Η ενδομητρίωση είναι μια καλοήθης γυναικολογική πάθηση που αφορά 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας παγκοσμίως και ο μέσος όρος διάγνωσης είναι τα 7 με 10 έτη. Αυτό συμβαίνει όταν ιστός, παρόμοιος με αυτόν του ενδομητρίου (φυσιολογική επένδυση της μήτρας) βρίσκεται εκτός από αυτήν. Ο έκτοπος αυτός ιστός ακολουθεί τις αλλαγές του φυσιολογικού ενδομητρίου στην διάρκεια του κύκλου αφού υφίστανται τις ίδιες ορμονικές επιδράσεις. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αιμορραγεί σε κάθε έμμηνο ρύση.

Η ενδομητρίωση μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε μέρος του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος αλλά και σε γειτονικά όργανα εντός της πυέλου. Συχνότερα, εντοπίζονται στις ωοθήκες, τις σάλπιγγες, στην ουροδόχο κύστη, τους ουρητήρες, το έντερο, στο περιτόναιο, τον δουγλάσειο χώρο και τον περιβάλλοντα ιστό της μήτρας και των ωοθηκών. Πιο σπάνια έχει εντοπιστεί σε πιο μακρινά όργανα όπως οι πνεύμονες. Αξιολογείται σε 4 στάδια αναλόγως με τα όργανα τα οποία εμπλέκονται, την έκταση όσο και τις βλάβες που έχει δημιουργήσει.

Η καθημερινή ζωή των γυναικών που πάσχουν από ενδομητρίωση επηρεάζεται σοβαρά λόγω του χρόνιου, έντονου πόνου και της αιμορραγίας, με επιπτώσεις σε κοινωνικό, επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, καθώς και στην ψυχική και σωματική υγεία τους. Η ενδομητρίωση δεν είναι μια ‘ορατή΄ ασθένεια και πολλές φορές είναι δύσκολο να κατανοηθεί ο ψυχικός όσο και ο σωματικός πόνος που μπορεί να βιώσει μία γυναίκα η οποία πάσχει από ενδομητρίωση. Ο απρόσμενος έντονος πόνος, οι ακανόνιστες αιμορραγίες όσο και παρενέργειες των φαρμάκων, σε βάθος χρόνου έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε πολλά επίπεδα.

Αίτια ενδομητρίωσης

Υπάρχουν πολλές θεωρίες για τα αίτια της, ωστόσο δεν έχει αποσαφηνιστεί η αιτία γι΄ αυτό και έχει χαρακτηριστεί ως νόσος γρίφος, οι θεωρίες γύρω από αυτό είναι οι εξής:

  • Παλίνδρομη εμμηνορρυσία:
    Θεωρείται η πιο πιθανή αιτία. Κατά την έμμηνο ρύση, αίμα με ενδομητρικό ιστό ρέει προς τα πίσω, αντί να αποβληθεί φυσιολογικά από τον κόλπο, και μπορεί να εμφυτευτεί σε άλλα σημεία της πυέλου.
  • Γενετικοί παράγοντες:
    Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό ενδομητρίωσης έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Επιπλέον, έχουν εντοπιστεί ορισμένα γονίδια που σχετίζονται με την ενδομητρίωση.
  • Καισαρική τομή:
    Γυναίκες μετά από καισαρική τομή τείνουν να εμφανίζουν ενδομητρίωση, συνηθέστερα στο κοιλιακό τοίχωμα στην τομή της καισαρικής τομή ή στις ωοθήκες (στην περίπτωση αυτή το αίτιο είναι φανερό καθώς γίνεται διασπορά με το άνοιγμα της μήτρας.
  • Ορμονικές διαταραχές:
    Γυναίκες με ενδομητρίωση συνήθως έχουν παραπάνω οιστρογόνα κάτι το οποίο πυροδοτεί την ανάπτυξη της καθώς ο ιστός είναι ορμονοεξαρτώμενος όπως και αυτός του ενδομητρίου. Τα ξενοοιστρογόνα είναι ακόμη ένας ορμονικός παράγοντας, εντοπίζονται συνήθως σε τρόφιμα, καλλυντικά κλπ.
  • Διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος:
    Ορισμένες γυναίκες με ενδομητρίωση μπορεί να έχουν αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο δεν μπορεί να καταπολεμήσει την ανάπτυξη του ενδομητρικού ιστού σε λάθος σημεία.
  • Άλλοι παράγοντες:
    Παράγοντες όπως η καθιστική ζωή, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η υψηλή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και η καθυστερημένη τεκνοποίηση μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση ενδομητρίωσης.

