Ο υπερθυρεοειδισμός αποτελεί μια παθολογική κατάσταση όπου υπάρχουν αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών (θυροξίνη) και παρατηρείται επιτάχυνση διαφόρων ζωτικών λειτουργιών του σώματος εξαιτίας της υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα. Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός αδένας σε σχήμα πεταλούδας που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του λαιμού. Παράγει ορμόνες που ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί την ενέργεια επηρεάζοντας και ελέγχοντας τις πιο σημαντικές λειτουργίες του σώματος.
Κάποιες από αυτές είναι:
- ο έλεγχος του μεταβολισμού
- η μετατροπή τροφής σε ενέργεια
- διάφορες λειτουργίες καρδιάς, οστών, μυών και χοληστερίνης
Εκκρίνει δύο ορμόνες:
- τη θυροξίνη ή T4
- και την τριιωδοθυρονίνη ή T3
Η έκκριση αυτών των ορμονών ελέγχεται με τη σειρά της από μια άλλη ορμόνη που συντίθεται από την υπόφυση και ονομάζεται TSH ή ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς.
Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται περίπου στο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού με μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης (5 ως 10 φορές) στις γυναίκες.
Τι προκαλεί τον υπερθυρεοειδισμό;
Συνήθως προκαλείται εξαιτίας 3 διαφορετικών μηχανισμών :
- Η πιο κοινή αιτία είναι η νόσος του Graves – Basedow:
Το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στο θυρεοειδή αδένα, ο οποίος αντιδρά παράγοντας περισσότερη θυρεοειδική ορμόνη από ότι χρειάζεται ο οργανισμός. Αναφέρεται και ως αυτοάνοση πάθηση με τα παρακάτω συμπτώματα:
- διόγκωση του αδένα, κυρίως στο σώμα και τους οφθαλμούς
- εμφάνιση όζων
Εμφανίζεται πιο συχνά στις γυναίκες παρά στους άνδρες και επισημαίνεται έντονα το στοιχείο της κληρονομικότητας για να εκδηλωθεί.
2. Η 2η πιο κοινή αιτία υπερθυρεοειδισμού είναι η τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη:
Ο θυρεοειδούς αδένας παρατηρείται διευρυμένος, ο οποίος αυξάνει σταδιακά την δραστηριότητα του με αποτέλεσμα την απελευθέρωση υψηλότερης ποσότητας θυρεοειδικής ορμόνης στο αίμα από την κανονική. Σε αυτή την περίπτωση εμφανίζονται πολλαπλοί όζοι συνήθως καλοήθεις με αυτόνομη υπερλειτουργία. Η συχνότητα αυτής της διαταραχής αυξάνεται με τη γήρανση, αλλά είναι σπάνια μεταξύ των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων.
3. Αυτόνομο ή τοξικό αδένωμα:
Πρόκειται για ένα λειτουργικό και αυτόνομο οζίδιο του θυρεοειδούς που παράγει παραπάνω ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών, τριιωδοθυρονίνης (Τ3) και θυροξίνης (Τ4), καταστέλλοντας την έκκριση της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH). Παρουσιάζεται με εμφάνιση οζιδίου στο λαιμό και είναι πιο συχνό σε γυναίκες και κυρίως σε πιο νεαρές ηλικίες.
Άλλες αιτίες είναι:
• Θυρεοειδίτιδα: Φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα η οποία προκαλεί τη διαρροή της ήδη υπάρχουσας θυρεοειδικής ορμόνης του θυρεοειδή αδένα.
• Υπερβολική ποσότητα ιωδίου: Το ιώδιο βρίσκεται σε ορισμένα φάρμακα και σιρόπια για τον βήχα. Η υπερβολική λήψη μπορεί να προκαλέσει παράγωγη υπερβολικής ποσότητας ορμονών.
• Υπερδιέγερση εξαιτίας υπερδραστήριας υπόφυσης: παραγωγή υπερβολικής ποσότητας θυρεοειδοτρόπου ορμόνης με αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή ορμονών θυρεοτροπίνης.
Συμπτώματα υπερθυρεοειδισμού
Η συμπτωματολογία του υπερθυρεοειδισμού διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να περιλαμβάνει:
- Νευρικότητα ή ευερεθιστότητα, αίσθημα άγχους-πανικού
- Κούραση & Μυϊκή αδυναμία
- Προβλήματα ανοχής στη ζέστη & εφίδρωση
- Δυσκολίες στον ύπνο λόγω της έντονης ενέργειας-υπερέντασης
- Τρέμουλο χεριών
- Ακανόνιστος ή γρήγορος καρδιακός παλμός (αρρυθμίες)
- Διαταραχές περιόδου στις γυναίκες
- Συχνές κενώσεις ή διάρροια
- Απώλεια βάρους
- Διόγκωση θυρεοειδή
- Βρογχοκήλη, ένας διευρυμένος θυρεοειδής που μπορεί να κάνει τον λαιμό να φαίνεται πρησμένος. Δυσκολία στην αναπνοή ή στην κατάποση.
