Ψώρα (κοινή και νορβηγική): Μετάδοση, Συμπτώματα και Θεραπεία

ΑΡΧΙΚΗ » Ψώρα (κοινή και νορβηγική): Μετάδοση, Συμπτώματα και Θεραπεία

Η ψώρα είναι μια παρασιτική λοίμωξη του δέρματος που προκαλείται από το άκαρι Sarcoptes scabiei var. hominis. Αυτό το μικροσκοπικό άκαρι δημιουργεί σήραγγες στην επιδερμίδα, όπου ζει και γεννά τα αυγά του. Η ψώρα χωρίζεται κυρίως σε δύο βασικές μορφές ή κατηγορίες:

1. Κοινή ψώρα: Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μορφή της ασθένειας με συμπτώματα όπως:
   • Έντονος κνησμός, ειδικά τη νύχτα.
   • Ερυθρότητα και μικρά εξανθήματα (φλύκταινες) στο δέρμα.
   • Σήραγγες (μικρά μονοπάτια) κάτω από το δέρμα, όπου τα ακάρεα φτιάχνουν φωλιές.
2. Νορβηγική ψώρα (Υπερκερατωσική ψωριασιοειδής δερματίτιδα): Αναφέρεται ως πολύ σοβαρή μορφή παρασιτικής δερματοπάθειας, είναι πιο σπάνια και συνήθως εμφανίζεται σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή νευρολογικές παθήσεις, προκαλώντας συμπτώματα όπως:
   • Πυκνά, σκληρά λέπια ή κρούστες στο δέρμα.
   • Μεγάλη συγκέντρωση ακάρεων, που μπορεί να φτάσουν τα χιλιάδες ανά τετραγωνικό εκατοστό.
   • Ο κνησμός μπορεί να είναι λιγότερο έντονος σε σχέση με την κοινή ψώρα, αλλά η κατάσταση είναι πολύ πιο μεταδοτική.

Μετάδοση

Οι πληθυσμιακές ομάδες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση ψώρας αποτελούνται από άτομα που ζουν ή εργάζονται σε συνθήκες που διευκολύνουν τη μετάδοση του παρασίτου ή που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και αφορούν:

• Άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα: Άτομα που πάσχουν από HIV/AIDS, καρκίνο, ή λαμβάνουν φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό.
• Ηλικιωμένοι: Οι ηλικιωμένοι, ειδικά όσοι βρίσκονται σε γηροκομεία ή φροντίζονται στο σπίτι, είναι πιο επιρρεπείς στη μόλυνση λόγω της μειωμένης ανοσίας και των συχνών επαφών με φροντιστές.
• Άτομα που ζουν σε συνωστισμένους χώρους: Καταυλισμοί προσφύγων, φυλακές, στρατιωτικά στρατόπεδα είναι μέρη όπου η ψώρα μπορεί εύκολα να εξαπλωθεί λόγω της στενής επαφής. Επίσης, παιδικοί σταθμοί ή σχολεία, όπου πολλά παιδιά μοιράζονται αντικείμενα και έρχονται σε άμεση αλληλεπίδραση.
• Άστεγοι: Άνθρωποι που ζουν χωρίς σταθερό χώρο διαμονής αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο ψώρας λόγω κακής υγιεινής και συνωστισμένων συνθηκών διαβίωσης.
• Φροντιστές: Ιατροί, νοσηλευτές, και όσοι φροντίζουν άτομα με ψώρα λόγω της καθημερινής συναναστροφής.
• Οικογένειες που ζουν με άτομο που έχει ψώρα: Επειδή η ψώρα μεταδίδεται μέσω άμεσης επαφής δέρμα με δέρμα, τα μέλη της οικογένειας ή άτομα που ζουν μαζί έχουν υψηλή πιθανότητα μόλυνσης.
• Σεξουαλικά ενεργά άτομα: Η στενή σωματική επαφή, όπως η σεξουαλική επαφή, μπορεί να ενισχύσει την μετάδοσης ψώρας.

Οι παραπάνω ομάδες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικές για την υγιεινή τους και να αναζητούν θεραπεία εάν εμφανιστούν συμπτώματα ψώρας.

Συμπτώματα

Τα κύρια συμπτώματα της ψώρας προκαλούνται από την παρουσία και τη δράση του παρασίτου Sarcoptes scabiei στο δέρμα και περιλαμβάνουν:

• Κνησμός: Η εκδήλωση φαγούρας ή κνησμού είναι χειρότερη κατά τη διάρκεια της νύχτας, γεγονός που μπορεί να δυσκολεύει τον ύπνο.
• Εξανθήματα: Μικρές κόκκινες φυσαλίδες σε διάφορα σημεία του σώματος, συχνά στις περιοχές όπου το ακάρι έχει δημιουργήσει σήραγγες. Τα εξανθήματα μπορεί να συνοδεύονται από ερεθισμό και ερυθρότητα λόγω της συνεχούς φαγούρας.
• Πληγές από ξύσιμο: Ο κνησμός είναι μεν πιο ήπιας στη νορβηγική ψώρα αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει πληγές ή εξελκώσεις στο δέρμα, οι οποίες συνήθως μολύνονται περαιτέρω από βακτήρια.
• Σκληρές κρούστες και λέπια: Πυκνές, σκληρές κρούστες και λέπια σε μεγάλες περιοχές του δέρματος, συχνά στους αγκώνες, τα γόνατα, και το τριχωτό της κεφαλής.

