Ο Μάιος έχει καθιερωθεί παγκοσμίως ως ο Μήνας Ψυχικής Υγείας. Ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Mental Health America την δεκαετία του 1950, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για την ψυχική υγεία, την ψυχική ευεξία και τα ζητήματα ψυχικής ασθένειας.
Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), η ψυχική υγεία περιλαμβάνει τη συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική ευημερία, επηρεάζοντας το πώς σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και ενεργούμε. Επίσης, βοηθά στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται κάποιος το άγχος, σχετίζεται με τους άλλους και κάνει υγιείς επιλογές. Αφορά ένα πολυδιάστατο φαινόμενο που κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), περιλαμβάνει την ολοκληρωτική και αρμονική λειτουργία της προσωπικότητας του ανθρώπου. Η ψυχική υγεία δεν αποκτάται για πάντα, αλλά απαιτεί διαρκή αγώνα για τη διατήρησή της.
Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ, 1 στους 5 ενήλικες πάσχει από ψυχικές ασθένειες, 1 στα 6 παιδιά ηλικίας 6 -17 ετών εμφανίζει διαταραχή ψυχικής υγείας και το 2021, λιγότεροι από τους μισούς ενήλικες έλαβαν θεραπεία. Ειδικοί επισημαίνουν τη σημαντική επίδραση της παγκόσμιας ψυχικής υγείας στα άτομα και τις τραγικές συνέπειες που μπορεί να προκύψουν όταν οι άνθρωποι δεν λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται. Συνεπώς είναι καθήκον όλων, η σημασία της αμοιβαιότητας των σχέσεων, η ανάγκη για ανθρώπινη σύνδεση και η θεραπευτική δύναμη της συλλογικότητας. Η υποστήριξη και η σύνδεση, τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο, είναι κρίσιμες για την ευημερία. Η οικειότητα και η ανθρώπινη αλληλεπίδραση παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχική υγεία και μακροζωία. Η ανθεκτικότητα δεν είναι ατομικό ζήτημα, αλλά θέμα της ποιότητας των σχέσεων μέσα σε μια κοινωνία, η οποία καθορίζει και την ποιότητα της ζωής.
Η επιδημιολογία της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα καταγράφει διάφορα στατιστικά και δεδομένα που αντικατοπτρίζουν την κατάσταση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού. Τα δεδομένα αυτά προέρχονται από διάφορες έρευνες και μελέτες που διεξάγονται από κρατικούς φορείς, πανεπιστήμια και οργανισμούς ψυχικής υγείας.
Στατιστικά Διαταραχών στην Ελλάδα
Ένα σημαντικό ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού αντιμετωπίζει ψυχικές διαταραχές. Σύμφωνα με έρευνες, περίπου 1 στους 5 Έλληνες θα αντιμετωπίσει μια ψυχική διαταραχή κάποια στιγμή στη ζωή του.
Οι πιο κοινές διαταραχές περιλαμβάνουν την κατάθλιψη, το άγχος και τις διαταραχές της διάθεσης.
- Κατάθλιψη και Άγχος
Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές στην Ελλάδα, επηρεάζοντας περίπου το 12% του πληθυσμού σε κάποια φάση της ζωής τους. Οι διαταραχές άγχους επηρεάζουν επίσης ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, με περίπου 1 στους 10 Έλληνες να βιώνουν διαταραχή άγχους.
- Αυτοκτονίες
Η Ελλάδα καταγράφει περίπου 500-600 αυτοκτονίες ετησίως, με τους άνδρες να εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά σε σύγκριση με τις γυναίκες. Η οικονομική κρίση έχει συμβάλει στην αύξηση των ποσοστών αυτοκτονίας, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλή ανεργία και οικονομικές δυσκολίες.
- Παιδιά και Έφηβοι
Σημαντικό ποσοστό παιδιών και εφήβων στην Ελλάδα παρουσιάζουν ψυχικές διαταραχές. Έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 15% παιδιών και εφήβων αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως διαταραχές άγχους, διαταραχές συμπεριφοράς και διάθεσης.
