Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ), γνωστά επίσης ως αφροδίσια νοσήματα, προκαλούνται από βακτήρια, ιούς ή παράσιτα και είναι λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω σεξουαλικής επαφής. Η διάγνωσή τους είναι δύσκολη λόγω της παρόμοιας συμπτωματολογίας που παρουσιάζουν όπως εξανθήματα, πληγές στα γεννητικά όργανα, εξογκώματα, ασυνήθιστες εκκρίσεις, κνησμός και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή, ή και της έλλειψης αυτής.
Σύμφωνα με στατιστικά του Υπουργείου Υγείας, πάνω από το 50% των ανθρώπων μπορεί να έρθουν σε επαφή με κάποια σεξουαλικώς μεταδιδόμενη λοίμωξη στη διάρκεια της ζωής εκ των οποίων το 50% είναι νεαρά άτομα ηλικίας 15-24 ετών.
Οι συχνότερες λοιμώξεις που παρατηρούνται χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες και περιλαμβάνουν:
Βακτηριακές Λοιμώξεις
- Γονόρροια (ή αλλιώς Βλεννόρροια)
- Χλαμύδια
- Σύφιλη
- Βακτηριακή κολπίτιδα
Ιογενείς Λοιμώξεις
- Έρπης των γεννητικών οργάνων
- Νόσος των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων (ΗΡV)
- HIV λοίμωξη (κοινώς AIDS)
- Ηπατίτιδες Β και C
Πρωτόζωα & Παράσιτα
- Tριχομονάδες,
- Ψείρες του εφηβαίου
Επιδημιολογία
Το 1996, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ότι πάνω από 1 εκατομμύριο άνθρωποι μολύνονταν καθημερινά από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Σημαντικό ποσοστό αυτών των μολύνσεων εμφανίζονταν σε νέους κάτω των 25 ετών, με το 60% να πέφτει σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα και το 30% σε αυτούς κάτω των 20 ετών. Συγκεκριμένα, μεταξύ των εφήβων ηλικίας 14-19 ετών, τα ΣΜΝ εμφανίζονταν συχνότερα σε κορίτσια παρά σε αγόρια, κατά αναλογία περίπου 2:1.
Τρόποι Μετάδοσης
Τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα μπορούν να μεταδοθούν μέσω διαφόρων τρόπων, με τον κυριότερο να είναι μέσω της σεξουαλικής επαφής αλλά και γενικότερα μέσω της επαφής με σωματικά υγρά, όπως το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά ή το μητρικό γάλα. Οι τρόποι μετάδοσης διαφέρουν ανάλογα με το είδος του ΣΜΝ, αλλά κατά γενικό κανόνα περιλαμβάνουν συγκεκριμένα μέσα μετάδοσης:
- Σεξουαλική Επαφή: Η κύρια διαδικασία μετάδοσης των ΣΜΝ είναι μέσω σεξουαλικής επαφής, είτε αυτή είναι κολπική, πρωκτική ή στοματική.
- Μετάδοση μέσω της μητέρας: Η επαφή μεταξύ μητέρας και παιδιού μπορεί να οδηγήσει στη μετάδοση ορισμένων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, όπως η γονόρροια, τα χλαμύδια, ο ιός HIV και η σύφιλη, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού ή του θηλασμού.
- Κοινόχρηστα αντικείμενα: Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποια ΣΜΝ μπορεί να μεταδοθούν μέσω κοινόχρηστων αντικειμένων, όπως βελόνες (χρήση ναρκωτικών), πετσέτες ή εργαλεία-αντικείμενα για την περιοχή των γεννητικών περιοχών.
- Μετάγγιση Αίματος: Παρατηρείται συχνά μετάδοση μέσω μετάγγισης μολυσμένου αίματος, όπως πχ στον HIV και την ηπατίτιδα B.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι λοιμώξεις αυτές μπορεί να παρουσιάζονται χωρίς ορατά συμπτώματα, αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης. Η υποψία για μετάδοση τέτοιων νοσημάτων πρέπει να οδηγεί σε άμεση επίσκεψη στο γιατρό για έλεγχο και θεραπεία καθώς είναι πιθανό να έχει ήδη καθυστερήσει η διάγνωση τους.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα των ΣΜΝ μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον συγκεκριμένο τύπο νοσήματος. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι ότι δεν παρουσιάζουν όλοι οι άνθρωποι που έχουν ΣΜΝ συμπτώματα.
Γενικά συμπτώματα ΣΜΝ:
- Αλλαγές στις εκκρίσεις των γεννητικών οργάνων: Περιλαμβάνει ασυνήθιστο κολπικό έκκριμα στις γυναίκες ή έκκριμα από το πέος στους άνδρες. Μπορεί να είναι πρασινωπό, κίτρινο, λευκό ή αιματηρό, με αλλαγή στην οσμή και την πυκνότητα.