- Οστεοπόρωση
- Προβλήματα γονιμότητας
- Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη
- Πρόωρη εκσπερμάτιση και στυτική δυσλειτουργία
- Εξόφθαλμος
Αυξημένο κίνδυνο υπερθυρεοειδισμού διατρέχουν οι ακόλουθες κατηγορίες:
- Κυρίως γυναίκες
- Ηλικία άνω των 60 ετών
- Κληρονομικότητα και οικογενειακό ιστορικό θυροειδούς
- Εγκυμοσύνη
- Χειρουργική επέμβαση θυρεοειδούς ή πρόβλημα θυρεοειδούς
- Αναιμία
- Διαβήτης τύπου I
Διάγνωση
Η διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού γίνεται μετά από:
- Λήψη ιατρικού ιστορικού
- Κλινική εξέταση
- Εξετάσεις αίματος
Η επιβεβαίωση της διάγνωσης συντελείται με συγκεκριμένες εργαστηριακές εξετάσεις που μετρούν την ποσότητα των θυρεοειδικών ορμονών:
- θυροξίνης (Τ4)
- τριιωδοθυρονίνης (Τ3)
- και της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς (TSH)
Συνεπώς όταν:
- Τα επίπεδα της TSH κυμαίνονται μεταξύ κατώτερου ορίου και 0,1mIU/L (εύρος δοκιμών μεταξύ 0,37 και 4,7)
- Τα επίπεδα Τ3 είναι μεταξύ: 1,2 & 2,7 nmol/L
- Τα επίπεδα Τ4 είναι μεταξύ: 60 & 150 nmol/L
Τότε ο υπερθυρεοειδισμός είναι ήπιος (υποκλινικός) και συνήθως τα επίπεδα των FT4 και FT3 εμπίπτουν στα παραπάνω φυσιολογικά όρια.
Αντιμετώπιση & θεραπεία
Δεν υπάρχει μια ενιαία θεραπεία για την αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού. Ο θεράπων ιατρός είναι εκείνος που θα προβεί σε διάγνωση και επιλογή της καταλληλότερης θεραπείας αφού φυσικά εξετάσει ένα συνονθύλευμα παραγόντων όπως ηλικία, ο τύπος του υπερθυρεοειδισμού που έχει το άτομο και διάφορες άλλες ιατρικές καταστάσεις.
Διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης είναι:
• Αντιθυρεοειδικά φάρμακα
Αυτά τα φάρμακα βοηθούν στον έλεγχο του υπερδραστήριου αδένα και του υπερθυρεοειδισμού άμεσα και χωρίς να προκαλούν μόνιμη βλάβη στον θυρεοειδή αδένα. Ιδιαίτερη προσοχή όμως στις αλλεργικές αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν (υπολογίζεται περίπου ένα 5%) από αυτά καθώς μπορεί μετά τη θεραπεία να αυξηθεί η ευαισθησία του ατόμου σε λοιμώξεις και αλλεργίες.
• Χορήγηση Ραδιενεργού ιωδίου
Απαραίτητο συστατικό για την ορθή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Στην περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού δεδομένου ότι τα κύτταρα χρειάζονται ιώδιο για να παράγουν θυρεοειδική ορμόνη υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για ποσότητα ιωδίου. Χορηγείται μέσω του στόματος, συνήθως με τη μορφή μικρής κάψουλας και ως αποτέλεσμα, οι όζοι του θυρεοειδούς συρρικνώνονται και το επίπεδο της θυρεοειδικής ορμόνης στο αίμα επανέρχεται στο φυσιολογικό.
• Χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδή (Ολική – Μερική θυρεοειδεκτομή)
Η πάθηση αυτή μπορεί να θεραπευτεί μόνιμα μέσω χειρουργικής επέμβασης μεγαλύτερου μέρους του θυρεοειδούς αδένα. Αυτή η διαδικασία εκτελείται από έμπειρο χειρουργό αφού πρώτα έχει προηγηθεί έλεγχος και χορήγησης ενός αντιθυρεοειδούς φαρμάκου. Έτσι η επέμβαση καθίσταται ευκολότερη και ασφαλέστερη. Αφού αφαιρεθεί χειρουργικά ο θυρεοειδής αδένας, υπάρχει πιθανότητα να αναπτυχθεί υποθυρεοειδισμός. Όπως και με τον υπερθυρεοειδισμό, και στην περίπτωση του υποθυρεοειδισμού τα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα μπορούν να επέλθουν σε φυσιολογική ποσότητα λαμβάνοντας μία φορά την ημέρα ένα συμπλήρωμα θυρεοειδούς ορμόνης.
Για να μειώσετε τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού μπορείτε επίσης να προβείτε στα ακόλουθα:
- Μείωση άγχους & στρες
- Μείωση καφεΐνης
- Μείωση καπνίσματος
- Διατροφή χαμηλή σε ιώδιο
Πηγές που περιλαμβάνουν ιώδιο είναι:
- Ιωδιούχο αλάτι
- Ψωμί
- Θαλασσινά (υψηλή περιεκτικότητα σεληνίου)
Συνεπώς συνίστανται οι ακόλουθες τροφές στο ημερήσιο διαιτολόγιο ενός ατόμου με υπερθυρεοειδισμό:
- μη ιωδιούχο αλάτι
- ασπράδια αυγών
- νωπά ή κατεψυγμένα λαχανικά
- ζάχαρη
- τσάι και μαύρος καφές
- φυτικά έλαια
- βότανα και μπαχαρικά
- μέλι
- αλατισμένα καρύδια
- μπύρα και κρασί
- φρέσκα φρούτα
- μοσχάρι, κοτόπουλο, γαλοπούλα
Μιλήστε με τον ιατρό σας σχετικά με τα τρόφιμα, τα συμπληρώματα και τα φάρμακα που πρέπει να αποφεύγετε. Ακολουθήστε μια σωστή διατροφή και φαρμακευτική αγωγή ώστε να διατηρήσετε το θυρεοειδή σας σε ένα φυσιολογικό και σταθερό επίπεδο χωρίς να σας προκαλεί επιπλοκές στη σωματική και ψυχική σας υγεία.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για τη διάγνωση και ενημέρωση σας, σχετικά με οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
