Η στεφανιαία νόσος, είναι ένα από τα πιο σοβαρά και πολυεπίπεδα προβλήματα υγείας. Αναδεικνύεται ως η κύρια αιτία θανάτου στις δυτικές κοινωνίες, με στοιχεία να αναφέρουν πως το 2001 αποτελούσε την αιτία του ενός τρίτου των θανάτων παγκοσμίως και το 2020 προκάλεσε 25 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Αυτή η αύξηση στον αριθμό των θανάτων αποδίδεται στην άνοδο των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η στεφανιαία νόσος δημιουργείται από τη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών λόγω της συσσώρευσης αθηρωματικού υλικού στα τοιχώματα. Η στένωση αυτή οδηγεί σε μειωμένη ροή αίματος προς τον καρδιακό μυ, ιδίως όταν ο καρδιακός μυς απαιτεί περισσότερο αίμα προκαλώντας έτσι μυοκαρδιακή ισχαιμία. Το καρδιακό επεισόδιο, ή αλλιώς το οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, είναι μια επώδυνη εμπειρία για τον ασθενή και τους γύρω του, με δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να το βιώνουν κάθε χρόνο.
Τα στάδια εξέλιξης ενός καρδιακού επεισοδίου είναι τα παρακάτω:
- Σχηματισμός πλάκας: Η πλάκα αρχίζει να συσσωρεύεται στα τοιχώματα των αρτηριών.
- Στένωση: Η πλάκα στενεύει τον αυλό των αρτηριών, μειώνοντας την ροή του αίματος.
- Εμφράγματα: Η πλάκα μπορεί να αποσπαστεί από τα τοιχώματα και να σχηματίσει θρόμβο, ο οποίος μπορεί να φράξει μια αρτηρία και να οδηγήσει σε έμφραγμα.
Παράγοντες κινδύνου
Οι παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
Μη Τροποποιήσιμοι Παράγοντες
- Ηλικία: Ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου αυξάνεται με την ηλικία.
- Φύλο: Πριν την εμμηνόπαυση, οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης της ασθένειας σε σύγκριση με τις γυναίκες. Μετά την εμμηνόπαυση όμως αυξάνεται ο κίνδυνος για τις γυναίκες.
- Οικογενειακό ιστορικό/Κληρονομικότητα: Εάν οι γονείς ή τα αδέρφια έχουν ιστορικό, ενισχύεται ο κίνδυνος εκδήλωσης της πάθησης.
Τροποποιήσιμοι Παράγοντες
- Υψηλή αρτηριακή πίεση: Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένας παράγοντας κινδύνου για στεφανιαία νόσο, καθώς βλάπτει τα τοιχώματα των αρτηριών, καθιστώντας τα πιο ευάλωτα στην αθηρωμάτωση.
- Υψηλή χοληστερόλη: Υπάρχουν δύο τύποι χοληστερόλης: η LDL (κακή) χοληστερόλη και η HDL (καλή) χοληστερόλη. Η LDL χοληστερόλη μπορεί να συσσωρευτεί στις αρτηρίες και να σχηματίσει πλάκα, η οποία μπορεί να στενέψει τις αρτηρίες και να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα.
- Κάπνισμα: Το κάπνισμα αποτελεί σοβαρό παράγοντα κινδύνου. Οι χημικές ουσίες στον καπνό του τσιγάρου μπορούν να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία και να αυξήσουν τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.
- Σακχαρώδης διαβήτης: Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να βλάψει τα αιμοφόρα αγγεία και να επιδεινώσει την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου.
- Παχυσαρκία: Το υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο για υψηλή αρτηριακή πίεση, υψηλή χοληστερόλη και σακχαρώδη διαβήτη, τα οποία είναι μεγάλοι παράγοντες κινδύνου.
- Έλλειψη σωματικής άσκησης: Η σωματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί ένα υγιές βάρος, να μειωθεί η αρτηριακή πίεση και να βελτιωθούν τα επίπεδα χοληστερόλης και να διατηρηθούν υγιή τα αιμοφόρα αγγεία.
