Η σαλμονέλα είναι μια βακτηριακή λοίμωξη που επηρεάζει το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου και των ζώων και μεταδίδεται από το βακτήριο salmonella. Η ασθένεια που προκαλείται από τη σαλμονέλα ονομάζεται σαλμονέλωση. Η σαλμονέλα είναι μία από τις τέσσερις κύριες αιτίες των διαρροϊκών ασθενειών και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, υπολογίζεται ότι επηρεάζει δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο και προκαλεί περισσότερους από εκατό χιλιάδες θανάτους.
Το βακτήριο της σαλμονέλας ζει σε στα έντερα ζώων και ανθρώπων και περνάει μέσα από τα περιττώματα (κόπρανα). Ο πιο συχνός τρόπος μόλυνσης στον άνθρωπο είναι μέσω μολυσμένων τροφίμων και νερού. Χρειάζεται πολλή προσοχή καθώς αν οι τροφές δεν μαγειρευτούν σωστά και δεν αποθηκευτούν στις σωστές θερμοκρασίες υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επέλθει λοίμωξη. Άλλες πηγές μόλυνσης μπορεί να είναι μη ασφαλείς περιβάλλοντα όπως κολυμβητήρια ή λίμνες.
Συμπτώματα σαλμονέλας
Τα συμπτώματα της λοίμωξης από σαλμονέλα ποικίλουν, αλλά συνήθως εμφανίζονται μετά από 12-72 ώρες από τη μόλυνση και διαρκούν 4-7 μέρες.
Τα κύρια συμπτώματα δηλητηρίασης από σαλμονέλα είναι τα εξής:
- Διάρροια: Το κύριο σύμπτωμα είναι η διάρροια, η οποία μπορεί να είναι βαριά και να συνοδεύεται από αίσθημα κοιλιακού πόνου και κράμπες.
- Αίμα στα κόπρανα.
- Πυρετός: Συνήθως συμβαίνει πυρετός, ο οποίος μπορεί να ανέλθει σε 39°C ή περισσότερο.
- Ναυτία και εμετός: Οι ασθενείς ενδέχεται να έχουν επίσης ναυτία και εμετό.
- Κεφαλαλγία: Μια κεφαλαλγία είναι επίσης συχνή, καθώς και κατάσταση κούρασης και αδυναμίας.
- Μυϊκός πόνος.
- Γενική δυσφορία.
- Σημάδια αφυδάτωσης.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σαλμονέλα μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερες επιπλοκές, όπως αιμολυτική αναιμία, πνευμονία, περιφερική αγγειίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή ουρηθρίτιδα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα πρέπει να αναζητηθεί άμεση νοσηλεία. Για να αποφύγετε τη μόλυνση από σαλμονέλα, είναι σημαντικό να τηρούνται:
- Καθαριότητα.
- Υγιεινές πρακτικές κατά την παρασκευή και αποθήκευση των τροφίμων.
- Μαγείρεμα σε επαρκή θερμοκρασία.
Πηγές μετάδοσης
- Πουλιά, τρωκτικά χοίροι και βοοειδή, καθώς και κατοικίδια όπως γάτες, σκύλοι, και ερπετά όπως οι χελώνες.
- Μέσω στοματικής και εντερικής οδού των ανθρώπων.
- Μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων ζωικής προέλευσης (κυρίως αυγά, κρέας, πουλερικά και γάλα), αλλά και μέσω λαχανικών που έχουν μολυνθεί από κοπριά.
Τα συνήθη μολυσμένα τρόφιμα είναι:
- Ωμό κρέας, βοοειδή, πουλερικά και οστρακοειδή: κατά τη διαδικασία της σφαγής τα κόπρανα μπορούν να μολύνουν το ωμό κρέας και τα πουλερικά. Στην περίπτωση των οστρακοειδών επέρχεται μόλυνση μέσω του νερού.
- Ωμό αυγό – Τα αυγά μπορεί να περιέχουν σαλμονέλα στο κέλυφός τους αλλά χρειάζεται προσοχή καθώς οποιοδήποτε τρόφιμο που περιέχει αυγό ενέχει κίνδυνο μόλυνσης ιδιαιτέρως αν δεν έχει ψηθεί αρκετά και ο κρόκος του είναι ρευστός.
- Φρούτα και λαχανικά: πλύσιμο με μολυσμένο νερό από σαλμονέλα αλλά και κατά την προετοιμασία φαγητού όταν υγρά από ωμό κρέας, κοτόπουλο έρχονται σε επαφή με ωμά τρόφιμα, όπως σαλάτες.
- Μη παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Διάγνωση
Η διάγνωση της σαλμονέλας βασίζεται κυρίως στον τύπο των συμπτωμάτων και στα ευρήματα των εξετάσεων.
