Σπίλοι: Είδη, Διάγνωση και Θεραπεία

ΑΡΧΙΚΗ » Σπίλοι: Είδη, Διάγνωση και Θεραπεία

Οι σπίλοι, ευρέως γνωστοί ως ελιές, είναι δερματικές αλλοιώσεις που αποτελούνται από ομάδες μελανοκυττάρων. Τα μελανοκύτταρα είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της μελανίνης, της ουσίας που δίνει το χρώμα στο δέρμα μας. Οι σπίλοι μπορεί να είναι συγγενείς (παρόντες από τη γέννηση) ή επίκτητοι (αναπτύσσονται αργότερα στη ζωή). Είναι συνήθως καλοήθεις, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να εξελιχθούν σε μελάνωμα, έναν τύπο καρκίνου του δέρματος. Ίσως να διαφέρουν σημαντικά σε μέγεθος, σχήμα και χρώμα, να είναι επίπεδοι ή υπερυψωμένοι, στρογγυλοί ή ακανόνιστοι, και να έχουν χρώματα που κυμαίνονται από σκούρο καφέ ή μαύρο έως σάρκινο ή κόκκινο.

Κατηγορίες Σπίλων

Οι σπίλοι κατηγοριοποιούνται με βάση την αιτιολογία, την ιστολογική εικόνα, την κλινική εμφάνιση και τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος:

Με βάση την αιτιολογία:

1. Συγγενείς Σπίλοι: Παρόντες από τη γέννηση, μπορεί να είναι μικροί, μεσαίοι ή μεγάλοι με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος.
2. Επίκτητοι Σπίλοι: Εμφανίζονται μετά τη γέννηση, συνήθως κατά την παιδική ηλικία ή την εφηβεία.

Με βάση την ιστολογική εικόνα:

1. Ενδοδερμικοί Σπίλοι: Εμφανίζονται μέσα στο δέρμα.
2. Συμπυκνωμένοι Σπίλοι: Υπάρχουν τόσο στο δέρμα όσο και στην επιδερμίδα.
3. Επιδερμικοί Σπίλοι: Βρίσκονται στη σύναψη της επιδερμίδας και του δέρματος.

Με βάση την κλινική εμφάνιση:

1. Κοινοί Σπίλοι: Μικροί, στρογγυλοί και ομοιόχρωμοι.
2. Δυσπλαστικοί Σπίλοι: Ακανόνιστου σχήματος με ποικιλία χρωμάτων και ανώμαλα όρια.
3. Κυανός Σπίλος: Μπλε ή γκρι χρώματος λόγω της παρουσίας μελανοκυττάρων βαθιά στο δέρμα.
4. Αιμαγγειώματα: Μικρές κόκκινες ελιές από τη συγκεντρώσεις αιμοφόρων αγγείων.
5. Σπίλος του Ota: Σκούροι μπλε ή μαύροι σπίλοι γύρω από το μάτι ή την περιοχή των μάγουλων.
6. Σπίλος του Sutton: Περιβάλλεται από μια λευκή ζώνη αποχρωματισμού , συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λεύκης και παρατηρείται σε παιδιά και νέους.
7. Σπίλος του Meyerson: Μελανοκυτταρικός σπίλος που περιτριγυρίζεται από ερυθρή ζώνη που θυμίζει έκζεμα, μπορεί να προκαλεί κνησμό και συνήθως είναι καλοήθης.
8. Σπίλος Spitz: Εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία ως ερυθρό οζίδιο, κυρίως στο πρόσωπο και τα πόδια. Αναπτύσσεται γρήγορα και στη συνέχεια παραμένει σταθερός. Χρειάζεται τακτική παρακολούθηση και, εάν υπάρχουν ατυπίες, συνίσταται αφαίρεση.
9. Σπίλος του Reed: Παρόμοιος με τον σπίλο του Spitz, με μέση ηλικία εμφάνισης τα 25 έτη, είναι πιο σκουρόχρωμος, συνήθως καλοήθης, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται αφαίρεση.
10. Σπίλος του Ito: Παρόμοιος με τον σπίλο του Ota, αλλά επηρεάζει την περιοχή του ακρωμιοκλειδικού νεύρου και εμφανίζεται στην υπερκλείδια περιοχή και στην ωμοπλάτη.
11. Σπίλος του Becker: Εκδηλώνεται στην παιδική ή εφηβική ηλικία, οπουδήποτε στο σώμα, ως καφέ κηλίδα λόγω αυξημένης παραγωγής μελανίνης (υπερμελάγχρωση).

