειψη κίνησης και άθλησης μειώνει τη κινητικότητα του εντέρου.
- Αλλαγές ρουτίνας: Αλλαγή στον χώρο, αλλαγές στον ύπνο ή στη διατροφή παίζουν καίριο ρόλο στις γαστρεντερικές διαταραχές.
- Χρήση καθαρτικών: Μακροχρόνια χρήση μπορεί να προκαλέσει εξάρτηση και μειωμένη φυσική κινητικότητα του εντέρου.
6. Οργανικές ή ανατομικές αιτίες
- Ανατομικές ανωμαλίες: Στένωση, εκκολπώματα, συμφύσεις είναι μόνο μερικές από αυτές που εμποδίζουν την υγιή κένωση.
Εγκυμοσύνη: Λόγω ορμονικών αλλαγών και πίεσης της μήτρας στο έντερο μπορεί να υπάρξει και αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας του εντέρου.
Διάγνωση
Η διάγνωση της δυσκοιλιότητας γίνεται από εξειδικευμένους γαστρεντερολόγους και περιλαμβάνει μια συστηματική προσέγγιση που βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εξέταση και, εφόσον χρειαστεί επεκτείνεται σε διαγνωστικές εξετάσεις. Στόχος είναι να εντοπιστεί η αιτία της δυσκοιλιότητας και να αποκλειστούν τυχόν σοβαρότερες καταστάσεις. Τα βήματα που ακολουθούνται είναι τα εξής:
1. Λήψη ιστορικού
Η εκτενής λήψη του ιστορικού από τον ιατρό περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με:
- Διατροφικές συνήθειες: Κατανάλωση φυτικών ινών και υγρών.
- Συνήθειες αφόδευσης: Συχνότητα, σύσταση, προσπάθεια κατά την κένωση.
- Συνοδά συμπτώματα: Κοιλιακός πόνος, φούσκωμα, αίμα στα κόπρανα.
- Ιστορικό παθήσεων: Υποθυρεοειδισμός, διαβήτης, νευρολογικά προβλήματα.
- Φαρμακευτική αγωγή: Χρήση φαρμάκων που προκαλούν δυσκοιλιότητα.
- Ψυχολογικοί παράγοντες: Άγχος, στρες, κατάθλιψη.
2. Κλινική εξέταση
Ο ιατρός σε πρώτη φάση πραγματοποιεί ένα γενικό έλεγχο στον ασθενή ο οποίος περιλαμβάνει:
- Γενική εξέταση: Έλεγχος για σημεία αναιμίας, αφυδάτωσης ή απώλειας βάρους.
- Κοιλιακή εξέταση: Αναζήτηση μάζας, τυμπανισμού ή ευαισθησίας.
- Ορθοπρωκτική εξέταση: Για εντοπισμό αιμορροΐδων, ραγάδων, πρόπτωσης ή απόφραξης.
3. Διαγνωστικά κριτήρια
Η διάγνωση μπορεί να βασιστεί στα κριτήρια Rome IV για τη λειτουργική δυσκοιλιότητα:
- Κένωση λιγότερες από 3 φορές την εβδομάδα.
- Σκληρά κόπρανα ή έντονη προσπάθεια κατά την αφόδευση.
- Αίσθηση ατελούς κένωσης ή απόφραξης.
- Χρήση βοηθητικών τεχνικών για αφόδευση.
4. Εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις
Ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς, μπορεί να απαιτηθούν επιπλέον εξετάσεις όπως:
- Γενική αίματος: έλεγχος για αναιμία.
- Θυρεοειδικές εξετάσεις: έλεγχος για υποθυρεοειδισμό.
Εξετάσεις για φλεγμονή ή λοίμωξη: CRP, TKE.
- Κολονοσκόπηση: για αποκλεισμό καρκίνου ή πολυπόδων (ιδίως σε άτομα >50 ετών ή με ανησυχητικά συμπτώματα, όπως αίμα).
- Ακτινογραφία ή αξονική κοιλίας: Για απόφραξη ή άλλες ανωμαλίες.