Γενικότερα οι πιο κοινές περιοχές προσβολής και άρα και εμφάνισης συμπτωμάτων είναι:

• Μεταξύ των δακτύλων των χεριών και των ποδιών.
• Οι καρποί, οι αγκώνες και τα γόνατα.
• Οι μασχάλες και η περιοχή γύρω από τον ομφαλό.
• Τα γεννητικά όργανα στους άντρες και οι θηλές στις γυναίκες.
• Οι πτυχές του δέρματος και η περιοχή γύρω από τους γλουτούς.

Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν 2 έως 6 εβδομάδες μετά την αρχική μόλυνση, αν και σε άτομα που είχαν ψώρα στο παρελθόν, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν πιο γρήγορα (μέσα σε λίγες μέρες).

Διάγνωση

Η διάγνωση της πάθησης γίνεται κυρίως με συνδυασμό κλινικής εκτίμησης και εργαστηριακών εξετάσεων από δερματολόγο-αφροδισιολόγο ιατρό.
Οι βασικές μέθοδοι διάγνωσης περιλαμβάνουν:

1. Κλινική εκτίμηση:
   • Ιστορικό: Ο ιατρός λαμβάνει υπόψη το ιστορικό του ασθενούς καθώς και το αν έχει έρθει σε επαφή με πιθανά κρούσματα.
   • Εξέταση του δέρματος: Οι χαρακτηριστικές βλάβες, όπως φαγούρα, λέπια, πυκνές και παχιές κρούστες, εξανθήματα ή πληγές ίσως υποδηλώνουν ψώρα.
2. Δερματοσκόπηση: Η χρήση του δερματοσκοπίου βοηθάει τον ιατρό να δει καλύτερα τις στοιβάδες που έχουν δημιουργήσει τα ακάρεα κάτω από το δέρμα. Επίσης εντοπίζεται η παρουσία του παρασίτου ή τα αυγά του.
3. Εργαστηριακή εξέταση δέρματος: Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, ο ιατρός λαμβάνει δείγμα από την επιφάνεια του δέρματος με ένα νυστέρι, συνήθως στις περιοχές που υπάρχουν εξανθήματα. Το δείγμα εξετάζεται κάτω από μικροσκόπιο για την ανίχνευση ακάρεων, αυγών ή περιττωμάτων του παρασίτου.
4. Βιοψία δέρματος (σπάνια): Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, αν η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη από τα παραπάνω, γίνεται βιοψία του δέρματος για περαιτέρω εργαστηριακή εξέταση.
5. Αντίδραση στη θεραπεία: Εάν τα συμπτώματα και το ιστορικό του ασθενούς είναι συμβατά με ψώρα, ο ιατρός μπορεί να ξεκινήσει τη θεραπεία και να επιβεβαιώσει τη διάγνωση βάσει της ανταπόκρισης του ασθενούς στη θεραπεία.
6. Ιστορικό και επικοινωνία με άλλους: Ο ιατρός ίσως να ρωτήσει αν υπάρχουν άλλοι στην οικογένεια ή στον στενό κύκλο που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα, καθώς η ψώρα είναι εξαιρετικά μεταδοτική.

Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στα συμπτώματα και την εμφάνιση των δερματικών βλαβών, αλλά η επιβεβαίωση μέσω μικροσκοπικής εξέτασης είναι ιδιαίτερα σημαντική για να αποτραπεί η λανθασμένη διάγνωση.

Τρόποι Αντιμετώπισης

Η θεραπεία για την ψώρα, ειδικά την νορβηγική, είναι πιο εντατική και περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμάκων και μέτρων υγιεινής για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Ακολουθούν οι εξής βασικές προσεγγίσεις:

• Φαρμακευτική αγωγή από το στόμα: Βοηθά να αντιμετωπιστούν τα ακάρεα που προκαλούν τη νόσο. Αν υπάρχουν πληγές που έχουν μολυνθεί, συστήνονται και αντιβιοτικά για την ίαση των μολύνσεων.
• Τοπική δερματική αγωγή: Μαζί με τα φάρμακα από το στόμα, μπορεί να προταθεί ειδική κρέμα που εφαρμόζεται σε όλο το σώμα.
• Καθαρισμός του δέρματος: Ειδικά η νορβηγική ψώρα προκαλεί παχιές κρούστες στο δέρμα. Αυτές οι κρούστες πρέπει να απομακρυνθούν με ειδικές αλοιφές για να μπορέσουν τα φάρμακα να δράσουν καλύτερα.
• Θεραπεία για όλη την οικογένεια ή τους συγκατοίκους: Όλοι όσοι ζουν με τον ασθενή ή έχουν έρθει σε στενή επαφή επιβάλλεται να λάβουν θεραπεία, ακόμα κι αν δεν έχουν συμπτώματα, για να αποφευχθεί η εξάπλωση της ψώρας.
• Καθαριότητα και απολύμανση: Τα ρούχα, τα σεντόνια και οι πετσέτες καθώς και τα προσωπικά αντικείμενα του ασθενούς, προτείνονται να πλυθούν σε ζεστό νερό ή να σφραγιστούν σε σακούλες για τρεις ημέρες, ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα είναι απαλλαγμένα από ακάρεα.
  

Παρόλο που η ψώρα είναι αρκετά μεταδοτική και δυσάρεστη, είναι και πλήρως ιάσιμη με την κατάλληλη αγωγή και τις σωστές συνθήκες αντιμετώπισης. Με τα πρώτα συμπτώματα ή την υποψία αυτών, λοιπόν, κρίνεται σκόπιμο να γίνει άμεσα επικοινωνία με έναν ιατρό.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, τη διάγνωση και τον καθορισμό της πιθανής θεραπείας, σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.