Με βάση τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος:

1. Χαμηλού κινδύνου σπίλοι: Μικροί, ομοιόχρωμοι και χωρίς αλλαγές με την πάροδο του χρόνου.
2. Υψηλού κινδύνου σπίλοι: Δυσπλαστικοί ή μεγάλοι συγγενείς που χρειάζονται τακτική παρακολούθηση.

Οι διάφοροι τύποι σπίλων απαιτούν διαφορετική αντιμετώπιση και παρακολούθηση από δερματολόγο, ειδικά όταν υπάρχουν αλλαγές ή ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.

Επικινδυνότητα Σπίλων

Οι σπίλοι μπορεί να αποτελούν τα προεόρτια μιας αρκετά σοβαρότερης κατάστασης γι’ αυτό και πρέπει να εξετάζονται τακτικά, ειδικά σε περιπτώσεις που παρατηρήσει κανείς τα ακόλουθα:

1. Αλλαγές σε σχήμα, μέγεθος ή χρώμα.
2. Ασυμμετρία και ανώμαλα όρια.
3. Ποικιλία χρωμάτων.
4. Διάμετρος μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
5. Εξέλιξη ή αλλαγή (π.χ. αιμορραγία, κνησμός, πόνος).
6. Εμφάνιση νέων σπίλων μετά την ηλικία των 40 ετών.
7. Εμφάνιση σπίλων σε ειδικές θέσεις όπως παλάμες, πέλματα, νύχια.
8. Υπάρχον οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.

Τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν μελάνωμα και άλλου είδους καρκίνο του δέρματος περιλαμβάνουν:

• Άτομα με ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή προκαρκινικών δερματικών  βλαβών.
• Άτομα με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος.
• Άτομα που φέρουν πολλούς και δυσπλαστικούς σπίλους.
• Ανοιχτόχρωμα άτομα σε μαλλιά, μάτια και δέρμα.
• Άτομα σε ανοσοκαταστολή.
• Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
• Άτομα που εκτίθενται από επιλογή ή όχι σε υψηλά επίπεδα ηλιακής ακτινοβολίας.

Η έγκαιρη ανίχνευση και αξιολόγηση των σπίλων μπορεί να προλάβει σοβαρά προβλήματα υγείας. Η συνεργασία με δερματολόγο για τακτικούς ελέγχους είναι ουσιαστική για τη διατήρηση της υγείας του δέρματος.

Διάγνωση

Ακόμα και μόνος, ο καθένας μας μπορεί να κάνει μια αρχική αξιολόγηση των σπίλων του, χρησιμοποιώντας το σύστημα ABCDE:

• A (Asymmetry): Ασυμμετρία του σπίλου.
• B (Border): Ακανόνιστα ή ασαφή όρια.
• C (Color): Ποικιλία χρωμάτων.
• D (Diameter): Διάμετρος μεγαλύτερη από 6 χιλιοστά.
• E (Evolving): Εξέλιξη ή αλλαγή του σπίλου.

