Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που το αίμα πιέζει τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων. Μετριέται σε χιλιοστά του υδράργυρου (mm Hg). Η υψηλή αρτηριακή πίεση σημαίνει πως η πίεση στις αρτηρίες είναι υψηλότερη απ’ όσο θα έπρεπε. Άλλο όνομα για την υψηλή αρτηριακή πίεση είναι αρτηριακή υπέρταση.
Η αρτηριακή πίεση γράφεται ως δύο αριθμοί, όπως 112/78 mm Hg. Ο μεγαλύτερος αριθμός ονομάζεται συστολική πίεση και είναι η πίεση όταν η καρδιά κτυπά. Ο μικρότερος αριθμός ονομάζεται διαστολική πίεση και είναι η πίεση όταν η καρδιά ξεκουράζεται ανάμεσα στα χτυπήματα.
Τιμές αρτηριακής πίεσης
Η φυσιολογική αρτηριακή πίεση είναι κάτω από 120/80 mm Hg. Εάν κάποιος ενήλικας έχει συστολική πίεση πάνω από 120 έως 129, και διαστολική πίεση μικρότερη από 80, τότε έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση. Υψηλή πίεση του αίματος είναι η συστολική πίεση 130 ή μεγαλύτερη, ή διαστολική πίεση 80 ή μεγαλύτερη, που παραμένει υψηλή με την πάροδο του χρόνου. Ακολουθεί ενδεικτικός πίνακας:
| Κατάσταση πίεσης | Συστολική Πίεση | Διαστολική Πίεση | |
|---|---|---|---|
| Κανονική | ≤120 | και | ≤80 |
| Αυξημένη | 120-129 | και | ≤80 |
| Υψηλή – στάδιο 1 | 130-139 | ή | 80-89 |
| Υψηλή – στάδιο 2 | 140 ή μεγαλύτερη | ή | 90 ή μεγαλύτερη |
| Υψηλή – στάδιο 3 | Μεγαλύτερη από 180 | και / ή | Μεγαλύτερη από 120 |
Συμπτώματα αρτηριακής υπέρτασης
Η υψηλή αρτηριακή πίεση συνήθως δεν έχει σημάδια ή συμπτώματα. Γι’ αυτό είναι αρκετά επικίνδυνη. Αλλά μπορεί να διαχειριστεί. Στην Ελλάδα, το 20% περίπου του πληθυσμού πάσχει από αρτηριακή υπέρταση, ενώ το ποσοστό αυτό φθάνει το 50% σε ηλικίες άνω των 65 ετών. Πολλοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν καν, καθώς πολλές φορές τα συμπτώματα δεν αποδίδονται στην υψηλή αρτηριακή πίεση.
Ενδεικτικά, κάποια συμπτώματα που θα μπορούσαν να υποδείξουν αρτηριακή υπέρταση είναι:
- Πονοκέφαλος
- Ρινορραγία
- Ζαλάδα
- Ναυτία
- Εύκολη κόπωση
- Αίσθημα παλμών
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Δυσκολία στον ύπνο
Αιτίες
Οι αιτίες που ένα άτομα μπορεί να έχει αυξημένη αρτηριακή πίεση δεν είναι συγκεκριμένες. Πιο αναλυτικά, υπάρχει πιθανότητα να προκαλείται υψηλή αρτηριακή πίεση από μια υποκείμενη ιατρική ασθένεια. Σε αυτή την περίπτωση, η θεραπεία της υποκείμενης ιατρικής πάθησης μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση.
Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων με υπέρταση έχουν αυτό που ονομάζεται ιδιοπαθής υπέρταση. Αυτό σημαίνει πως η αυξημένη αρτηριακή πίεση δεν σχετίζεται με οποιαδήποτε υποκείμενη ιατρική κατάσταση. Αυτός ο τύπος αρτηριακής πίεσης δεν μπορεί να θεραπευτεί, αλλά συνήθως μπορεί να ελεγχθεί επαρκώς με φαρμακευτική αγωγή ή/και αλλαγές στον τρόπο ζωής.
Άλλες αιτίες είναι η κακή κληρονομικότητα, η οποία μπορεί να δώσει στο άτομο γενετική προδιάθεση για ανάπτυξη υπέρτασης. Ακόμα εκτός της γενετικής προδιάθεσης, σημαντικό ρόλο παίζουν και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες οι οποίοι μπορούν να συνδράμουν σημαντικά στην ανάπτυξη υπέρτασης.
Αποτελέσματα
Είναι γνωστό ότι η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, η οποία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου συνολικής θνησιμότητας σε παγκόσμια κλίμακα. Με την αλλαγή της δομής των αρτηριών, η αρτηριακή πίεση αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής νόσου και νεφρικής ανεπάρκειας, καθώς και άλλες ασθένειες. Το 2009, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) απέδωσε το 13% όλων των θανάτων παγκοσμίως στην υψηλή αρτηριακή πίεση, καθιστώντας την πρωταρχικής σημασίας για τη δημόσια υγεία.