Η ανίχνευση του βακτηρίου εντοπίζεται μέσω εξετάσεων του αίματος ή καλλιέργειας κοπράνων. Επίσης ο ιατρός ελέγχει την κοιλιακή χώρα για εξανθήματα και τη θερμοκρασία του ασθενούς. Οι ασθενείς με σοβαρή πάθηση, όπως αιμολυτική αναιμία ή πνευμονία, ενδέχεται να χρειαστούν άμεση νοσοκομειακή νοσηλεία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σαλμονέλα μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά. Οι γιατροί συνήθως επιλέγουν το κατάλληλο αντιβιοτικό βάσει της ευαισθησίας της σαλμονέλας σε διάφορους παράγοντες. Είναι σημαντικό να ακολουθήσετε τις οδηγίες του γιατρού σας σχετικά με το πώς να λαμβάνετε τα αντιβιοτικά και να μην τερματίσετε τη θεραπεία ακόμα κι αν αισθάνεστε καλύτερα. Συνολικά, η καλή υγιεινή, η ασφαλής επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων αλλά και η αποφυγή εξωτερικών μορφών μόλυνσης είναι πολύ σημαντικές στην πρόληψη της σαλμονέλας.
Παράγοντες κινδύνου
- Συχνά ταξίδια σε χώρες με κακές συνθήκες υγιεινής (επιπρόσθετα στη συμπτωματολογία εντάσσεται και ο τυφοειδής πυρετός)
- Κατοικίδια, ειδικά πτηνά και ερπετά, μπορεί να μολυνθούν από βακτήρια σαλμονέλας.
- Μολυσμένες επιφάνειες.
- Δραστηριότητες που μπορούν να σας φέρουν σε επαφή με βακτήρια σαλμονέλας.
- Προβλήματα υγείας που μπορεί να αποδυναμώσουν την αντίστασή σας στη μόλυνση γενικά.
- Συγκατοίκηση πολλών ατόμων σε ένα σπίτι.
- Αντιόξινα – η μείωση της οξύτητας του στομάχου επιτρέπει να επιβιώσουν περισσότερα βακτήρια σαλμονέλας.
- Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου: Αυτή η διαταραχή καταστρέφει την χλωρίδα του εντέρου, καθιστώντας ευκολότερη την πρόσβαση για τα βακτήρια της σαλμονέλας.
- Χρήση αντιβιοτικών.
- Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Θεραπεία & Αντιμετώπιση
Η θεραπεία και η αντιμετώπιση της σαλμονέλας συνήθως περιλαμβάνει τις παρακάτω προσεγγίσεις:
- Υδρο-ηλεκτρολυτική αντιμετώπιση: Ο στόχος είναι να αντιμετωπιστεί η απώλεια υγρών και η διαταραχή της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών που προκαλείται από τη διάρροια που συνοδεύει συχνά τη σαλμονέλα. Οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να προσλαμβάνουν αρκετά υγρά και ηλεκτρολύτες.
- Αντιβιοτική θεραπεία: Ορισμένοι ασθενείς με σοβαρή σαλμονέλα μπορεί να χρειαστεί να λάβουν αντιβιοτικά. Η επιλογή του αντιβιοτικού εξαρτάται από την ευαισθησία του συγκεκριμένου βακτηρίου σε διάφορα φάρμακα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αντιβιοτική θεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητη για να αποτραπούν επιπλοκές ή διάδοση της νόσου σε άλλα μέρη του σώματος. Η θεραπεία συνήθως διαρκεί 4-7 ημέρες και έπειτα υπάρχει επώαση της νόσου.
Φυσική αντιμετώπιση
- Ανάπαυση και ξεκούραση.
- Ενυδάτωση & άφθονα υγρά.
- Ομαλοποίηση διατροφής, μικρά γεύματα αποφεύγοντας λίπη και σάκχαρα.
- Αντιδιαρροϊκά φάρμακα.
- Προβιοτικά.
- Παυσίπονα.
Τρόποι προφύλαξης
Η λοίμωξη από το βακτήριο της σαλμονέλας είναι μεταδοτική και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και προφύλαξη.
Συστήνεται:
- Το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, πάγκων κουζίνας.
- Κρατήστε τα τρόφιμα χωριστά ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση: φυλάξτε τα τρόφιμα που έχουν κίνδυνο να περιέχουν σαλμονέλα, δηλαδή ωμό κρέας, πουλερικά και θαλασσινά, ξεχωριστά από τα άλλα τρόφιμα στο ψυγείο.
- Μην τοποθετείτε μαγειρεμένο φαγητό σε άπλυτο πιάτο όπου υπάρχει ωμό κρέας.
- Προσεκτικό μαγείρεμα των: πουλερικών, βόειου κρέατος και αυγών.
- Προσεκτικό πλύσιμο τροφίμων, ιδιαίτερα των φρούτων και των λαχανικών.
- Μη πίνετε μη παστεριωμένο γάλα.
- Το βακτήριο της σαλμονέλας εξουδετερώνεται στους 70οC.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και τον καθορισμό πιθανής θεραπείας, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