Σε περίπτωση εντοπισμού κάποιου ανησυχητικού συμπτώματος όπως τα παραπάνω συνιστάται η άμεση επίσκεψη σε κάποιον ειδικό για περαιτέρω διάγνωση. Η διάγνωση ενός σπίλου ή άλλης δερματικής αλλοίωσης περιλαμβάνει διάφορα βήματα και τεχνικές για να προσδιοριστεί αν είναι καλοήθης ή κακοήθης:

1. Ιατρικό Ιστορικό: Συλλογή πληροφοριών για το προσωπικό και οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος.
2. Κλινική Εξέταση: Οπτική εξέταση του σπίλου και των αλλοιώσεων από δερματολόγο.
3. Δερματοσκόπηση: Χρήση δερματοσκοπίου για λεπτομερή εξέταση της δομής των σπίλων.
4. Φωτογραφική Παρακολούθηση και Χαρτογράφηση: Χρήση φωτογραφιών για παρακολούθηση των αλλαγών των σπίλων με την πάροδο του χρόνου, γνωστή και ως χαρτογράφηση σπίλων.
5. Βιοψία: Αφαίρεση και μικροσκοπική εξέταση του δείγματος για εντοπισμό κακοήθειας. Αυτή η διαδικασία είναι σημαντική όχι μόνο για την επιβεβαίωση διαγνωστικών ευρημάτων αλλά και για τη θεραπευτική διαχείριση.
6. Γενετικός Έλεγχος: Σε περιπτώσεις με οικογενειακό ιστορικό μελανώματος, μπορεί να γίνει γενετικός έλεγχος για να προσδιοριστούν συγκεκριμένες γονιδιακές μεταλλάξεις.
7. Απεικονιστικές Εξετάσεις: Όπου υπάρχει υποψία προχωρημένου μελανώματος, μπορεί να γίνουν απεικονιστικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία, για να εκτιμηθεί η εξάπλωση του καρκίνου.

Θεραπεία

Η αφαίρεση σπίλων, εφόσον κριθεί αναγκαία, μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους και περιλαμβάνει δύο κύριες χειρουργικές τεχνικές.

1. Αφαίρεση με εκτομή (κοπή) με ή χωρίς ράμματα: Αυτή η μέθοδος επιλέγεται ανάλογα με το βάθος του σπίλου. Σε περιπτώσεις που ο σπίλος βρίσκεται σε μεγάλο βάθος, μπορεί να απαιτηθεί χρήση ραμμάτων για το κλείσιμο της πληγής.
2. Αφαίρεση με τη μέθοδο shaving: Σε αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιείται ένα νυστέρι για την αφαίρεση του σπίλου, χωρίς τη χρήση ραμμάτων. Αυτή η τεχνική κυρίως εφαρμόζεται όταν ο σπίλος είναι επιφανειακός και δεν απαιτεί εκτομή.
3. Κρυοπηξία: Είναι μια μέθοδος αφαίρεσης σπίλων που εφαρμόζεται σε λεπτούς, καλοήθεις σπίλους που δεν έχουν διεισδύσει βαθιά στο δέρμα. Χρησιμοποιεί υγρό άζωτο για να παγώσει τον σπίλο, νεκρώνοντας έτσι τα κύτταρά του. Πρόκειται για μια σύντομη και ανώδυνη διαδικασία.
4. Πλαστική Χειρουργική: Σε περιπτώσεις μεγάλων σπίλων ή σε περιοχές με αισθητική σημασία, μπορεί να χρειαστεί πλαστική χειρουργική για την αποκατάσταση της περιοχής μετά την αφαίρεση.
5. Laser Θεραπεία: Χρησιμοποιείται για την αφαίρεση σπίλων επιφανειακής φύσης, ειδικά σε περιοχές όπως το πρόσωπο. Κατάλληλη για σπίλους του Ota ή του Ito.

Οι σπίλοι απαιτούν πολύ μεγαλύτερη προσοχή από αυτήν που τους δίνουν οι περισσότεροι. Ειδικά από την στιγμή που ζούμε σε μια χώρα με τόσο έντονη ηλιοφάνεια. Ας μην αμελούμε τα σημάδια που μας δείχνει το δέρμα μας και ας προστατευτούμε όσο μπορούμε.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.