Η χοληστερίνη ή χοληστερόλη είναι μια κηρώδης ουσία που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων σε όλους τους ιστούς του σώματος, καθώς και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Αναφέρεται ως λιπαρή στερόλη και αποτελεί βασικό δομικό συστατικό των ζωικών κυτταρικών μεμβρανών. Το σώμα των ανθρώπων χρειάζεται χοληστερόλη για να χτίσει υγιή κύτταρα.
Τι είναι η LDL («κακή») και η HDL («καλή») χοληστερόλη;
Η χοληστερόλη κυκλοφορεί σε πρωτεΐνες, τις «λιποπρωτεΐνες», μέσω του αίματος. Οι λιποπρωτεΐνες αυτές, που μεταφέρουν τη χοληστερόλη σε όλο το σώμα, διακρίνονται σε δύο τύπους:
- Η χοληστερόλη LDL (λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας), μερικές φορές ονομάζεται «κακή» χοληστερόλη και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της χοληστερόλης του σώματος. Τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης LDL αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό.
- Η χοληστερόλη HDL (λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας), μερικές φορές ονομάζεται «καλή» χοληστερόλη, απορροφά τη χοληστερόλη στο αίμα και τη μεταφέρει πίσω στο ήπαρ. Στη συνέχεια το συκώτι το αποβάλλει από το σώμα. Τα υψηλά επίπεδα HDL χοληστερόλης μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό.
Πώς μπορώ να μειώσω τον κίνδυνο για υψηλή χοληστερόλη και τριγλυκερίδια;
- Υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή
- Τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνες και λιγότερα λιπαρά
- Υγιές βάρος
- Διακοπή καπνίσματος
- Φυσική δραστηριότητα
Στη περίπτωση που τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων είναι υψηλά υπάρχει ειδική φαρμακολογία με σκοπό τη μείωση κινδύνου καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού.
Επιπρόσθετα, όταν τα επίπεδα χοληστερίνης είναι χαμηλά, συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας προκειμένου να επέλθουν αλλαγές στον τρόπο ζωής σας ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα της.
Βέλτιστα επίπεδα HDL χοληστερόλης
Τα επίπεδα της χοληστερόλης μετρώνται σε:
- χιλιοστόγραμμα (mg)
- χοληστερόλης ανά δεκατόλιτρο (dL) αίματος ή
- χιλιοστόγραμμα (mmol) ανά λίτρο (L).
Όσον αφορά την HDL χοληστερόλη, τα υψηλότερα νούμερα είναι καλύτερα. Η διάγνωση της χοληστερόλης γίνεται μέσα από βιοχημικές εξετάσεις αίματος οι οποίες περιλαμβάνουν μέτρηση της ολικής χοληστερόλης, των τριγλυκεριδίων, της HDL και LDL, της Lpa (λιποπρωτεϊνη) και της TSH (θυρεοτρόπος ορμόνη).
| Σε κίνδυνο | Επιθυμητή | |
|---|---|---|
| άνδρες | Λιγότερο από 40 mg/dL (1,0 mmol/L) | 60 mg/dL (1,6 mmol/L) ή παραπάνω |
| γυναίκες | Λιγότερο από 50 mg/dL (1,3 mmol/L) | 60 mg/dL (1,6 mmol/L) ή παραπάνω |
Τα άτομα που έχουν υψηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης διατρέχουν χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η άσκηση, η διακοπή του καπνίσματος ή η βελτίωση της διατροφής που αυξάνουν την HDL, ως εκ τούτου έχει αποδειχθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών.
Παραδόξως, τα άτομα που έχουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα HDL – πάνω από 100 mg/dL (2,5 mmol/L) – φαίνεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου. Φυσικά αυτό μπορεί να οφείλεται και σε γενετικούς παράγοντες.
Παρακάτω παρατίθενται ποιες πρέπει να είναι οι τιμές χοληστερίνης:
Ολική χοληστερίνη
- Φυσιολογική τιμή κάτω από 200 mg/dl
- Οριακή τιμή 200-240 mg/dl
- Υψηλή τιμή από 240 mg/dl και πάνω
Καλή χοληστερίνη
- Φυσιολογική τιμή
- Άνδρες πάνω από 40 mg/dl
- Γυναίκες πάνω από 50 mg/dl
Κακή χοληστερίνη
- Φυσιολογική τιμή κάτω από 130 mg/dl
- Οριακή τιμή 130-160 mg/dl
- Υψηλή τιμή από 160 mg/dl και πάνω
Συνέπειες υψηλής χοληστερόλης στον οργανισμό
Με την πάροδο του χρόνου, η υψηλή χοληστερόλη οδηγεί σε συσσώρευση πλάκας μέσα στα αιμοφόρα αγγεία προκαλώντας αθηροσκλήρωση. Τα άτομα με αθηροσκλήρωση αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο πολλών και διαφορετικών ιατρικών καταστάσεων αφού τα αιμοφόρα αγγεία είναι φραγμένα. Αποτελούν πυλώνα βασικών λειτουργιών στον οργανισμό γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η σωστή λειτουργία τους. Παρακάτω αναφέρονται οι κυριότερες παθήσεις:
Η στεφανιαία καρδιακή νόσος (CAD) είναι μία από τις σημαντικότερες ασθένειες που προκαλείται και ονομάζεται επίσης ισχαιμική καρδιακή νόσος. Αυτό εννοούν οι περισσότεροι άνθρωποι όταν χρησιμοποιούν τον όρο «καρδιοπάθεια». Η ΣΝ είναι η πιο κοινή μορφή καρδιακής νόσου στις ΗΠΑ και η κυριότερη αιτία θανάτου. Παρατηρείται όταν η αθηροσκλήρωση επηρεάζει τις στεφανιαίες αρτηρίες που μεταφέρουν αίμα στην καρδιά, η οποία σε αυτή την περίπτωση δεν έχει επαρκή ποσότητα αίματος, γίνεται όλο και πιο αδύναμη με αποτέλεσμα να σταματά να λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Η ΣΝ μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή προσβολή ή καρδιακή ανεπάρκεια.
