Τροφική δυσανεξία ορίζεται η ανεπιθύμητη αντίδραση ή «υπερευαισθησία» του οργανισμού απέναντι σε ορισμένες τροφές προκαλώντας δυσκολία στην πέψη και απορρόφηση αυτών με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα να σχηματίζει αντισώματα κατά των πρωτεϊνών που παράγονται από τροφικές ουσίες.
Το ειδικό τροφικό αλλεργιογόνο IgG αλληλεπιδρά με τα αντιγόνα που εισέρχονται από τις τροφές, στοχοποιώντας και ερμηνεύοντας αυτά ως «επιθετικά» προς τον οργανισμό του ανθρώπου. Είναι μια ανοσολογική απόκριση, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση της τροφικής αλλεργίας, από τη μία με πιο αργά και διακριτικά συμπτώματα, από την άλλη όμως αρκετά σημαντικά για την υγεία. Η άγνοια αυτής της σωματικής κατάστασης οδηγεί πολλές φορές σε σταδιακή βλάβη του οργανισμού προκαλώντας δυσφορία και δυσλειτουργία του ατόμου.
Τροφική αλλεργία ή δυσανεξία;
Η τροφική δυσανεξία μερικές φορές συγχέεται ή χαρακτηρίζεται εσφαλμένα ως τροφική αλλεργία. Αυτές οι δύο καταστάσεις μοιάζουν στη συμπτωματολογία αλλά δεν είναι ταυτόσημες.
Η τροφική αλλεργία ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα πυροδοτώντας ισχυρές αποκρίσεις που επηρεάζουν αισθητά τα όργανα του σώματος. Τα συμπτώματα συμβαίνουν στα πρώτα 30 λεπτά, παρατηρείται έντονη διαταραχή του πεπτικού συστήματος (διάρροια, κνίδωση, φλεγμονές) η οποία μπορεί να εξαπλωθεί και στο αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας αλλεργικό σοκ.
Αντίθετα η τροφική δυσανεξία έχει παρόμοια πεπτικά συμπτώματα , τα οποία μπορεί να εμφανιστούν και την επόμενη μέρα. Συχνά ο εντοπισμός τους είναι δύσκολος καθώς το άτομο δε γνωρίζει την αιτία της συμπτωματολογίας. Επίσης στη δυσανεξία επισημαίνεται πως επηρεάζεται ο μεταβολισμός όχι το ανοσοποιητικό σύστημα, εντοπίζεται καίριο πρόβλημα αφομοίωσης, απορρόφησης και μεταβολισμού τροφών, η έλλειψη κάποιου ενζύμου και η μη ενεργοποίηση και παραγωγή του ανοσοποιητικού συστήματος.
Τύποι τροφικής δυσανεξίας- αίτια & συμπτώματα που τις συνοδεύουν
Υπάρχουν διάφοροι τύποι δυσανεξίας, και θεωρείται χρήσιμη η γνώση αυτών, ώστε να αποφευχθεί η «ένοχη τροφή» και έτσι να επιτευχθεί η ομαλή λειτουργία της πέψης.
Δυσανεξία στη λακτόζη: το πρόβλημα προέρχεται από τη δυσκολία να διασπαστεί η λακτόζη (ζάχαρη που βρίσκεται στο γάλα) ώστε να απορροφηθεί και αφομοιωθεί από τον οργανισμό λόγω της έλλειψης του ενζύμου της λακτάσης.
Τροφές που το προκαλούν είναι: γαλακτοκομικά προϊόντα, γάλα, ψωμί, μπισκότα, κέικ, μπάρες πρωτεϊνών, επεξεργασμένα τρόφιμα (μαργαρίνη, πατατάκια).
Παγκοσμίως αναφέρεται πως ένα υψηλό ποσοστό του πληθυσμού δεν παράγει αρκετό από το ένζυμο της λακτάσης.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακό άλγος
- Πρήξιμο
- Φούσκωμα
- Διάρροια
- Αέρια
- Ναυτία
- Εμετός
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν λίγο μετά την κατανάλωση της τροφής ή και αρκετά αργότερα. Η διάρκεια κυμαίνεται μεταξύ 30λεπτών – 2 ωρών.
Δυσανεξία στην φρουκτόζη: θεωρείται λιγότερο γνωστή στο ευρύ κοινό, όμως υπάρχει σ’ ένα τρόφιμο που καταναλώνει ο άνθρωπος σχεδόν κάθε μέρα, τα φρούτα.
