Η βιταμίνη Α είναι μια λιποδιαλυτή ουσία με κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της συνολικής υγείας και ευεξίας του οργανισμού μας. Συμβάλλει στην υγιή όραση, στη σωματική ανάπτυξη, στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στην αναπαραγωγή και ρυθμίζει πολλές κυτταρικές λειτουργίες. Η ρετινόλη, μια εκ των κυριότερων μορφών της βιταμίνης Α, έχει εντυπωσιακές επιδράσεις στο δέρμα του προσώπου, ιδίως στην αντιμετώπιση της ακμής.
Η βιταμίνη Α εμφανίζεται με τις εξής μορφές:
- τη ρετινόλη
- τη ρετινάλη
- και άλλες καροτενοειδείς προβιταμίνες Α, όπως το βήτα-καροτένιο
Αποθηκεύεται κυρίως (<90%) στο ήπαρ, στον λιπώδη ιστό, στους πνεύμονες και στα νεφρά. Το σώμα μας μπορεί και διαθέτει αποθεματικά έως για 1 έτος.Παρόλα αυτά, η πρόσληψη σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσει τοξικότητα.
Οφέλη Βιταμίνης Α
Λόγω των αντιοξειδωτικών της ιδιοτήτων, η βιταμίνη Α προσφέρει πολλαπλά οφέλη στον ανθρώπινο οργανισμό. Ενδέχεται μέχρι να εμποδίζει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων και να επηρεάσει θετικά την διαδικασία της γήρανσης. Γενικότερα η βιταμίνη Α:
Συμβάλλει στην υγεία:
- του δέρματος
- των μαλλιών
- των βλεννογόνων προστατεύοντας τον οργανισμό από εισβολή μικροβίων
Συμμετέχει:
- στην απορρόφηση του ασβεστίου και του σιδήρου
- στην υγιή διαμόρφωση των δοντιών
- στην κανονική λειτουργία του συκωτιού
- στη διατήρησης της νυκτερινής όρασης (μέσω παραγωγής ροδοψίνης)
Εκτός από αυτά:
- αποτρέπει τη δημιουργία λίθων στους νεφρούς, και στη χολή
- αντιδρά ενάντια στην υπερβολική παραγωγή θυροξίνης
Επιπλέον, η βιταμίνη Α διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προστασία των ιστών:
- του εντέρου
- του στομάχου
- του αναπνευστικού συστήματος
- και της ουρογεννητικής οδού
Πηγές και Πρόσληψη Βιταμίνης Α
Η βιταμίνη Α είναι ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό που μπορεί να ληφθεί μέσω της διατροφής. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να εξασφαλίσετε τη συνιστώμενη ημερήσια δόση βιταμίνης Α μέσω των τροφίμων.
Η μεγαλύτερη διατροφική πρόσληψη της βιταμίνης Α προέρχεται από τρόφιμα ζωικής προέλευσης (ρετινοειδή), και κάποια λαχανικά όπως φαίνεται στην παρακάτω λίστα:
- Κρόκος αυγού
- Συκώτι
- Ψάρια
- Γαλακτοκομικά
- Κίτρινα φρούτα (μάνγκο, βερίκοκο)
- Κόκκινα-πράσινα-πορτοκαλί λαχανικά (γλυκοπατάτα, σπανάκι, καρότο)
Συνολικά, μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ποικιλία τροφών παρέχει πολλές πηγές υψηλής ποιότητας βιταμίνης Α, ενισχύοντας έτσι τη γενική υγεία. Φυσικά συστήνεται η συμβουλή κάποιου ειδικού για εξατομικευμένες οδηγίες και συμβουλές.
Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης Α είναι:
- 700mg : για γυναίκες >14 ετών
- 900mg: για άνδρες >14 ετών
- 770mg: για εγκύους
- 1300mg: για θηλάζουσες
Ειδικά για παιδιά, οι συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες βιταμίνης Α ανάλογα με την ηλικία είναι οι εξής:
- 0-6 μηνών: 400 μg
- 7-12 μηνών: 500 μg
- 1-3 ετών: μg
- 4-8 ετών: 400 μg
- 9-13 ετών: 600 μg
Η υπερβολική λήψη βιταμίνης Α μπορεί να οδηγήσει σε υπερβιταμίνωση λόγω της τάσης των λιποδιαλυτών βιταμινών να συσσωρεύονται στο σώμα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα τόσο μέσω της τοπική χρήσης όσο και της λήψης από το στόμα.