Συμπτώματα ενδομητρίωσης

Η ενδομητρίωση μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορα συμπτώματα, τα οποία ποικίλλουν σε ένταση και διάρκεια από γυναίκα σε γυναίκα. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  1. Πυελικός πόνος, ιδιαίτερα κατά την περίοδο (δυσμηνόρροια)
  2. Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρευνία)
  3. Πόνος κατά την ούρηση ή την κένωση
  4. Πόνος στην πλάτη ή στα πόδια
  5. Βαριές αιμορραγίες
  6. Διαφυγή αίματος μεταξύ των κύκλων
  7. Εναλλαγές κενώσεων (διάρροια/δυσκοιλιότητα)
  8. Υπογονιμότητα
  9. Κόπωση
  10. Ναυτία
  11. Αίσθημα ατελούς κένωσης (τεινεσμό)
  12. Αίσθημα ατελούς ούρησης (στραγγουρία)

Οι γυναίκες με ενδομητρίωση πολλές φορές παρουσιάζουν ακόμα και λιποθυμικά επεισόδια κατά την εμμηνορρυσία. Μια γυναίκα μπορεί να έχει από κανένα έως και όλα τα παραπάνω συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορούν να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

Διάγνωση

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι πολύπλοκη με συχνές αλλαγές και ανακρίβειες. Συνήθως, ο γυναικολόγος λαμβάνει υπόψη τα ακόλουθα:

  1. Ιστορικό: Λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, με έμφαση στα συμπτώματα, την διάρκεια και την έντασή τους. Δίνεται έμφαση και στην ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού ενδομητρίωσης.
  2. Κλινική εξέταση: Κατά τη γυναικολογική εξέταση, ο γιατρός μπορεί κάποιες φορές να ψηλαφήσει κάποιες ενδομητριωσικές εστίες – όζους
  3. Απεικονιστικές εξετάσεις:
    • Υπερηχογράφημα: Κοιλιακό ή διακολπικό υπερηχογράφημα για τον εντοπισμό κύστεων ωοθηκών ή άλλων βλαβών που σχετίζονται με την πάθηση (ανατομική ανωμαλία λόγω συμφύσεων).
    • Μαγνητική τομογραφία (MRI): Παρέχει πιο λεπτομερείς εικόνες από το υπερηχογράφημα και μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό εστιών σε άλλα όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη ή το ορθό.
    • Λαπαροσκόπηση: Χειρουργική επέμβαση που επιτρέπει στον γυναικολόγο να δει άμεσα τα εσωτερικά όργανα και να λάβει βιοψίες για την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Θεωρείται ο μοναδικός έγκυρος τρόπος διάγνωσης.
    • Εργαστηριακός έλεγχος Ca 125: Σε αρκετές γυναίκες που έχουν ενδομητρίωση ο δείκτης αυτός, σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ αυξημένος. Πρέπει να πραγματοποιείται εκτός κύκλου και να γίνεται πάντοτε συνεκτίμηση με άλλες εξετάσεις καθώς μπορεί να είναι αυξημένος και σε περιπτώσεις κάποιας άλλης φλεγμονής.

Θεραπεία

Δεν υπάρχει θεραπεία η οποία η οποία να εξαλείφει την πάθηση της ενδομητρίωσης.

Το θεραπευτικό πλάνο που θα ακολουθήσει η κάθε γυναίκα για την ενδομητρίωσης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως η βαρύτητα και το στάδιο της νόσου (υποτροπή νόσου ή πρωτοπαθής νόσος), τα συμπτώματα, η ηλικία και η επιθυμία για εγκυμοσύνη.

Οι θεραπευτικές επιλογές, πάντα σε συνεννόηση με τον γυναικολόγο, μπορεί να περιλαμβάνουν:

  • Λήψη φαρμακευτικής αγωγής: Όπως παυσίπονα, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) για την αντιμετώπιση του πόνου.
  • Ορμονικές θεραπείες: Με συχνότερη την λήψη αντισυλληπτικών χαπιών, προγεσταγόνων, GnRH αγωνιστές/ανταγωνιστές.
  • Θεραπείες για τις ψυχολογικές επιπτώσεις: Μπορεί να χρειαστεί χρήση αντιψυχωτικών ή αντικαταθλιπτικών χαπιών για την ρύθμιση της διάθεσης.
  • Χειρουργική επέμβαση: Λαπαροσκοπική επέμβαση για την αφαίρεση των εστιών ενδομητρίωσης και καυτηριασμός αυτών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν η λαπαροσκόπηση δεν είναι εφικτή ίσως χρειαστεί ανοιχτή χειρουργική επέμβαση.
  • Εναλλακτικές θεραπείες:
    • Φυσικοθεραπεία: Για ανακούφιση από τον πόνο.
    • Βελονισμός: Μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του πόνου.
    • Διατροφικές αλλαγές: Υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, περιορισμός κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, αύξηση κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών.

