Η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ) είναι μια αυτοάνοση μακροχρόνια εξελικτική νόσος που εμφανίζεται κυρίως στις αρθρώσεις. Αναφέρεται ως η δεύτερη πιο συχνή μορφή φλεγμονώδους αρθρίτιδας. Συγκεκριμένα προκαλεί πόνο και οίδημα στον καρπό και τις αρθρώσεις των χεριών που συνήθως εμπλέκονται και στις δύο πλευρές του σώματος, όπως επίσης στις αρθρώσεις των ποδιών, μπορεί ακόμη να επηρεάσει τους ώμους, τα γόνατα, και μέρη του σώματος όπως το δέρμα, τα μάτια, τους πνεύμονες, την καρδιά, τα νεύρα και το αίμα. Οι αρθρώσεις περιβάλλονται από τον αρθρικό υμένα, που παράγει μικρή ποσότητα αρθρικού υγρού, το οποίο θρέφει τους χόνδρους και λιπαίνει τις αρθρώσεις. Ο αρθρικός υμένας έχει έναν σκληρό εξωτερικό χιτώνα, τον αρθρικό θύλακο, ο οποίος μαζί με τους συνδέσμους κρατά την άρθρωση στη θέση της και εμποδίζει την υπερβολική κίνηση των οστών. Με την πάθηση αυτή το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου επιτίθεται στα υγιή κύτταρα του σώματος, προκαλώντας φλεγμονή (επώδυνο πρήξιμο) στα προσβεβλημένα μέρη του σώματος. Με τον καιρό, μπορεί να παραμορφωθούν οι αρθρώσεις και τελικά, να διαβρωθεί το ίδιο το οστό. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη σύντηξη της άρθρωσης (προσπάθεια του σώματος να προστατευτεί από συνεχή ερεθισμό).
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα επηρεάζει στην Ελλάδα το 0,6-1% του πληθυσμού, ενώ στην Ευρώπη υπολογίζεται πως οι ασθενείς υπερβαίνουν τα 2,9 εκατομμύρια και στις Ηνωμένες Πολιτείες περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι.
Αιτίες & Παράγοντες κινδύνου
Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή έρευνες όμως επιβεβαιώνουν τη συννοσηρότητα γενετικών, περιβαλλοντικών και ορμονικών παραγόντων:
Φύλο & Ορμονικοί Παράγοντες
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι δύο έως τρεις φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες με ποσοστό που φτάνει και το 75%.
Ηλικία
Η ΡΑ αρχίζει να αναπτύσσεται μεταξύ 30 και 60 ετών. Αλλά φυσικά ο καθένας μπορεί να αναπτύξει ρευματοειδή αρθρίτιδα. Σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες συνήθως μεταξύ 16 και 40 ετών, ονομάζεται νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα (YORA) και σε άτομα που εμφανίζουν συμπτώματα μετά τα 60, ονομάζεται μετέπειτα ρευματοειδής αρθρίτιδα (LORA).
Βάρος
Εάν το άτομο είναι υπέρβαρο, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξει ρευματοειδή αρθρίτιδα από ό,τι εάν διατηρεί ένα υγιές βάρος.
Γενετικοί Παράγοντες
Η κληρονομικότητα και η προδιάθεση γονιδίων είναι ύψιστης σημασίας. Η ΡΑ συνδέεται ισχυρά με γονίδια του αντιγόνου του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας (MHC). Τα γονίδια, που ονομάζονται HLA (ανθρώπινο αντιγόνο λευκοκυττάρων) γονότυποι κατηγορίας II, μπορούν επίσης να επιδεινώσουν την αρθρίτιδα. Ο κίνδυνος μπορεί να είναι υψηλότερος όταν τα άτομα με αυτά τα γονίδια εκτίθενται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως, το κάπνισμα ή η παχυσαρκία.
Περιβαλλοντικοί παράγοντες
- Κάπνισμα
Το κάπνισμα συντελεί σε μεγάλο ποσοστό στην παρουσία ρευματοειδούς αρθρίτιδας. - Διατροφή
Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ανάπτυξης ρευματοειδούς αρθρίτιδας στην περίπτωση κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας κόκκινου κρέατος και καφέ. Επιπλέον παρατηρήθηκε πως ασθενείς με χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D κατά 8-10 ng/mL και C διαγνώστηκαν με ρευματοειδή αρθρίτιδα. - Iοί ή βακτήρια, σωματικό ή συναισθηματικό στρες αλλά και κάποιος άλλος εξωτερικός παράγοντας, επίσης συμβάλλει στην εμφάνιση της πάθησης.
Χαρακτηριστικά που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο
Σε αντίθεση με τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΡΑ ο θηλασμός μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης της.
Συμπτώματα
Τα κύρια συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι:
- πόνος στις αρθρώσεις,
- πρήξιμο των αρθρώσεων, κάψιμο και ερυθρότητα,
- δυσκαμψία,
- ευαισθησία,
- παραμορφώσεις στις αρθρώσεις,
- περιορισμός κινητικότητας.