- Κνησμός ή κάψιμο στην περιοχή των γεννητικών οργάνων
- Πόνος ή δυσφορία κατά την ούρηση
- Έλκη ή πληγές στα γεννητικά όργανα ή γύρω από τον πρωκτό
- Πυελικός πόνος στις γυναίκες
- Πόνος στους όρχεις στους άνδρες
- Αιμορραγία ανάμεσα στις περιόδους ή μετά το σεξ
Ορισμένα ΣΜΝ μπορεί να βρίσκονται ανενεργά σε λανθάνουσα φάση για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να παρουσιάζουν συμπτώματα. Η έγκαιρη διάγνωση τους είναι απαραίτητη για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών στη συνέχεια.
Εάν υπάρχει η υποψία για κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα είναι σημαντική η επίσκεψη στον ιατρό το συντομότερο δυνατό.
Διάγνωση
Οι εξετάσεις που απαιτούνται για τη διάγνωση των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ) περιλαμβάνουν:
- Εξετάσεις αίματος: Για τον έλεγχο αντισωμάτων ή αντιγόνων για διάφορα ΣΜΝ όπως τον HIV (AIDS), τη σύφιλη και τον έρπη.
- Εξετάσεις ούρων: Για τον έλεγχο χλαμυδίων, γονόρροιας, τριχομονάδων και ουρεοπλάσματος.
- Εξέταση κολπικού ή ουρηθρικού επιχρίσματος: Για τον έλεγχο χλαμυδίων, γονόρροιας, τριχομονάδων, HPV και μυκοπλάσματος.
- Μοριακές εξετάσεις: Για τον έλεγχο ιών, όπως HIV, ηπατίτιδα B και C.
- Τεστ Παπανικολάου για τον ιό HPV (ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων).
- Μικροσκοπική εξέταση και καλλιέργεια για τη βακτηριακή κολπίτιδα.
- Τραχηλικό δείγμα για τα χλαμύδια και τη γονόρροια στις γυναίκες, και σπέρμα, ούρα ή ουρηθρικό έκκριμα για τους άνδρες.
Εξετάσεις για την διάγνωση των παραπάνω, μπορεί κανείς να πραγματοποιήσει σε διάφορες δομές όπως:
Δημόσια νοσοκομεία: δωρεάν στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και σε άλλα δημόσια νοσοκομεία.
Κέντρα συμβουλευτικής και εξέτασης για ΣΜΝ: Υπάρχουν κέντρα που προσφέρουν δωρεάν και ανώνυμες εξετάσεις για ΣΜΝ.
Ιδιωτικά: σε ιδιωτικά ιατρεία και κέντρα, καθώς και μέσω της κατ οίκον νοσηλείας για την διευκόλυνση του ασθενούς και την διατήρηση της εχεμύθειας λόγω του λεπτού αυτού θέματος.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμη για τη διαχείριση των ΣΜΝ και την πρόληψη επιπλοκών. Ακόμη και όταν οι ασθενείς δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, η τακτική εξέταση για ΣΜΝ είναι σημαντική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των λοιμώξεων.
Θεραπεία
Η θεραπεία των ΣΜΝ (Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων) περιλαμβάνει συνήθως τη χορήγηση φαρμάκων που είναι αποτελεσματικά κατά του εκάστοτε παθογόνου μικροοργανισμού που προκαλεί το ΣΜΝ. Η επιλογή του φαρμάκου εξαρτάται από το είδος του ΣΜΝ και την εκτίμηση του ιατρού σχετικά με την κατάλληλη θεραπεία.
Οι λοιμώξεις που οφείλονται σε βακτήρια, παράσιτα και πρωτόζωα, όπως τα χλαμύδια και η βλεννόρροια, μπορούν να θεραπευτούν εύκολα με τη χορήγηση αντιβιοτικών. Άλλα ΣΜΝ που οφείλονται σε ιούς, όπως ο ιός του απλού έρπητα, δεν έχουν θεραπευτική αγωγή που να προσφέρει οριστική θεραπεία, αλλά τα συμπτώματά τους μπορούν να βελτιωθούν με κάποια φάρμακα..
Επιπλέον, είναι σημαντικό να τηρούνται οι οδηγίες του ιατρού και να ολοκληρωθεί ο κύκλος θεραπείας, ακόμα και αν τα συμπτώματα εξαφανιστούν πριν το τέλος της θεραπείας. Η προφύλαξη κατά τη διάρκεια της θεραπείας και η ενημέρωση του συντρόφου είναι σημαντικά για την αποτροπή της επανάληψης ή μετάδοσης του ΣΜΝ. Η χρήση προφυλακτικού, η υγιεινή μετά τη σεξουαλική επαφή αλλά και γενικότερα, η αποφυγή ξυρίσματος στην ευαίσθητη περιοχή, η υπεύθυνη σεξουαλική συμπεριφορά και η άμεση επίσκεψη στον ιατρό σε περίπτωση συμπτωμάτων είναι οι καλύτερες μέθοδοι πρόληψης.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
