
Η αφασία είναι μια νευρολογική κατάσταση που προκαλεί αδυναμία κατανόησης ή παραγωγής της ομιλίας και της γραφής χωρίς να επηρεάζει τη νοημοσύνη του ατόμου. Εμφανίζεται μετά από βλάβη σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη γλώσσα και επιδρά σημαντικά στην αμφίδρομη επικοινωνία του ατόμου. Συχνά συγχέεται λανθασμένα με τη δυσαρθρία, μια διαταραχή της λεκτικής ικανότητας.
Τύποι Αφασίας
Οι τύποι αφασίας είναι οι εξής:
- Αφασία Wernicke (Ρέουσα αφασία): Προκαλείται από βλάβη στην περιοχή Wernicke του εγκεφάλου, η οποία βρίσκεται στον αριστερό κροταφικό λοβό. Χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην κατανόηση του γραπτού και προφορικού λόγου, παρατηρούνται ασάφειες, ροή λόγου χωρίς συνοχή όπως και χρήση νεολογισμών (νέες λέξεις-φράσεις).
- Αφασία Broca (Μη ρέουσα αφασία): Συμβαίνει εξαιτίας βλάβης στην περιοχή Broca του εγκεφάλου, η οποία παρατηρείται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Διακρίνεται από αργή, σύντομη και δυσκίνητη ομιλία με συντακτικά λάθη και δυσκολίες στη γραφή. Εντοπίζεται αδυναμία έκφρασης σύνθετων προτάσεων.
- Αφασία Dejerine (Ολική αφασία): Η ολική αφασία είναι μια σοβαρή μορφή αφασίας που επηρεάζει όλες τις γλωσσικές δεξιότητες λόγω εκτεταμένης βλάβης στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Εμφανίζονται μεγάλες δυσκολίες τόσο στην παραγωγή όσο και στην κατανόηση του λόγου, στην γραφή και την ανάγνωση.
- Ανομική αφασία: Σηματοδοτείται από βλάβη στον αριστερό κροταφικό λοβό του εγκεφάλου. Εντοπίζεται δυσχέρεια στην ανάκληση και ονομασία λέξεων και αντικειμένων παρόλο που το άτομο κατανοεί και παράγει σωστά τις λέξεις όταν του παρουσιάζονται.
Πού οφείλεται η αφασία;
Η αφασία οφείλεται συνήθως σε βλάβες ή παθήσεις στον εγκέφαλο που επηρεάζουν τις περιοχές που σχετίζονται με τη γλωσσική επεξεργασία. Οι πιο κοινές αιτίες αφασίας περιλαμβάνουν:
- Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο: Αποτελεί την πιο συχνή αιτία αφασίας και συμβαίνει όταν ο εγκεφαλικός ιστός δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο λόγω απόφραξης ενός αιμοφόρου αγγείου.
- Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις: Η αφασία μπορεί να είναι αποτέλεσμα κρανιοεγκεφαλικού τραυματισμού.
- Εγκεφαλικοί όγκοι: Η παρουσία όγκων μπορεί να πιέσει τις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν τη γλώσσα, προκαλώντας αφασία.
- Νευροεκφυλιστικές παθήσεις: Ορισμένες παθήσεις, όπως η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία, ή η άνοια μπορεί να εμφανίσουν αφασία.
- Λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος: Λοιμώξεις όπως η εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα.
- Επιληπτικές κρίσεις: Οι επιληπτικές κρίσεις μπορούν να εκδηλώσουν προσωρινή ή μόνιμη αφασία, ανάλογα με τη βαρύτητα και τη θέση των κρίσεων
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της αφασίας μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο και τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Ορισμένα από τα πιο κύρια συμπτώματα είναι τα εξής:
- Δυσκολίες στην ομιλία & την κατανόηση του λόγου
- Συντακτικά λάθη: Το άτομο μπορεί να κάνει συντακτικά λάθη στην ομιλία του, όπως παράλειψη λέξεων ή αντικατάσταση λέξεων.
- Αποδυνάμωση της γραφής: Ελλείματα στην εκφραστική ικανότητα ή την οργάνωση των σκέψεων.
- Απώλεια λέξεων: Δυσκολία εντοπισμού κατάλληλων λέξεων με σκοπό την έκφραση σκέψης.