Άλλες τροφές: λαχανικά, μέλι, φρουτώδη ποτά, σιρόπι καλαμποκιού. Ο οργανισμός δυσκολεύεται να διασπάσει τη φρουκτόζη και πολλές φορές υπάρχει ελλιπής απορρόφηση της με αποτέλεσμα πολλά πεπτικά προβλήματα.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Διάρροια
- Ναυτία
- Εμετός
- Πρήξιμο
- Παλινδρόμηση
- Αέρια
- Δυσκοιλιότητα
Η διάρκεια των συμπτωμάτων υπολογίζεται στα 20 με 30 λεπτά από την ώρα κατανάλωσης της τροφής.
Δυσανεξία στην σακχαρόζη: γενικός όρος για τη ζάχαρη. Τα άτομα που εμφανίζουν αυτή τη δυσανεξία παρουσιάζουν έλλειψη του ενζύμου και της πρωτεΐνης που την αφομοιώνουν.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Φούσκωμα
- Αέριο
- Διάρροια
- Εμετός
- Ναυτία
Η διάρκεια υπολογίζεται περίπου στα 30 λεπτά μετά το φαγητό. Φυσικά βέβαια υπάρχουν και οι «συμβατικές μορφές ζάχαρης» που μπορεί να καταναλωθούν χωρίς την εμφάνιση συμπτωμάτων.
Δυσανεξία στη γλουτένη: συχνά συγχέεται με την κοιλιοκάκη , όμως είναι διαφορετικές καταστάσεις με την τελευταία να αναφέρεται ως μια σοβαρή αυτοάνοση νόσος με βλαβερές συνέπειες του πεπτικού συστήματος. Λόγω της βλάβης που προκαλεί η γλουτένη στη λειτουργία του εντέρου το εμποδίζει να απορροφήσει σωστά τα θρεπτικά συστατικά από τα τρόφιμα.
Τροφές: κέικ, σιτάρι, βρώμη, ψωμί, ζυμαρικά, φρυγανιές, παξιμάδια, λουκάνικα, κονσέρβες.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Διάρροια
- Κόπωση
- Δερματική αντίδραση
- Δυσκοιλιότητα
Πάλι η διάρκεια κυμαίνεται στα 30 λεπτά.
Δυσανεξία στην ισταμίνη: πρόκειται για χημική ουσία η οποία παράγεται και από τον ίδιο τον οργανισμό εκτός από το να περιέχεται σε τροφές. Συμμετέχει σε λειτουργίες ανοσοποιητικού, κεντρικού νευρικού και γαστρεντερικού συστήματος βοηθώντας στη διάσπαση και πέψη. Παρατηρούνται διατροφικά προβλήματα στις περιπτώσεις ανεπάρκειας ή δυσανεξίας.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κοκκίνισμα
- Πονοκεφάλους
- Κνίδωση
- Άγχος
- Στομαχικές κράμπες
- Διάρροια
- Υπόταση
Δυσανεξία στα σαλικυλικά: βρίσκονται σε φυτά ως μια μορφή άμυνας απέναντι στα βακτήρια, μύκητες, έντομα και ασθένειες. Επίσης έχουν βρεθεί και σε τρόφιμα, κυρίως φυτικής προέλευσης, σε βότανα, στο τσάι, μπαχαρικά, λαχανικά και αρωματικά.
Δυσανεξία στο διοξείδιο του θείου: υπάρχει σε φάρμακα, τροφές και ποτά. Θείο περιέχουν τα περισσότερα φαγητά ( κρέας, πουλερικά, ψάρια, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα, λαχανικά , γαλακτοκομικά προϊόντα).
Και στη δυσανεξία στα σαλικυλικά και στου θείου η συμπτωματολογία και η διάρκεια είναι όπως παραπάνω.
Δυσανεξία στην καφεΐνη: ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική ανοχή στην καφεΐνη, Εάν νιώθει κάποιος νευρικότητα, άγχος ή ζαλάδα μετά από μικρή ποσότητα καφέ, υπάρχει ευαισθησία στην καφεΐνη.
Η δυσανεξία στην καφεΐνη χαρακτηρίζεται από υψηλό επίπεδο ευαισθησίας στα παρακάτω:
- Στομαχικές διαταραχές
- Ταχυκαρδία
- Άγχος
- Πονοκέφαλο
- Ναυτία
- Αυπνία
- Αναπνευστικά προβλήματα
Γενική συμπτωματολογία
Υπάρχει ποικιλία συμπτωμάτων καθώς όπως αναφέρθηκε και παραπάνω υπάρχουν διάφορα είδη δυσανεξίας που κυμαίνονται από πεπτικά, αναπνευστικά, δερματικά, κεντρικού νευρικού συστήματος και ψυχοσωματικά προβλήματα.