Στην πραγματικότητα, περίπου 1 στους 5 ανθρώπους που πεθαίνουν από ΣΝ είναι κάτω των 65 ετών. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να πραγματοποιείται προληπτικά έλεγχος με μια σειρά εξετάσεων αίματος από νεαρή ηλικία. Όταν η αθηροσκλήρωση επηρεάζει τις καρωτίδες, ονομάζεται νόσος της καρωτίδας. Η νόσος της καρωτιδικής αρτηρίας μπορεί να οδηγήσει σε παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο ή εγκεφαλικό.
Όταν η αθηροσκλήρωση επηρεάζει τις αρτηρίες στα πόδια ή τα χέρια, ονομάζεται περιφερική αρτηριακή νόσος (PAD). Οι αρτηρίες στα πόδια και τα χέρια είναι «περιφερικές» επειδή βρίσκονται μακριά από την καρδιά και το κέντρο του σώματος. Είναι αρκετά επικίνδυνη νόσος γιατί συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα. Όταν το άτομο θα αρχίσει να νιώθει συμπτώματα η αρτηρία είναι τουλάχιστον 60% φραγμένη. Ένα βασικό σύμπτωμα της είναι η διαλείπουσα χωλότητα.
Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και η υψηλή χοληστερόλη συνδέονται άμεσα και είναι δύο από τις μεγαλύτερες αιτίες καρδιακών παθήσεων. Αρχικά η πλάκα χοληστερόλης και το ασβέστιο κάνουν τις αρτηρίες πιο σκληρές και στενές καταπονώντας την καρδιά να αντλεί αίμα μέσα από αυτές πιο σκληρά. Τελικά η αρτηριακή πίεση καταλήγει να γίνεται υψηλότερη προκαλώντας έτσι υπέρταση.
Συμπτώματα υψηλής χοληστερίνης:
- Οίδημα και μούδιασμα άκρων
- Χαλίτωση
- Δυσπεψία
- Πονοκέφαλοι, ζάλη
- Οφθαλμολογικά προβλήματα
- Δυσκοιλιότητα
- Χρόνια κόπωση, αδυναμία
- Πόνοι στο στέρνο
- Δερματικά προβλήματα
- Τροφικές αλλεργίες
Τα φάρμακα από τον ιατρό μπορούν να βοηθήσουν αρκετά, αλλά συνδυαστικά με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής λειτουργούν πιο ευεργετικά τον οργανισμό.
Παράγοντες που ανεβάζουν τη χοληστερίνη:
- Κληρονομικότητα
- Κάπνισμα
- Αλκοόλ
- Έλλειψη άσκησης
- Κακή διατροφή
- Παχυσαρκία
- Ηλικία
- Φύλο
- Παθολογικές καταστάσεις
- Φαρμακευτική αγωγή
Τροφές που ανεβάζουν τη χοληστερίνη
Εάν κάποιος δεν αθλείται, ακολουθεί καθιστική ζωή και έχει επιπλέον κιλά, συνίσταται να αποφεύγει τρόφιμα που ανεβάζουν τις τιμές της χοληστερίνης όπως:
- κορεσμένα λιπαρά και έλαια όπως το βούτυρο και τα σπορέλαια
- λιπαρά κρέατα όπως οι τηγανιτές μπριζόλες, η πέτσα από το κοτόπουλο και τα εντόσθια
- οι κρόκοι αυγών (όχι πάνω από 3 την εβδομάδα εάν είστε υπέρβαρος και δεν ασκείστε)
- γαλακτοκομικά προϊόντα όπως κίτρινα και κρεμώδη τυριά, γάλα 3,5%, κρέμα γάλακτος
- μπισκότα, κράκερ εμπορίου
- έτοιμες σάλτσες και ντρέσινγκ
- συσκευασμένα γλυκά εμπορίου
- πάσης φύσεως fast food
- σοκολάτες, ειδικά εμπορίου με προσθήκη ζάχαρης
- φαγητά με πολλές θερμίδες όπως πχ μουσακάς, παστίτσιο
- τακτική κατανάλωση αλκοόλ (άνω των 13 μερίδων την εβδομάδα)
Παραδείγματα αλκοολούχων ποτών που ανεβάζουν τη χοληστερόλη είναι:
- gin με χυμό πορτοκάλι
- ουίσκι με cola
- τεκίλα με cola ή χυμό
- βότκα με πορτοκάλι
- ρούμι με cola ή χυμό
Τροφές που ρίχνουν την κακή χοληστερίνη:
- Βρώμη και κριθάρι
- Λαχανικά και φρούτα
- Τροφές πλούσιες σε υγιεινά για την καρδιά λιπαρά
- Αβοκάντο
- Λιπαρά ψάρια όπως το σκουμπρί, οι σαρδέλες και ο σολομός
- Ξηροί καρποί και σπόροι
- Ελιές
- Φυτικά έλαια
- Όσπρια και φασόλια
- Προϊόντα σόγιας
- Φυτικές στερόλες
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για τα θέματα υγείας που αντιμετωπίζετε, καθώς και την ενημέρωση σας, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο και θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