- Χρήση και παραγωγή νεολογισμών: Μπορεί να παράγει λέξεις ή φράσεις που δεν έχουν νόημα ή δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
- Δυσκολίες στην ανάγνωση: Το άτομο μπορεί να αντιμετωπίζει δυσχέρεια στην ανάγνωση και την κατανόηση γραπτού κειμένου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η έκταση και ο τύπος των συμπτωμάτων μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την αιτία και το σημείο της βλάβης στον εγκέφαλο.
Χρειάζεται φυσικά να επισημανθεί πως άτομα με αφασία μπορεί να καταλαβαίνουν πλήρως τι συμβαίνει γύρω τους, αλλά μπορεί να δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους.
Θεραπεία
Η διάγνωση της αφασίας μπορεί να γίνει από ειδικούς όπως νευρολόγοι λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι και άλλοι ειδικοί στη γλωσσολογία.
Η αφασία, συνήθως, δεν θεραπεύεται πλήρως, δεδομένου ότι οι τυπικές αιτίες της σχετίζονται με βλάβες στον εγκέφαλο. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπευτικές προσεγγίσεις που εστιάζουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και στη βελτίωση της καθημερινής λειτουργίας του ασθενή.
Η επιλογή θεραπευτικής προσέγγισης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες,
- Τον τύπο της αφασίας: Ο κάθε τύπος αφασίας έχει διαφορετικά συμπτώματα και άρα χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση.
- Τη σοβαρότητα της αφασίας: Η θεραπεία για σοβαρές περιπτώσεις αφασίας είναι πιο εντατική και χρονοβόρα.
- Την ηλικία και την υγεία του ασθενούς: Η ηλικία και η γενική υγεία του ασθενούς μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά του να ανταποκριθεί στη θεραπεία.
Συνήθως, η θεραπεία περιλαμβάνει:
- Λογοθεραπεία: Η λογοθεραπεία είναι η κύρια θεραπεία για την αφασία. Ο λογοθεραπευτής θα συνεργαστεί με τον ασθενή για να βελτιώσει τις γλωσσικές του δεξιότητες σε διάφορους τομείς, όπως η ομιλία, η κατανόηση, η ανάγνωση και η γραφή.
- Εργοθεραπεία: Η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να ενισχύσει τις δεξιότητες που χρειάζεται για να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες, όπως η αυτοεξυπηρέτηση, η επικοινωνία και η εργασία.
- Φυσικοθεραπεία: Η φυσικοθεραπεία βελτιώνει τις κινητικές του δεξιότητες, οι οποίες μπορεί να έχουν επηρεαστεί από την αφασία.
- Ομαδική θεραπεία: Η ομαδική θεραπεία μπορεί να συμβάλει στην εξάσκηση των γλωσσικών δεξιοτήτων σε ένα κοινωνικό περιβάλλον.
- Εκμάθηση εναλλακτικών επικοινωνιακών μεθόδων: Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η αφασία είναι σοβαρή, οι ασθενείς μπορεί να μάθουν εναλλακτικές μεθόδους επικοινωνίας, μέσω φωνητικής αναγνώρισης ή χρήσης συμβόλων.
- Στήριξη και εκπαίδευση των συγγενών: Οι οικογένειες μπορούν να συμμετάσχουν στη θεραπευτική διαδικασία, να μάθουν πώς να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τον ασθενή και να παρέχουν συναισθηματική υποστήριξη στην ανάκαμψή του.
- Εκπαίδευση σε πρακτικές καθημερινής ζωής: Παροχή εκπαίδευσης σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως η επικοινωνία με φίλους και η ολοκλήρωση καθηκόντων στο σπίτι ή στην εργασία.
Επιπλέον, υπάρχουν και άλλες θεραπείες που μπορεί να χρησιμοποιηθούν, όπως:
- Φαρμακευτική αγωγή: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χορηγηθούν φάρμακα για να βελτιωθεί η λειτουργία του εγκεφάλου και να μειωθούν τα συμπτώματα της αφασίας.
- Εναλλακτικές θεραπείες: Ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες, όπως η μουσικοθεραπεία και η θεραπεία με ζώα, μπορεί να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της αφασίας.
Η θεραπεία της αφασίας είναι πιο αποτελεσματική όταν ξεκινήσει νωρίς. Είναι σημαντικό να αναζητηθεί θεραπεία το συντομότερο δυνατό για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.