Η ευλογιά των πιθήκων είναι μια ιογενής ασθένεια που ανακαλύφθηκε σε πιθήκους στο εργαστήριο το 1958. Η ασθένεια συνηθέστερα εμφανίζεται στην κεντρική και δυτική Αφρική. Από τον ιό αυτό μπορούν να μολυνθούν πολλά ζωικά είδη συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου. Πίθηκοι, μια ποικιλία τρωκτικών όπως αρουραίοι, ποντίκια, σκίουροι, σκύλοι και τα κουνέλια είναι ευαίσθητα σε μόλυνση. Δυστυχώς η πλήρης γκάμα των ζωικών ειδών που μπορούν να μολυνθούν από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων δεν είναι ακόμα γνωστός. Πάντως μεταξύ αυτών βρίσκονται τόσο άγρια όσο και οικόσιτα.
Πως Μεταδίδεται η Ευλογιά των Πιθήκων
Η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται στα ζώα με απευθείας επαφή μεταξύ μολυσμένων και μη μολυσμένων ζώων. Αυτό μπορεί να συμβεί ενδεχομένως μέσω εκδορών του δέρματος ή μέσω του αέρα. Στους πιθήκους, είναι συνήθως ένα εξάνθημα που διαρκεί από 4 έως 6 εβδομάδες. Αυτές οι πληγές μπορούν να φαίνονται σε ολόκληρο το σώμα αλλά είναι πιο συχνά στο πρόσωπο, στα άκρα, στις παλάμες, στα πέλματα και στην ουρά. Ο θάνατος είναι σπάνιος αλλά μπορεί να παρατηρηθεί σε βρέφη πιθήκους. Μάλιστα μερικοί πίθηκοι μπορούν να μολυνθούν με τον ιό αλλά δεν παρουσιάζουν σημάδια ασθένειας. Από την άλλη, σε κουνέλια, τρωκτικά και σκυλιά, τα αρχικά σημάδια περιλαμβάνουν πυρετό, κόκκινα μάτια, καταρροή, βήχα, πρησμένους αδένες, κατάθλιψη και απώλεια όρεξης. Αργότερα, ένα εξάνθημα με μικρά οιδήματα, που περιέχουν πύον και η αποσπασματική τριχόπτωση μπορούν να αναπτυχθούν. Σε ορισμένα ζώα, εξελίσσεται σε πνευμονία ή ακόμα και θάνατο.
Ανθρώπινη Μετάδοση:
Το 2003, μολύνθηκε από την ευλογιά των πιθήκων ένας μεγάλος αριθμός ατόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες αφού είχαν έρθει σε επαφή με μολυσμένους σκύλους. Τα σημάδια της ασθένειας ξεκινούν περίπου 12 ημέρες μετά την έκθεση.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί στους ανθρώπους από ένα μολυσμένο ζώο μέσω δαγκώματος ζώου ή άμεσης επαφής με τις πληγές ή τα σωματικά υγρά του ζώου. Ακόμα, μπορεί να μεταφέρεται από άτομο σε άτομο. Ωστόσο, δεν μεταδίδεται εύκολα. Ο ιός μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού κατά τη διάρκεια της άμεσης και παρατεταμένης επαφής πρόσωπο με πρόσωπο. Επιπρόσθετα, η ευλογιά των πιθήκων είναι πιθανό να εξαπλωθεί με άμεση επαφή με σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου ή με αντικείμενα μολυσμένα από τον ιό, όπως κλινοσκεπάσματα ή ρούχα. Υπάρχει έντονη ανησυχία για αυξημένο κίνδυνο μετάδοσης κατά τη σεξουαλική και στενή επαφή, ιδίως μεταξύ ανδρών που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρες.
Συμπτώματα της Ευλογιάς των Πιθήκων
Τα πρώιμα συμπτώματα της ευλογιάς μοιάζουν με γρίπη και μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πυρετό
- Πονοκέφαλο
- Μυϊκούς πόνους και οσφυαλγία
- Διογκωμένους λεμφαδένες
- Ρίγη
- Εξάντληση
- Εξάνθημα ή πληγές, μερικές φορές εντοπίζονται πάνω ή κοντά στα γεννητικά όργανα ή τον πρωκτό, αλλά μερικές φορές σε άλλες περιοχές όπως τα χέρια, τα πόδια, το στήθος ή το πρόσωπο – οι πληγές θα περάσουν από πολλά στάδια πριν επουλωθούν
- Πληγές που μπορεί να είναι μέσα στο σώμα, συμπεριλαμβανομένου του στόματος, του κόλπου ή του πρωκτού
Μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν πρώτα εξάνθημα ή πληγές, ακολουθούμενα από άλλα συμπτώματα και μερικοί εμφανίζουν μόνο εξάνθημα ή πληγές. Συνήθως μέσα σε 1 έως 3 ημέρες, αναπτύσσεται εξάνθημα με ανυψωμένα εξογκώματα στα χέρια και τα πόδια και ενδεχομένως το πρόσωπο και τον κορμό. Αργότερα, αυτές οι πληγές εξελίσσονται σε «θύλακες», που μοιάζουν με φουσκάλες που περιέχουν πύον. Η ασθένεια γενικά διαρκεί 2 με 4 εβδομάδες και τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως.
