
Επιληψία είναι μια χρόνια νευρολογική διαταραχή του εγκεφάλου προερχόμενη από διάφορα αίτια, που χαρακτηρίζονται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια απροσδόκητων κρίσεων λόγω υπερβολικής φόρτισης των νευρώνων του εγκεφάλου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι επιληψίας με διαφορετική αιτιολογία ανάλογα την ηλικία.
Επιληπτική Κρίση & Τύποι
Η επιληπτική κρίση είναι ένα διακριτό και ξαφνικό γεγονός εξαιτίας της μεγάλης έντασης των εγκεφαλικών νευρώνων. Ουσιαστικά πρόκειται για μια έκρηξη ενεργοποίησης στον εγκέφαλο προκαλώντας ένα σύνολο συμπτωμάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια την πρόκληση σπασμών στο άτομο, απώλεια αισθήσεων, δυσλειτουργία των γνωστικών ενεργειών του ατόμου ακόμη και απώλεια της συνείδησής του. Κατά τη διάρκεια της επιληπτικής κρίσης οι εγκεφαλικοί νευρώνες λειτουργούν υπερβολικά προκαλώντας τους εξής τύπους κρίσεων:
Α. Grand Mal ή Γενικευμένες Τονικο-κλονικές κρίσεις που χωρίζονται σε:
- Μυοκλονικές κρίσεις: τίναγμα και σύσπαση μυών
- Κλονικές κρίσεις: ταυτόχρονο τίναγμα χεριών και ποδιών, τρέμουλο
- Τονικές κρίσεις: κραυγή, απώλεια συνείδησης , έντονη σύσπαση μυών
- Α-τονικές κρίσεις: πλήρη απώλεια ελέγχου μυών, πτώση
Β. Petit Mal ή Αφαιρετικές κρίσεις : σύντομη και απότομη απώλεια συνείδησης
Γ. Μερικές Εστιακές Κρίσεις:
- Απλές: δεν υπάρχει εξάπλωση ηλεκτρικής δυσλειτουργίας
- Σύνθετες: ψευδαισθήσεις, απώλεια συνείδησης, νοητικές διαταραχές
- Μερικές με δευτερογενή γενίκευση: απώλεια αισθήσεων
Συμπτώματα
Το βασικό σύμπτωμα κάθε είδους επιληψίας είναι η ανώμαλη ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης οι άνθρωποι εμφανίζουν τα παρακάτω συμπτώματα:
- Απώλεια συνείδησης
- Κράμπες
- Προσωρινή σύγχυση
- Βλέμμα στο κενό
- Ναυτία
- Ζάλη
- Πονοκέφαλος
- Ανεξέλεγκτες σπασμωδικές κινήσεις χεριών και ποδιών
- Ψυχολογικά συμπτώματα, όπως φόβος ή άγχος
- Ακράτεια ούρων ή κοπράνων
- Λεκτικές διαταραχές (απώλεια ομιλίας)
- Σωματοαισθητηριακά συμπτώματα, όπως κνησμός ή μούδιασμα σε γλώσσα και χείλη
- Οπτικές, οσφρητικές, ακουστικές βλάβες
Πιο συγκεκριμένα σε περίπτωση που μια κρίση είναι σε εξέλιξη τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Λιποθυμία
- Σφίξιμο δοντιών
- Δάγκωμα γλώσσας
- Ασυνήθιστοι ήχοι (γρύλισμα)
- Σάλιο ή αφρό στο στόμα
- Ανεξέλεγκτοι μυϊκοί σπασμοί
- Γρήγορες εναλλαγές διάθεσης
- Απώλεια ελέγχου ουροποιητικού και εντερικού συστήματος
Η διάρκεια της κρίσης κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και 15 λεπτά.
Επιληψία στα παιδιά
Η αιτιολογία της επιληψίας κατά την παιδική ηλικία είναι ιδιοπαθής, χωρίς δηλαδή κάποιο γνωστό αίτιο. Ο κύριος επιβαρυντικός παράγοντας είναι βλάβες που προκαλούνται κατά τη γέννηση του παιδιού όπως, λοιμώξεις ή τραυματισμοί. Άλλοι παράγοντες αφορούν κληρονομικότητα επιληπτικών κρίσεων ή δυσκολίες κατά την εγκυμοσύνη.
Η επιληψία εμφανίζεται περίπου σε 1 ανά 200 παιδιά και ενδέχεται να ξεκινήσει από τη γέννηση έως τα 18 έτη.
Διάγνωση
Η βάση για τη διάγνωση της επιληψίας είναι ένα ενδελεχές κλινικό ιατρικό ιστορικό που λαμβάνεται τόσο από ασθενείς όσο και από μάρτυρες των επιληπτικών κρίσεων από την ειδικότητα του νευρολόγου ή νευροχειρουργού. Θα γίνουν ερωτήσεις που αφορούν καταστάσεις και γεγονότα σε όλο το πλαίσιο της ασθένειας, όπως τι συμβαίνει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά. Δε λαμβάνεται υπόψη μόνο η συμπτωματολογία μιας κρίσης καθώς κάτι τέτοιο δε θα ήταν έγκυρο αφού υπάρχουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις στη διαταραχή αυτή.
Επιπλέον γίνεται μια νευρολογική εξέταση που περιλαμβάνει ασκήσεις για τον έλεγχο της ισορροπίας, του συντονισμού, των αντανακλαστικών και της μνήμης του ασθενούς. Θα πρέπει να αναφέρουμε πως η διαφορική διάγνωση καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολή καθώς δεν υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την επιληψία.
