Η άνοια είναι ένα σύνδρομο, κατά το οποίο εμφανίζονται συμπτώματα εκφυλισμού της γνωστική λειτουργίας, σκέψης και μνήμης, σε τέτοιο βαθμό που να επηρεάζεται η καθημερινή ζωή και οι δραστηριότητες του ανθρώπου, περισσότερο από ό,τι θα ήταν αναμενόμενο λόγω γήρανσης.
Η άνοια αποτελεί την έβδομη αιτία θανάτου από όλες τις ασθένειες παγκοσμίως. Το προσδόκιμο ζωής των ανοϊκών ασθενών, είναι περίπου 10 χρόνια από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, αλλά ο χρόνος αυτός εξαρτάται σημαντικά από την ηλικία και την υγεία του ασθενούς, αλλά και άλλους παράγοντες, όπως ο τύπος της άνοιας.
Τύποι άνοιας
Υπάρχουν διάφοροι τύποι άνοιας, ενώ οι πιο κοινοί είναι:
- Νόσος Αλτσχάιμερ. Ο πιο κοινός τύπος άνοιας και προκαλείται από βλάβες στον εγκέφαλο, εξαιτίας πρωτεϊνών που παράγονται.
- Αγγειακή άνοια. Τύπος άνοιας, κατά τον οποίο προκαλείται ζημιά στο αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου ή διακόπτεται η ροή του αίματος και του οξυγόνου στον εγκέφαλο.
- Άνοια με σωμάτια Lewy. Προκαλείται από πρωτεΐνες που ονομάζονται σωμάτια Lewy και ο τύπος αυτός είναισυγγενικός με τη νόσο του Πάρκινσον.
- Μετωποκροταφική άνοια. Είναι σπάνια μορφή άνοιας που συνήθως εμφανίζεται σε ανθρώπους κάτω των 65 ετών και ονομάζεται έτσι λόγω της φθοράς των εγκεφαλικών κυττάρων στην μπροστά και την κροταφική περιοχή του εγκεφάλου.
- Μικτή άνοια. Συνδυασμός δύο ή περισσοτέρων τύπων άνοιας.
Αίτια και παράγοντες κινδύνου
Μολονότι επικρατεί σε πολλούς η άποψη ότι η άνοια είναι φυσικό επακόλουθο της ηλικίας, αυτό δεν είναι απόλυτο αλλά υπάρχουν κι άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο. Τα αίτια και οι παράγοντες αυτοί συμπεριλαμβάνουν:
- Ηλικία. Άνθρωποι άνω των 65 ετών έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν άνοια.
- Οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης άνοιας
- Έλλειψη σωματικής άσκησης και κακή υγεία της καρδιάς
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα
- Σοβαρό χτύπημα στο κεφάλι
- Κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση
- Μη εξάσκηση του μυαλού και των γνωστικών ικανοτήτων
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της άνοιας ποικίλουν και μπορούν να περιλαμβάνουν:
- Σταδιακή απώλεια μνήμης, δυσκολία στη σκέψη, έλλειψη κρίσης, σύγχυση
- Δυσκολία αναγνώρισης ανθρώπων της οικογένειας και φίλων
- Επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις
- Απώλεια αίσθησης του χρόνου και του χώρου
- Αποπροσανατολισμός και περιπλάνηση, ακόμη και σε γνωστά μέρη
- Δυσκολία στην κίνηση και στο περπάτημα
- Δυσκολία στην επικοινωνία, την ομιλία και την κατανόηση
- Απώλεια ενδιαφέροντος για οποιαδήποτε δραστηριότητα
- Άγχος, παραισθήσεις και κατάθλιψη
- Εναλλαγές στη συμπεριφορά και πολλές φορές επιθετικότητα
Στάδια της άνοιας
Ανάλογα με τη σοβαρότητα, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τρία βασικά στάδια της άνοιας, ενώ τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα σε κάθε επόμενο στάδιο. Τα στάδια αυτά είναι:
- Πρώιμο: Κατά το στάδιο αυτό, ο ασθενής λειτουργεί κανονικά μόνος του και τα συμπτώματα είναι ελαφρά, γι’ αυτό και αρκετές φορές παραβλέπονται. Ξεχνάει εύκολα πράγματα, όπως κάτι που διάβασε μόλις και ονόματα, χάνει την αίσθηση του χρόνου και αποπροσανατολίζεται σε γνωστά μέρη.
- Μέσο: Κατά το μέσο στάδιο, ο ασθενής μπορεί να ακολουθήσει κανονικά τις καθημερινές του δραστηριότητες, αλλά χρειάζεται βοήθεια και τα συμπτώματα είναι περισσότερο εμφανή. Ξεχνάει πρόσφατα γεγονότα, ημερομηνίες και ονόματα, κάνει επαναλαμβανόμενα κάποιες ερωτήσεις, έχει εναλλαγές στη συμπεριφορά και δυσκολία στην επικοινωνία, αλλά του δημιουργείται σύγχυση, ακόμη και στο σπίτι του.
- Τελικό: Στο τελικό στάδιο της άνοιας, ο ασθενής δεν μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητος του, αλλά έχει ανάγκη φροντίδας και επίβλεψης. Χάνει την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, έχει δυσκολία στο να αναγνωρίσει τους οικείους του, έχει δυσκολίες στην κίνηση και έχει εναλλαγές στη συμπεριφορά, ενώ πολλές φορές γίνεται επιθετικός.
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει κάποια αγωγή που να θεραπεύει την άνοια. Ανάλογα όμως το αίτιο που την προκαλεί και τον τύπο της άνοιας, υπάρχουν μέθοδοι που ακολουθούνται για την υποστήριξη και επιβράδυνση εξέλιξης των συμπτωμάτων, με σκοπό τη βελτίωση της ζωής των ανοϊκών ασθενών και των οικογενειών τους. Βασικοί άξονες στους οποίους κατευθύνεται η προσπάθεια αντιμετώπισης της άνοιας είναι η έγκαιρη διάγνωση για την καλύτερη διαχείριση της νόσου, η βελτίωση της υγείας και της φυσικής κατάστασης του ασθενούς, η σωστή διάγνωση των αιτιών που την προκαλούν και η σωστή ενημέρωση των ανθρώπων του περιβάλλοντος του ασθενούς, για την καλύτερη δυνατή φροντίδα.
Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι καθαρά ενημερωτικός και σε καμία περίπτωση δεν είναι η διάγνωση και η ιατρική συμβουλή. Αποκλειστικός υπεύθυνος είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, ο οποίος θα κάνει τη σωστή διάγνωση και θα προτείνει την ενδεδειγμένη θεραπεία. Απευθυνθείτε σε εκείνον σε κάθε περίπτωση όταν παρουσιάσετε οποιοδήποτε σύμπτωμα.