Οι υπερβολικές δόσεις μπορούν να προκαλέσουν συγκεκριμένα συμπτώματα όπως:
- θολή όραση
- πονοκέφαλο
- πόνο στα οστά
- ναυτία
- ζάλη
- μυϊκό πόνο
- κατάθλιψη
- κόπωση
- παραμόρφωση του δέρματος (πορτοκαλί χρώμα),
- δυσκολία συντονισμού,
- και προβλήματα ήπατος.
Επιπλέον, η συχνότερη παρενέργεια από την τοπική χρήση βιταμίνης Α περιλαμβάνει:
- ερεθισμό
- ερύθημα
- ξηρότητα του δέρματος
Βιταμίνη Α & Φάρμακα
Η βιταμίνη Α μπορεί να έχει αρνητικές αλληλεπιδράσεις με συγκεκριμένα φάρμακα όπως συμβαίνει με τα υπολιπιδαιμικά, αντιμικροβιακά και αντιοξειδωτικά φάρμακα.
Ειδικότερα, συνιστάται να αποφεύγεται η λήψη της στις εξής περιπτώσεις:
- Όταν κάποιος καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ (με κίνδυνο ηπατικής τοξικότητας)
- Από χρόνιους καπνιστές
- Σε συνδυασμό με φάρμακα αντιπηκτικής θεραπείας και αγωγής κατά της ακμής (ρετινοειδή)
- Σε μακροχρόνια χρήση χωρίς ιατρική παρακολούθηση
- Από παιδιά, γυναίκες που είναι εγκύους ή σχεδιάζουν να μείνουν εγκύους και θηλάζουσες γυναίκες
Έλλειψη Βιταμίνης Α
Η βιταμίνη Α είναι ζωτικής σημασίας για το ανθρώπινο σώμα. Η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει:
- Απώλεια μαλλιών
- Δερματικές παθήσεις
- Ξηροφθαλμία
- Προβλήματα όρασης
- Αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι σε ασθένειες και λοιμώξεις
Ενώ η ανεπάρκειά της είναι λιγότερο συνηθισμένη στις ανεπτυγμένες χώρες, σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες αποτελεί πιο διαδεδομένο φαινόμενο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η έλλειψη βιταμίνης Α οφείλεται συνήθως σε προβλήματα υγείας που εντοπίζονται στο εντερικό σύστημα, το πάγκρεας και το συκώτι (νόσος του Crohn, έλλειψη παγκρεατικών ενζύμων όπως λιπάσης, αμυλάσης, θρυψίνης και χυμοθρυψίνης, νόσος της χοληδόχου κύστης και η ηπατική νόσος).
Παιδιά & Εγκυμοσύνη
Η βιταμίνη Α αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την υγιή ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία του οργανισμού των παιδιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, παιδιά μπορεί να μη λαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Α από τη διατροφή τους.
Η χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων βιταμίνης Α σε παιδιά φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης νυκταλωπίας και κηλίδων Bitot στα μάτια, ενώ παράλληλα βελτιώνει τα επίπεδα βιταμίνης στο αίμα τους και έχει επίσης επιδείξει ενίσχυση του ανοσοποιητικού.
Συνεπώς, η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με βιταμίνη Α σε παιδιά που υποφέρουν από έλλειψη αυτής φαίνεται να είναι ασφαλής και παρέχει σημαντικά οφέλη. Η μοναδική πιθανή ανεπιθύμητη ενέργεια φαίνεται να είναι η τάση εμετού εντός 48 ωρών από τη λήψη μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης Α.
Κατά την εγκυμοσύνη, είναι σημαντικό να διατηρούνται επαρκή επίπεδα βιταμίνης Α λόγω της αυξημένης ημερήσιας ανάγκης, ιδίως κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης λόγω της γρήγορης ανάπτυξης του εμβρύου. Η διατήρηση των κατάλληλων επιπέδων βιταμίνης Α είναι ουσιώδης για την υγεία της μητέρας και του εμβρύου. Ωστόσο, δεν πρέπει να υπερβαίνονται σημαντικά οι συνιστώμενες ποσότητες βιταμίνης Α κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς μπορεί να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