- Εμετός
- Διάρροια
- Κοιλιακό άλγος
- Δυσκοιλιότητα
- Ναυτία
- Αύξηση/απώλεια βάρους
- Αϋπνία
- Αγχώδεις διαταραχές
- Κρίσεις πανικού
- Πονοκέφαλοι
- Ακμή
- Φαγούρα
- Εξανθήματα
- Αρθρίτιδα
- Άσθμα
- Βρογχίτιδα
Αιτίες
Ο ιατρός αξιολογεί εάν τα συμπτώματα οφείλονται σε τρόφιμα ή σε κάποιο άλλο νόσημα ώστε να οριστεί η αιτιολογία της δυσφορίας.
Οι πιο κοινοί μηχανισμοί-παράγοντες που οφείλεται η τροφική δυσανεξία είναι οι κάτωθι:
- Γενετικοί παράγοντες : μητρικό γάλα, γονίδια, κληρονομικότητα
- Απουσία ενζύμου απαραίτητου για την πλήρη πέψη μιας τροφής (δυσανεξία γλουτένης-λακτόζης)
- Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Αυτή η χρόνια πάθηση μπορεί να προκαλέσει κράμπες, δυσκοιλιότητα και διάρροια
- Φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα, ν.Crohn)
- Διατροφή: ιδιαίτερη ευαισθησία (πρωτογενής ευαισθησία: δε γνωρίζουμε την αιτία/τροφή που προκαλείται & δευτερογενής ευαισθησία: γνωρίζουμε την αιτία που προκαλείται) σε συντηρητικά τροφίμων
- Φάρμακα
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: κάπνισμα, περιβαλλοντικοί ρύποι, τοξικά προϊόντα
- Τοξίνες
- Άγχος, στρες
- Ορμονολογικές διαταραχές
Αντιμετώπιση
Για να γίνει μια πιο εξατομικευμένη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτής της τροφικής διαταραχής με σκοπό την άρτια ενημέρωση και πρόληψη στις δυσανεξίες , διατίθενται ειδικά τεστ τροφικής δυσανεξίας και αιματολογικές εξετάσεις προς γνώση και βελτίωση της λειτουργίας του οργανισμού, ειδικά στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ξεκάθαρη αιτία και αρκετά έντονη συμπτωματολογία.
Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν:
- Τεστ δυσανεξίας με εξέταση αίματος: ανιχνεύεται το επίπεδο αντισωμάτων IgG και ποσοτικοποιούνται έναντι συγκεκριμένων τροφών. Μπορεί να διενεργηθεί έλεγχος είτε σε κάποιο μικροβιολογικό εργαστήριο ή από το σπίτι με τεστ που περιλαμβάνουν κιτ με αντίστοιχες οδηγίες ώστε το άτομο να δει τα αποτελέσματα. Στα τεστ που γίνονται από το σπίτι συνήθως το άτομο τρυπάει το δάχτυλό του, τοποθετεί την κηλίδα αίματος στο δειγματολήπτη και σκουπίζει με οινόπνευμα.
- Τεστ δυσανεξίας με βιοσυντονισμό/ειδικά μηχανήματα: εξειδικευμένος βιοσυντονιστικός μηχανισμός που εκπέμπει ηλεκτρομαγνητικά κύματα-συχνότητες , ο οποίος έρχεται σε επαφή με τον οργανισμό μέσω ηλεκτροδίων και παρέχει τα έγκυρα αποτελέσματα στον ασθενή μετά την εξέταση των τροφών.
Φυσικά πριν κάποιος προβεί στα παραπάνω τεστ συστήνεται μια απλή επίσκεψη σε διατροφολόγο ο οποίος θα γράψει μια ισορροπημένη διατροφή, θα προσαρμόσει στο διαιτολόγιο εναλλακτικούς συνδυασμούς τροφών και θα παραλείψει το τρόφιμο που σύμφωνα με τη συμπτωματολογία του ατόμου έχει τη δυσανεξία. Ακόμη μπορεί κάποιος να δοκιμάσει μερικές εβδομάδες χωρίς να τρώει το τρόφιμο αυτό, να παρατηρήσει εάν τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει και έπειτα να αρχίσει εκ νέου να το τρώει ώστε να δει αν τα συμπτώματα θα επανέλθουν.
Είναι και αυτή μια μέθοδος πιο άμεση υλοποιήσιμη και χωρίς διενέργεια τεστ και εξετάσεων. Οπωσδήποτε σε περίπτωση που τα συμπτώματα γίνουν από ήπια αρκετά πιο σοβαρά και ασαφή επικοινωνήστε με τον πάροχο υγείας σας για πιο έγκυρα, άμεσα και διαγνωστικά αποτελέσματα.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε, καθώς και για την εμπεριστατωμένη ενημέρωσή σας, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