- Μαγνητική τομογραφία πυελικού εδάφους: Για λεπτομερή έλεγχο εφόσον χρειαστεί.
Θεραπεία & Αντιμετώπιση
Συνήθως η δυσκοιλιότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες, τη διατροφή ή, αν χρειαστεί, με φαρμακευτική βοήθεια. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί ιατρική παρέμβαση.
1. Αλλαγές στον τρόπο ζωής
- Κίνηση και άσκηση: Το περπάτημα και η ήπια άσκηση βοηθούν το έντερο να λειτουργεί καλύτερα.
- Σταθερές συνήθειες τουαλέτας: Συστήνεται η προσπάθεια για χρήση τουαλέτας την ίδια ώρα κάθε μέρα, κατά προτίμηση μετά τα γεύματα, χωρίς πίεση και βιασύνη.
- Προτεραιότητα στις ανάγκες: Καλό είναι να μην αγνοεί ή καταπιέζει κανείς την ανάγκη για τουαλέτα, όσο και αν πιέζεται λόγω χρόνου ή υποχρεώσεων.
- Ψυχολογική υποστήριξη: Άγχος και στρες μπορεί να επιδεινώσουν τη δυσκοιλιότητα, οπότε η διαχείρισή τους είναι σημαντική.
2. Αλλαγές στη διατροφή
- Περισσότερες φυτικές ίνες: Περισσότερα φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και ξηροί καρποί θα ευνοήσουν την κινητικότητα του εντέρου.
- Επαρκής ενυδάτωση: Στόχος είναι 6-8 ποτήρια νερό την ημέρα, με παράλληλη ελάττωση καφεϊνούχων και αλκοολούχων ροφημάτων.
- Προβιοτικά: Άμεση προσθήκη στη διατροφή τροφίμων όπως γιαούρτι, με στόχο τη βελτίωση της υγείας του εντέρου.
3. Φαρμακευτική αγωγή
Καθαρτικά σκευάσματα και υπόθετα που μαλακώνουν τα κόπρανα και αυξάνουν την κινητικότητα του εντέρου μπορεί να διεγείρουν το έντερο ώστε να δουλέψει καλύτερα.
4. Ιατρική φροντίδα
- Εκπαίδευση μυών: Ειδικές ασκήσεις για τον έλεγχο των μυών και μαλάξεις στην περιοχή του εντέρου.
- Υποκλυσμός: Ο υποκλυσμός (χαμηλός ή υψηλός) είναι μια συντηρητική μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει την απόφραξη του εντέρου, ειδικά σε κατακεκλημένους ασθενείς. Ακόμα και αν δεν υπάρχει η δυνατότητα μετακίνησης, πραγματοποιούνται υποκλυσμοί επί κλίνης και κατ οίκον από εξειδικευμένους νοσηλευτές.
- Ενδοσκοπικές εξετάσεις: Όπως κολονοσκόπηση για να αφαιρεθούν εμπόδια στον εντερικό σωλήνα ή να ελεγχθούν τυχόν προβλήματα.
- Χειρουργική επέμβαση: Για σοβαρές ανατομικές ανωμαλίες ή άλλες καταστάσεις που το απαιτούν.
Αν και ακούγεται αθώα, η δυσκοιλιότητα δεν πρέπει να αγνοείται διότι μπορεί να είναι προάγγελος πιο σοβαρών παθήσεων όπως ο ειλεός. Αντιδρούμε από τα πρώτα συμπτώματα, είτε με ατομικές πράξεις είτε κατόπιν συμβουλής του θεράποντα ιατρού μας.
Στην περίπτωση που χρειάζεστε Υποκλυσμό Κατ’ Οίκον, επικοινωνήστε μαζί μας στο 210-5710088 για Αθήνα και στο 2310-262888 για Θεσσαλονίκη, για επιπλέον πληροφορίες και να κλείσετε το ραντεβού σας άμεσα με έναν εξειδικευμένο νοσηλευτή.