Συνίστανται οι ακόλουθες εξετάσεις και νευροαπεικονιστικές τεχνικές από τον θεράποντα ιατρό:
- Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ)
- Λειτουργική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού εγκεφάλου (fMRI)
- Αξονική Τομογραφία (CT)
- Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων PET
- Υπολογιστική τομογραφία εκπομπής απλού φωτονίου SPECT
- Εξετάσεις αίματος
Υπάρχουν 3 ειδών διαγνώσεις για την πάθηση:
- Ιδιοπαθής: δεν υπάρχει κάποια αιτιολογία
- Συμπτωματική: γνωρίζουμε την αιτία
- Κρυπτογενής: δεν υπάρχει εντοπισμός της αιτίας και ας υπάρχει πιθανότητα για τη νόσο της επιληψίας
Θεραπεία
Το πρώτο βήμα είναι πάντα η φαρμακευτική θεραπεία, αφού επιβεβαιωθεί φυσικά η διάγνωση. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή με αντιεπιληπτικά φάρμακα επηρεάζοντας τη λειτουργία του εγκεφάλου μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο. Η επιλογή εξαρτάται από τον τύπο της επιληψίας και την ισορροπία μεταξύ της μέγιστης αποτελεσματικότητας και των ελάχιστων ανεπιθύμητων ενεργειών. Σκοπός είναι η μείωση των κρίσεων και η αποφυγή παρενεργειών ώστε το άτομο να ζήσει μια ήρεμη και λειτουργική ζωή.
Κάποιες ήπιες παρενέργειες των φαρμάκων είναι:
- Κούραση
- Ζάλη
- Αύξηση βάρους
Πιο ανησυχητικές παρενέργειες αφορούν:
- Διαταραχή διάθεσης
- Απώλεια συντονισμού
- Προβλήματα ομιλίας
- Υπερκόπωση
- Εξανθήματα
Σε περιπτώσεις όμως που τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά προτείνονται θεραπείες όπως:
- Χειρουργική επέμβαση: Οι χειρουργοί εντοπίζουν και αφαιρούν την περιοχή του εγκεφάλου από την οποία προέρχονται οι κρίσεις. Έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα κυρίως στα άτομα που πάσχουν από εστιακές επιληπτικές κρίσεις καθώς αφορούν μόνο ένα μέρος του εγκεφάλου.
- Διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου: αφορά συσκευή που εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα του θώρακα διεγείροντας το πνευμονογαστρικό νεύρο στον λαιμό στέλνοντας σήματα στον εγκέφαλο για την αναστολή των επιληπτικών κρίσεων.
- Βαθιά εγκεφαλική διέγερση: Οι γιατροί εμφυτεύουν ηλεκτρόδια σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου παράγοντας ηλεκτρικά ερεθίσματα τα οποία ρυθμίζουν την ανώμαλη εγκεφαλική δραστηριότητα.
- Υιοθέτηση διαφορετικών τρόπων ζωής όπως: αποφυγή του αλκοόλ , ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ύπνος, μείωση άγχους και στρες
Προσδόκιμο ζωής και επιληψία
Δεν υπάρχει απόλυτος συσχετισμός μεταξύ προσδόκιμου ζωής και επιληψίας. Επισημαίνεται πως τα άτομα με επιληψία έχουν υψηλό ποσοστό θνησιμότητας συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό. Τα τελευταία 25 χρόνια όμως, υπήρξε σημαντική αύξηση θεραπευτικών επιλογών με σκοπό την αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής.
Το 50% των ασθενών μπορούν πλέον να ελέγξουν τις κρίσεις τους με ένα μόνο φάρμακο και περίπου το 25% επιτυγχάνει να μειώσει τη δόση του φαρμάκου ακόμα και να διακόψει τη θεραπεία καθώς υποχωρούν οι κρίσεις μακροπρόθεσμα. Επίσης έχουν γίνει έρευνες με εντυπωσιακά ευρήματα όπου η μουσικοθεραπεία αυξάνει το προσδόκιμο ζωής μειώνοντας τη φλεγμονή και τη δυσλειτουργία του εγκεφάλου κατά 93%. Συμπερασματικά λοιπόν, πολλοί άνθρωποι με επιληψία ζουν μια παραγωγική ζωή για αρκετά χρόνια.
Τι απαγορεύεται να κάνετε εάν έχετε επιληψία;
Υπάρχουν κάποιες συμπεριφορές που απαγορεύονται στους ανθρώπους με επιληψία, εφόσον μπορεί να αυξηθεί η πιθανότητα εκδήλωσης της επιληπτικής κρίσης.
Μερικά παραδείγματα είναι:
- Μην κολυμπάτε μόνοι σας, ειδικά αν δεν υπάρχει βοήθεια κοντά σας.
- Μην ανεβαίνετε ψηλά, ή σκάλες, και ό, τι άλλο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πτώσης.
- Αποφύγετε τις δραστηριότητες που απαιτούν απόλυτη συγκέντρωση, όπως η οδήγηση ή η χρήση επικίνδυνων μηχανημάτων.
- Μην πίνετε αλκοόλ ή καταναλώνετε οποιεσδήποτε τοξικές ουσίες, καθώς αυτές μπορούν να επηρεάσουν τον εγκέφαλο και να επιδεινώσουν τον κίνδυνο κρίσεων.
Πάντα είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας και να ακολουθείτε τις οδηγίες του για το πώς να διαχειρίζεστε την επιληψία σας και τι θα πρέπει να αποφύγετε.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.