Παράγοντες που Επηρεάζουν την Ψυχική Υγεία
Οι επικρατέστερες αιτίες ψυχικών διαταραχών στην Ελλάδα ανάγονται στις παρακάτω κατηγορίες:
- Οικονομική Κρίση: Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα την δεκαετία του 2010 είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του πληθυσμού, αυξάνοντας τα ποσοστά κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονιών.
- Κοινωνικοί Παράγοντες: Η ανεργία, η φτώχεια, οι κοινωνικές ανισότητες και η έλλειψη πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας επιδεινώνουν την ψυχική υγεία.
- Στιγματισμός: Ο κοινωνικός στιγματισμός γύρω από τις ψυχικές ασθένειες εμποδίζει και αποθαρρύνει πολλούς ανθρώπους να ζητήσουν βοήθεια.
- Πανδημία COVID-19: Η εκτεταμένη καραντίνα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19 σε συνδυασμό με τις ολέθριες συνέπειες της στην οικονομία συντέλεσε στην κατακόρυφη αύξηση των ψυχικών διαταραχών.
Σε περίπτωση ύπαρξης ψυχικής διαταραχής, υπάρχουν πολλές επιλογές όπου μπορεί κανείς να απευθυνθεί για αν διαχειριστεί την κατάσταση.
- Δημόσιος Τομέας: Υπάρχουν αρκετές δημόσιες δομές ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων ψυχιατρικών νοσοκομείων, κέντρων ψυχικής υγείας και ειδικών κλινικών σε νοσοκομεία.
- Ιδιωτικός Τομέας: Ο ιδιωτικός τομέας προσφέρει επίσης υπηρεσίες ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγοι και ψυχίατροι σε ιδιωτικά ιατρεία.
- Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ): Πολλές ΜΚΟ δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προσφέροντας ψυχολογική υποστήριξη και υπηρεσίες σε ευάλωτες ομάδες.
Η επιδημιολογία της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα καταδεικνύει την ανάγκη για ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, την καταπολέμηση του στιγματισμού και την προώθηση της ευαισθητοποίησης για τη σημασία της ψυχικής ευεξίας.
Η τηλεφωνική γραμμή 10306 είναι η γραμμή υποστήριξης ψυχικής υγείας που έχει δημιουργηθεί για να παρέχει βοήθεια σε άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα ή κρίσεις. Αυτή η γραμμή είναι διαθέσιμη σε όλη την Ελλάδα και λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, επτά ημέρες την εβδομάδα.
Παρεχόμενες Υπηρεσίες
- Συμβουλευτική Υποστήριξη: Παροχή άμεσης βοήθειας και υποστήριξης από εξειδικευμένους ψυχολόγους και συμβούλους.
- Καθοδήγηση: Κατεύθυνση και ενημέρωση για τις επιλογές και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας που είναι διαθέσιμες.
- Κρίσεις: Διαχείριση και αντιμετώπιση κρίσεων και επειγόντων περιστατικών.
- Παραπομπές: Παραπομπή σε κατάλληλες υπηρεσίες ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας για περαιτέρω υποστήριξη.
Προσωπική Δράση για την Ψυχική Υγεία
Υπάρχουν βήματα που μπορεί κάθε άνθρωπος να ακολουθήσει για να βοηθήσει την βελτίωση της εικόνας της ψυχικής υγείας και να προάγει την αποδοχή όπως:
- Έκφραση των δικαιωμάτων για τη ψυχική υγεία
- Επαφή με τους υπεύθυνους του δήμου για συμμετοχή σε δράσεις
- Ενημέρωση για την ψυχική υγεία και τις ψυχικές ασθένειες.
- Κατάρριψη στίγματος και δημιουργία θετικού παραδείγματος προς τους άλλους.
- Δημιουργία υποστηρικτικού περιβάλλοντος για όσους το έχουν ανάγκη.
- Επικοινωνία με ειδικούς ψυχικής υγείας τόσο για προσωπικά προβλήματα, όσο και για την διαχείριση άλλων ατόμων.
Ας θυμόμαστε πάντα ότι:
- Η ψυχική υγεία έχει ισότιμη σημασία με τη σωματική υγεία.
- Κάθε άτομο έχει βιώσει ψυχικές δυσκολίες στη ζωή του.
- Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βελτιώσει το άτομο την ψυχική του υγεία.
- Δεν υπάρχει ντροπή στο να ζητήσει κάποιος βοήθεια.
