Η ανεμοβλογιά είναι μια ιογενής λοίμωξη που αποτελεί την πρωτοπαθή λοίμωξη από το ιό του έρπητα ζωστήρα (VZV). Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση γενικευμένου εξανθήματος με φαγούρα, που μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα. Το εξάνθημα αυτό αποτελείται από μικρές φυσαλίδες γεμάτες με διαυγές υγρό, οι οποίες σπάνε και σχηματίζουν κρούστες.
Τρόποι μετάδοσης
Η νόσος συνήθως εμφανίζεται σε παιδιά και είναι αρκετά μεταδοτική. Οι πιο κοινοί τρόποι μετάδοσης είναι οι παρακάτω:
1. Σταγονίδια:
Ο πιο συνηθισμένος τρόπος μετάδοσης είναι μέσω των σταγονιδίων που παράγονται κατά τον βήχα, το φτέρνισμα και την ομιλία. Τα σταγονίδια που περιέχουν τον ιό μπορούν να μεταδοθούν μέσω του αέρα σε άλλα άτομα που βρίσκονται κοντά.
2. Άμεση επαφή με τις φυσαλίδες:
Η άμεση επαφή με τις φυσαλίδες που σχηματίζονται στο δέρμα ενός ατόμου με ανεμοβλογιά μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση. Ο ιός βρίσκεται στο υγρό των φυσαλίδων και μπορεί να εισέλθει στο σώμα μέσω των βλεννογόνων.
3. Επαφή με μολυσμένα αντικείμενα:
Αν κάποιος αγγίξει αντικείμενα που έχουν έρθει σε επαφή με τις φυσαλίδες (όπως ρούχα, κλινοσκεπάσματα ή πετσέτες), μπορεί επίσης να μολυνθεί.
4. Μετάδοση πριν εμφανιστούν τα εξανθήματα:
Η πάθηση μπορεί να μεταδοθεί από 1-2 ημέρες πριν εμφανιστούν τα εξανθήματα, καθιστώντας την πολύ δύσκολη στον έλεγχο. Το άτομο παραμένει μεταδοτικό μέχρι να ξεραθούν όλες οι φυσαλίδες και να σχηματιστούν κρούστες.
Χώροι συγκέντρωσης πολλών ατόμων, όπως σχολεία ή νοσοκομεία αποτελούν πηγές μετάδοσης, γι’ αυτό η απομόνωση του ασθενούς μέχρι να μην είναι πλέον μεταδοτικός είναι σημαντική για την πρόληψη εξάπλωσης της νόσου.
Συμπτώματα
Η διάρκεια της ανεμοβλογιάς συνήθως είναι 7 έως 10 ημέρες. Τα εξανθήματα και οι φυσαλίδες αρχίζουν να εμφανίζονται 1-2 ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού και των λοιπών συμπτωμάτων, και συνεχίζουν να εξελίσσονται για 3-5 ημέρες. Μετά από αυτό, οι φυσαλίδες σπάνε και σχηματίζουν κρούστες. Η πλήρης ανάρρωση διαρκεί περίπου 1-2 εβδομάδες. Συνήθως, το άτομο θεωρείται μεταδοτικό από 1-2 ημέρες πριν εμφανιστούν τα εξανθήματα και μέχρι να σχηματιστούν κρούστες σε όλες τις φυσαλίδες.
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι:
- Πυρετός: Ο πυρετός είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα και συνήθως εμφανίζεται πριν ή ταυτόχρονα με το εξάνθημα. Σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να είναι αρκετά υψηλός αν και συνήθως είναι μέτριας ή χαμηλής έντασης.
- Εξανθήματα: Τα χαρακτηριστικά εξανθήματα ξεκινούν ως μικρές κόκκινες κηλίδες που μετατρέπονται γρήγορα σε φυσαλίδες γεμάτες με υγρό που σπάνε και σχηματίζουν κρούστες. Εμφανίζονται αρχικά στο πρόσωπο, στο τριχωτό της κεφαλής και στον κορμό, και στη συνέχεια εξαπλώνονται σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένων των βλεννογόνων στο στόμα, στον λαιμό και στα γεννητικά όργανα.
- Κνησμός: Το εξάνθημα συνοδεύεται από έντονη φαγούρα
- Κόπωση και γενική αδυναμία: Οι ασθενείς συχνά αισθάνονται κουρασμένοι και αδύναμοι.
- Πονοκέφαλος και πόνοι στο σώμα: Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να συνοδεύουν τον πυρετό και το εξάνθημα.
- Απώλεια όρεξης: Η ανορεξία και η απώλεια ενδιαφέροντος για φαγητό είναι συχνά κατά την έναρξη της νόσου.
Ανάλογα με την σφοδρότητα της νόσου, ίσως εκδηλωθούν ανεπιθύμητες ενέργειες και επιπλοκές, ιδιαίτερα σε ενήλικες, εγκύους, βρέφη και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Μερικές από τις πιθανές επιπλοκές αναφέρονται παρακάτω:
- Δερματικές μολύνσεις: Το ξύσιμο των φυσαλίδων οδηγεί σε βακτηριακές μολύνσεις του δέρματος, όπως κυτταρίτιδα και αποστήματα.
- Πνευμονία: Μπορεί να εμφανιστεί σοβαρή πνευμονία, ιδιαίτερα στους ενήλικες, στους καπνιστές και στα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
- Εγκεφαλίτιδα: Η φλεγμονή του εγκεφάλου είναι σπάνια και μπορεί να εκδηλώσει πονοκεφάλους, σπασμούς και διανοητική σύγχυση.