- Άγχος-Στρες
- Διατροφή: Μια διατροφή που είναι πλούσια σε κορεσμένα και trans λιπαρά, χοληστερόλη, αλάτι και ζάχαρη συμβάλλει στη νόσο.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της στεφανιαίας νόσου μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τον τύπο και το στάδιο της νόσου, αλλά συνήθως περιλαμβάνουν τα εξής:
- Στηθαγχικός πόνος (έντονη πίεση, καψίματα, ή αίσθημα σφιξίματος στο στήθος): Αυτό το σύμπτωμα είναι το πιο σύνηθες και συχνά εμφανίζεται κατά τη διάρκεια φυσικής δραστηριότητας ή άγχους και ανακουφίζεται με ανάπαυση ή χρήση φαρμάκων.
- Δύσπνοια: Η δυσκολία στην αναπνοή μπορεί να είναι ένα συχνό σύμπτωμα, ειδικά κατά τη διάρκεια φυσικής δραστηριότητας.
- Κόπωση: Αισθηματική κόπωση ή αδυναμία που δεν μπορεί να εξηγηθεί μπορεί να είναι ένα άλλο σύμπτωμα.
- Αναγούλα ή εμετός: Αυτά τα συμπτώματα είναι σχετικά σπάνια.
- Πόνος στον αυχένα, τον ώμο, τον εγκέφαλο, τα χέρια ή την πλάτη: Ο πόνος αυτός μπορεί να ακολουθήσει τον στηθαγχητικό πόνο και δείχνει επέκταση της πάθησης σε άλλα μέρη του σώματος.
Σε περιπτώσεις όπου η νόσος εξελίσσεται σε πιο σοβαρά στάδια, μπορεί να παρουσιαστούν και άλλα συμπτώματα, όπως αρρυθμίες καρδιάς, αναπνευστική ανεπάρκεια ή ακόμα και αιφνίδιος καρδιακός θάνατος. Είναι απαραίτητο να γίνεται εντοπισμός των συμπτωμάτων και να αναζητείται άμεση ιατρική βοήθεια στην περίπτωση που υπάρχουν ύποπτες ενδείξεις.
Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου συνήθως γίνεται με μια συνδυαστική προσέγγιση που περιλαμβάνει διαχείριση των συμπτωμάτων, αλλαγές στον τρόπο ζωής και θεραπεία με φάρμακα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί επίσης χειρουργική επέμβαση.
Ακολουθούν μερικά κοινά μέτρα για την θεραπεία της νόσου:
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής:
- Υγιεινή διατροφή: Μείωση της κατανάλωσης λιπαρών τροφών και αλάτων, αύξηση της κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών και πρωτεϊνών.
- Άσκηση: Η άσκηση μπορεί να βελτιώσει την αντοχή, την καρδιαγγειακή υγεία και να βοηθήσει στη μείωση του σωματικού βάρους.
- Κάπνισμα: Η παύση του καπνίσματος είναι ζωτικής σημασίας.
- Φαρμακευτική θεραπεία:
- Φάρμακα για την υποβοήθηση της καρδιαγγειακής λειτουργίας.
- Συχνή παρακολούθηση:
- Αναγνώριση και διαχείριση των συμπτωμάτων.
- Τακτικός έλεγχος της καρδιαγγειακής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων της πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης.
- Χειρουργική επέμβαση: Σε περιπτώσεις που η νόσος προχωράει σε σημαντικά επίπεδα, ενδέχεται να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση, όπως η αγγειοπλαστική ή η βαλβιδοπλαστική, για να ανοίξουν στενώσεις στις αρτηρίες ή να αντικατασταθούν παθητικές βαλβίδες.
- Ψυχολογική υποστήριξη: Η στεφανιαία νόσος μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ψυχική υγεία του ασθενούς. Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν το άγχος, την κατάθλιψη και άλλα ψυχολογικά προβλήματα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου πρέπει να είναι εξατομικευμένη στις ανάγκες και τις προδιαγραφές κάθε ασθενούς, και πρέπει να συζητηθεί με τον ιατρό. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της στεφανιαίας νόσου είναι σημαντική για την πρόληψη σοβαρών καρδιακών προβλημάτων.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