Η ευλογιά των πιθήκων μπορεί να εξαπλωθεί από τη στιγμή που αρχίζουν τα συμπτώματα έως ότου επουλωθούν όλες οι πληγές και δημιουργηθεί ένα νέο στρώμα δέρματος.
Μελέτες λοιμώξεων από ανθρώπινη ευλογιά στην αγροτική Κεντρική και Δυτική Αφρική – πού άνθρωποι ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και είναι ιατρικά υποεξυπηρετούμενοι – έχουν αναφέρει αναλογίες κρουσμάτων-θνησιμότητας 1% προς 10%.
Θεραπεία
Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ήπια συμπτώματα και δεν χρειάζονται θεραπευτική αγωγή. Η θεραπεία, όταν χρειάζεται, είναι κυρίως υποστηρικτική. Υπάρχουν εμβόλια κατά του ιού και χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της μόλυνσης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για εμβολιασμό μετά την έκθεση. Ο εμβολιασμός μετά την έκθεση αποτρέπει τη μόλυνση σε ένα εκτεθειμένο άτομο, όπως τα άτομα που είχαν στενή επαφή με μολυσμένα άτομα ή ζώα. Ο εμβολιασμός μπορεί να δοθεί μέχρι 14 ημέρες μετά την έκθεση.
Αν και το εμβόλιο της ευλογιάς έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο, συνιστάται μόνο για άτομα που εμπλέκονται με την ευλογιά των πιθήκων ή όσοι έχουν στενή επαφή ή φροντίζουν άτομα ή ζώα που έχουν μολυνθεί με το ιό.
Συμβουλές Προφύλαξης από την Ευλογιά των Πιθήκων
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμβουλεύει πως για την προστασία μας από τον ιό μπορούμε:
- Να μειώσουμε τον κίνδυνο περιορίζοντας την επαφή με άτομα που υποπτεύονται ή έχουν επιβεβαιώσει ότι πάσχουν από την ευλογιά των πιθήκων.
- Εάν χρειάζεται να έχουμε σωματική επαφή με κάποιον που έχει τον ιό επειδή είμαστε εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας ή ζούμε μαζί, ενθαρρύνετε το μολυσμένο άτομο να απομονωθεί και να καλύψει οποιαδήποτε δερματική βλάβη αν μπορεί (π.χ. φορώντας ρούχα πάνω από το εξάνθημα). Όταν είμαστε σωματικά κοντά τους, θα πρέπει να φορούν ιατρική μάσκα, ειδικά εάν βήχουν ή έχουν πληγές στο στόμα τους. Πρέπει να φορέσουμε κι εμείς μάσκα. Αποφεύγουμε την επαφή δέρμα με δέρμα όπου είναι δυνατόν και χρησιμοποιούμε γάντια μιας χρήσης εάν έχουμε οποιαδήποτε άμεση επαφή με πληγές. Ακόμα φοράμε μάσκα όταν χειριζόμαστε ρούχα ή κλινοσκεπάσματα, εάν το άτομο δεν μπορεί να το κάνει μόνο του.
- Τέλος, καθαρίζουμε τακτικά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό ή τρίβουμε τα χέρια μας με οινόπνευμα, ειδικά μετά από επαφή με το άτομο που έχει μολυνθεί, τα ρούχα, τα σεντόνια, τις πετσέτες και άλλα αντικείμενα ή επιφάνειες που έχουν αγγίξει ή που μπορεί να έχουν έρθει σε επαφή με εξάνθημα ή αναπνευστικές εκκρίσεις (π.χ. σκεύη, πιάτα). Πλένουμε τα ρούχα, τις πετσέτες και τα σεντόνια του ατόμου και τα σκεύη φαγητού με ζεστό νερό και απορρυπαντικό.
Σε κάθε περίπτωση, το παρόν άρθρο θεωρείται ενημερωτικό και δεν αντικαθιστά την ιατρική διάγνωση. Σας παροτρύνουμε να επισκεφτείτε τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης για μία πιο πλήρη, ολοκληρωμένη πληροφόρηση.