- Σύνδρομο Reye: Μια σπάνια αλλά σοβαρή πάθηση ειδικά σε παιδιά που λαμβάνουν ασπιρίνη κατά τη διάρκεια της λοίμωξης και ίσως κάποιες φορές καταλήξει σε ηπατική βλάβη και εγκεφαλική δυσλειτουργία.
- Αιμορραγική ανεμοβλογιά: Οι φυσαλίδες γεμίζουν με αίμα και παρατηρείται αιμορραγία από άλλες περιοχές του σώματος.
- Σύνδρομο Guillain-Barré: Μια αυτοάνοση επιπλοκή που μπορεί να προκαλέσει παράλυση.
- Περιγεννητική ανεμοβλογιά: Εάν μια γυναίκα μολυνθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να οδηγήσει σε συγγενείς ανωμαλίες στο έμβρυο ή σε σοβαρή μόλυνση στο νεογέννητο.
Διάγνωση
Η διάγνωση της ανεμοβλογιάς βασίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα και τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, αλλά μπορεί να επιβεβαιωθεί με ειδικές εξετάσεις σε περιπτώσεις αβεβαιότητας ή για πιο ακριβή διάγνωση.
1. Κλινική εξέταση:
- Ιστορικό: Ο ιατρός θα λάβει το ιστορικό του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένης της επαφής με άτομα που είχαν ανεμοβλογιά ή αν ο ασθενής έχει κάνει το εμβόλιο κατά της ανεμοβλογιάς.
- Εξέταση εξανθημάτων: Τα χαρακτηριστικά εξανθήματα της ανεμοβλογιάς, που ξεκινούν ως κόκκινες κηλίδες και εξελίσσονται σε φυσαλίδες γεμάτες με υγρό, είναι το βασικό σημάδι της νόσου.
2. Εργαστηριακές εξετάσεις :
- Μοριακή εξέταση (PCR): Μπορεί να γίνει για να ανιχνευθεί το DNA του ιού του έρπη ζωστήρα (VZV) σε δείγματα από τις φυσαλίδες, στο αίμα ή σε άλλα σωματικά υγρά. Χρησιμοποιείται συνήθως σε ασαφείς περιπτώσεις ή για να διαφοροποιηθεί η ανεμοβλογιά από άλλες δερματικές παθήσεις.
- Ανίχνευση αντισωμάτων: Μπορεί να γίνει εξέταση αίματος για την ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού VZV, που δείχνει εάν ο οργανισμός έχει εκτεθεί στον ιό στο παρελθόν ή εάν η λοίμωξη είναι πρόσφατη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διάγνωση γίνεται εύκολα με βάση την κλινική εικόνα, ειδικά όταν υπάρχουν τα τυπικά εξανθήματα. Ωστόσο, σε άτυπες ή σοβαρές περιπτώσεις, οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορούν να βοηθήσουν στην επιβεβαίωση της διάγνωσης.
Θεραπεία και Πρόληψη
Η θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία, τη σοβαρότητα της νόσου και τον κίνδυνο επιπλοκών. Στα περισσότερα υγιή παιδιά, η νόσος είναι ήπια και η θεραπεία επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί ειδική φαρμακευτική αγωγή.
- Χρήση αντιπυρετικών σκευασμάτων για την μείωση του πυρετού και της δυσφορίας. Σκευάσματα με παρακεταμόλη συνιστώνται ιδιαιτέρως, όμως απαγορεύεται η χρήση της ασπιρίνης σε παιδιά με ανεμοβλογιά, καθώς μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο Reye, μια σοβαρή κατάσταση που επηρεάζει το ήπαρ και τον εγκέφαλο.
- Χρήση αντιισταμινικών ώστε να μειωθεί ο κνησμός των εξανθημάτων.
- Καθημερινό μπάνιο με χλιαρό νερό μπορεί να βοηθήσει στην καθαριότητα και στην ανακούφιση της φαγούρας.
- Η κοπή των νυχιών και η χρήση γαντιών κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορούν να βοηθήσουν να αποφευχθεί το ξύσιμο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση των φυσαλίδων.
- Αντιιική θεραπεία & Ανοσοσφαιρίνη: Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ή σε άτομα υψηλού κινδύνου, όπως ενήλικες, εγκύους, νεογνά και άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, μπορεί να χορηγηθούν αντιιικά φάρμακα και ανοσοσφαιρίνη κατά του ιού VZV για την πρόληψη ή τη μείωση της σοβαρότητας της λοίμωξης, αν εκτεθούν στον ιό.
- Αντιβιοτικά: Αν και τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά κατά των ιών, προτείνονται εάν υπάρξει δευτερογενής βακτηριακή μόλυνση των δερματικών φυσαλίδων.
- Απομόνωση: Το άτομο με ανεμοβλογιά πρέπει να απομονώνεται μέχρι να ξεραθούν όλες οι φυσαλίδες και να σχηματίσουν κρούστες για να αποφευχθεί η μετάδοση του ιού σε άλλους.
Συνολικά, για υγιή παιδιά η θεραπεία είναι κυρίως υποστηρικτική, ενώ για ομάδες υψηλού κινδύνου ενδέχεται να χρειαστεί ειδική φαρμακευτική αγωγή.
Τέλος, σημαντικό είναι να τονιστεί η ύπαρξη εμβολίου κατά της ανεμοβλογιάς. Είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της λοίμωξης και συνιστάται σε παιδιά, καθώς και σε ενήλικες που δεν έχουν νοσήσει στο παρελθόν ή δεν έχουν εμβολιαστεί.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, τη διάγνωση και τον καθορισμό της πιθανής θεραπείας σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