Στην Ευρώπη, η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, καθώς έχει αποδειχθεί ότι έχει αυξημένο επιπολασμό περίπου 60% σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και τον Καναδά – δύο εξέχουσες μη ευρωπαϊκές ανεπτυγμένες χώρες. Επιπλέον, προκαλεί άμεσα περίπου το 25% των καρδιακών προσβολών στην Ευρώπη. Στην προχωρημένη μορφή της καρδιαγγειακής νόσου, εκτιμάται ότι προκαλεί το 42% όλων των θανάτων σε όλη την ευρωπαϊκή περιφέρεια ετησίως.
Αντιμετώπιση αρτηριακής υπέρτασης
Για την αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης, η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει σε έχει τέσσερις προτεραιότητες παρέμβασης στις οποίες μπορεί να υπάρξει ο μεγαλύτερος αντίκτυπος:
- Μείωση αλατιού
- Προώθηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών με ελεγχόμενη κατανάλωση αλκοόλ και καθόλου κάπνισμα
- Αποβολή τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λίπη, τρανς λιπαρά, αλάτι και σάκχαρα
- Εκτίμηση και διαχείριση καρδιομεταβολικού κινδύνου
Συμπληρωματικά με τους αναφερθέντες κύριους παράγοντες υπάρχουν πολλοί επιπλέον παράγοντες που μπορεί να επηρρεάσουν την αρτηριακή πίεση. Γενικά μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες, σε αυτούς που το άτομο μπορεί να ελέγξει και έτσι είναι υπ’ ευθύνη του και στους παράγοντες που δεν μπορεί να ελέγξει.
Αυτά που μπορούν να ελεγχθούν είναι:
- Κάπνισμα τσιγάρου και έκθεση στο παθητικό κάπνισμα
- Διαβήτης
- Παχύσαρκος ή υπέρβαρος
- Υψηλή χοληστερόλη
- Ανθυγιεινή διατροφή (πλούσια σε νάτριο, χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και πίνοντας πολύ αλκοόλ)
- Φυσική αδράνεια
Παράγοντες που δεν μπορούν να τροποποιηθούν ή είναι δύσκολο να ελεγχθούν είναι:
- Οικογενειακό ιστορικό υψηλής αρτηριακής πίεσης
- Φυλή/εθνικότητα
- Αύξηση ηλικίας
- Φύλο (άνδρες)
- Χρόνια νεφρική νόσος
Ακόμα, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση του ατόμου και το ψυχοκοινωνικό στρες αποτελούν επίσης επικίνδυνο παράγοντα για την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Αυτό διότι μπορούν να επηρεάσουν την πρόσβαση σε βασικές ανάγκες διαβίωσης, φαρμακευτική αγωγή, επαφή με επαγγελματίες υγείας αλλά και την ικανότητα υιοθεσίας αλλαγών στον τρόπο ζωής.
Φυσικά υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να μειώσουν και να ελέγξουν την αρτηριακή πίεση. Αυτά συνταγογραφούνται όταν η αρτηριακή πίεση δεν διατηρείται υπό έλεγχο μόνο με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Φυσικά θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού και να καταναλώνονται σύμφωνα με την ιατρική συνταγή.
Συμβουλές για μείωση της πίεσης
- Αλλάξτε σταδιακά διατροφικές συνήθειες. Προσθέστε μια μερίδα λαχανικών ή φρούτων στο μεσημεριανό γεύμα και το δείπνο.
- Χρησιμοποιήστε μόνο το μισό βούτυρο ή μαργαρίνη από αυτό που χρησιμοποιείτε τώρα.
- Εάν υπάρχει πρόβλημα με την πέψη των γαλακτοκομικών προϊόντων, αγοράστε γάλα χωρίς λακτόζη ή γάλα με το ένζυμο λακτάση.
- Λάβετε πρόσθετα θρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β επιλέγοντας τρόφιμα ολικής αλέσεως, συμπεριλαμβανομένων ψωμιού σίτου ή δημητριακά ολικής αλέσεως.
- Απλώστε τις μερίδες. Να έχετε δύο μερίδες φρούτων ή/και λαχανικών σε κάθε γεύμα ή προσθέστε φρούτα ως σνακ.
- Αντιμετωπίστε το κρέας ως μέρος του γεύματος, χωρίς να γίνει εστίαση μόνο σε αυτό.
- Να τρώτε δύο ή περισσότερα γεύματα χωρίς κρέας την εβδομάδα.
- Χρησιμοποιήστε φρούτα ή τρόφιμα με χαμηλά λιπαρά ως επιδόρπια και σνακ
Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση οι πληροφορίες που περιέχει δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Απευθυνθείτε στον εξειδικευμένο πάροχο υγείας σας, ο οποίος είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος να σας δώσει τις απαραίτητες συμβουλές και την πιθανή αγωγή που θα πρέπει να ακολουθήσετε.