Λαπαροσκόπηση

Αποτελεί τον μοναδικό τρόπο διάγνωσης για την ενδομητρίωση, όλες οι υπόλοιπες εξετάσεις θέτουν την υποψία και την παρακίνηση της ασθενούς να προβεί σε λαπαροσκόπηση εφόσον το επιθυμεί εκείνη όσο και ο γιατρός της. Αυτό θα εξαρτηθεί από την ποιότητα ζωής της και την επιθυμία της για επίτευξη εγκυμοσύνης.

Η λαπαροσκόπηση είναι μια επέμβαση η οποία χρησιμοποιεί ένα εργαλείο γνωστό ως λαπαροσκόπιο για να:

  • Διαγνωστεί η ενδομητρίωση
  • Θεραπευτεί η ενδομητρίωση
  • Αφαιρεθούν συμφύσεις που προκλήθηκαν από την πάθηση

Η λαπαροσκόπηση που εκτελείται για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης – είναι το «χρυσό πρότυπο» (πιο αξιόπιστη μέθοδος) για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Οι περισσότεροι γυναικολόγοι επιμένουν επίσης πως πριν δοθεί η διάγνωση πρέπει να γίνει βιοψία του ιστού.

Μια διαγνωστική λαπαροσκόπηση μπορεί παράλληλα να συνδυαστεί με μια επεμβατική λαπαροσκόπηση σε περίπτωση που βρεθεί ενδομητρίωση. Αυτό σημαίνει ότι η ενδομητρίωση μπορεί να διαγνωστεί και να χειρουργηθεί ταυτόχρονα και απαιτείται μόνο μία επέμβαση.

Χειρουργικές τεχνικές

Οι ενδομητριωσικές εστίες μπορούν να αντιμετωπιστούν χρησιμοποιώντας δύο τεχνικές:

  • Excision
  • Καυτηριασμός

Excision

Aφαιρούνται οι εστίες και αυτό γίνεται με το να κοπούν οι εστίες από τον περιβάλλοντα ιστό με ψαλίδι, πολύ λεπτό θερμικό πιστόλι ή δέσμη λέιζερ.

Η τεχνική δεν βλάπτει τις εστίες ενδομητρίωσης, οπότε ο γυναικολόγος είναι σε θέση να στείλει τις κομμένες εστίες για βιοψία, έτσι ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Eπιτρέπει στον γυναικολόγο να διαχωρίσει τις εστίες από τον περιβάλλοντα ιστό, διασφαλίζοντας έτσι την ολοκληρωτική αφαίρεση των εστιών ενδομητρίωσης.

Καυτηριασμός

Καταστρέφει τις εστίες με το να τις καίει ή να τις εξατμίζει με δέσμη λέιζερ. Κατά τον καυτηριασμό των εστιών, συχνά δεν επιτυγχάνεται η καταστροφή ολόκληρης της εστίας, οπότε ο ιστός ενδομητρίωσης μπορεί να ξαναγεννηθεί.

Ενδομητρίωση & Εξωσωματική

Η ενδομητρίωση, όπως αναφέρθηκε, αποτελεί ένα από τα κύρια αίτια υπογονιμότητας στις γυναίκες. Αυτό συμβαίνει διότι συνήθως χαλάει την ποιότητα των ωαρίων, εμποδίζοντας την επιτυχή σύλληψη του εμβρύου, πολλές φορές δημιουργούνται συμφύσεις απόφραξη στις σάλπιγγες ή ακόμη και υδροσάλπιγγα ( στην μια ή και στις δύο).

Για να αυξηθούν οι πιθανότητες επιτυχούς εγκυμοσύνης, συνήθως συνιστάται η αφαίρεση των ενδομητριωμάτων και των συμφύσεων μέσω χειρουργικής επέμβασης. Αυτή η παρέμβαση συνήθως οδηγεί σε αύξηση της γονιμότητας κατά περίπου 40%.

Ωστόσο, σε γυναίκες άνω των 35 ετών που πάσχουν από την πάθηση, μετά τη χειρουργική επέμβαση, συχνά προτείνεται η εξωσωματική γονιμοποίηση. Αυτό συμβαίνει διότι, λόγω της ηλικίας τους, έχουν ήδη μειωμένη γονιμότητα. Έτσι, η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί μια αποτελεσματική μέθοδο για να επιτευχθεί άμεση εγκυμοσύνη χωρίς να χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, τη διάγνωση και τον καθορισμό της πιθανής θεραπείας, σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.

Κωνσταντίνος Γκέκας

Ο Κωνσταντίνος Γκέκας είναι εξειδικευμένος νοσηλευτής, με πολυετή εμπειρία στον χώρο της νοσηλείας κατ' οίκον. Εξαιτίας της βαθιάς αγάπης του για το αντικείμενο και της διάθεσης για ουσιαστική προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, ίδρυσε την εταιρεία "Νοσηλεία Τώρα".

Όλα τα άρθρα

Πείτε μας τη γνώμη σας...