Συχνότερες παραμορφώσεις άκρων χεριών :
- Σύνδρομο caput ulna,
- Παραμόρφωση τύπου «ζιγκ-ζάγκ» (zig-zag),
- Παραμόρφωση τύπου «λαιμού κύκνου» (swanneck),
- Παραμόρφωση τύπου «κομβιοδόχης» (boutonniere),
- Σημείο «χορδής τόξου» (bow string sign),
- Ραχιαίο υπεξάρθρημα ωλένης,
- Κερκιδική απόκλιση καρπού (wrist radial deviation),
- Ωλένια απόκλιση μετακαρπιοφαλαγγικών (ulnar deviation of the hand).
Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- κούραση και έλλειψη ενέργειας,
- απώλεια όρεξη (μη αίσθημα πείνας),
- απώλεια βάρους,
- αδυναμία,
- υψηλή θερμοκρασία ή πυρετός,
- εφίδρωση,
- ξηροφθαλμία – ως αποτέλεσμα φλεγμονής,
- πόνος στο στήθος – ως αποτέλεσμα φλεγμονής.
Επιπρόσθετα μπορεί να υπάρξει οίδημα και πόνος στα παρακάτω:
- Δάχτυλα
- Χέρια
- Καρποί
- Γόνατα
- Αστραγάλους
- Πόδια
- Δάχτυλα των ποδιών
- Καρδιά και αιμοφόρα αγγεία
- Αίμα
- Νεφρά
- Μάτια
- Στόμα
- Συκώτι
- Δέρμα
- Πνεύμονες
- Νευρολογικά
Διάγνωση
Η διάγνωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας βασίζεται στη συμπτωματολογία του κάθε ατόμου και σε τι στάδιο βρίσκεται η νόσος καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένη διαγνωστική εξέταση ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Ο ιατρός θα προχωρήσει σε κλινικό έλεγχο και σε μια σειρά εξετάσεων αίματος και ακτινογραφιών, καθώς υπάρχουν αρκετές παθήσεις που έχουν τα ίδια συμπτώματα.
Πιο αναλυτικά:
- Απεικονιστικές μέθοδοι που βοηθούν στη διάγνωση
- Απλές ακτινογραφίες
- Μαγνητική τομογραφία
- Υπερηχογράφημα αρθρώσεων
- Εργαστηριακές εξετάσεις
- Ταχύτητα Καθίζησης ερυθρών κυττάρων (ΤΚΕ), C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP)
- Ρυθμός καθίζησης ερυθρών κυττάρων (ESR)
- Πλήρεις εξετάσεις αίματος
- Ρευματοειδής παράγοντας
- Αντιπυρηνικά αντισώματα
- Αντικιτρουλλινικά αντισώματα (αντι-CCP)
- Αντισώματα έναντι της μεταλλαγμένης κιτρουλλινοποιημένης βιμεντίνης (αντι-MCV)
- Anti-ACPA αντισώματα
- Αρθροπαρακέντηση και ανάλυση αρθρικού υγρού
Θεραπεία
Υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει η εντατική θεραπεία, τόσο πιο πιθανό είναι να λειτουργήσει.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας:
- Φάρμακα
- Φυσικές θεραπείες
- Χειρουργική επέμβαση
Φάρμακα
Υπάρχουν τέσσερις κύριες ομάδες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Αυτά είναι:
- Παυσίπονα
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
- Τροποποιητικά της νόσου αντιρρευματικά φάρμακα (DMARDs)
- Στεροειδή
Παυσίπονα
Τα παυσίπονα μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου που προκαλείται από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, αλλά δεν πρέπει να είναι η μόνη θεραπεία που χρησιμοποιείται.
Υπάρχουν πολλοί τύποι γι’ αυτό το λόγο ζητήστε καθοδήγηση από κάποιον επαγγελματία υγείας.
Αντιρρευματικά φάρμακα που τροποποιούν τη νόσο (DMARDs)
Υπάρχουν τρεις τύποι DMARD:
- συμβατικά συνθετικά DMARD (μερικές φορές ονομάζονται csDMARD),
- βιολογικές θεραπείες (μερικές φορές ονομάζονται bDMARDs),
- στοχευμένα συνθετικά DMARDs (μερικές φορές ονομάζονται tsDMARDS).
Στεροειδή
Τα κορτικοστεροειδή βοηθούν στη μείωση του πόνου, της δυσκαμψίας και της φλεγμονής που προκαλούνται από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ)
Τα ΜΣΑΦ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στον έλεγχο των συμπτωμάτων πόνου, οιδήματος ή δυσκαμψίας. Επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με παυσίπονα.
Φυσικοθεραπεία
Ο γιατρός μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν φυσικοθεραπευτή ή εργοθεραπευτή που θα σας δείξει ασκήσεις σχετικά με την ευελιξία των αρθρώσεων. Προτείνονται επιπλέον:
- ασκήσεις σε κρύο και θερμότητα
- ηλεκτρονική διέγερση
- υδροθεραπεία
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική επέμβαση ρευματοειδούς αρθρίτιδας μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες διαδικασίες:
- Υδροεκτομή
- Επισκευή τενόντων
- Σύντηξη άρθρωσης
- Ολική αντικατάσταση άρθρωσης
Η χειρουργική επέμβαση ενέχει κίνδυνο αιμορραγίας, μόλυνσης και πόνου. Συζητήστε τα οφέλη και τους κινδύνους με το γιατρό σας.
Τα άτομα που πάσχουν από την συγκεκριμένη πάθηση μπορούν με απλές καθημερινές ασχολίες να μειώσουν τα συμπτώματά τους:
- αρμονικό πρόγραμμα ανάπαυσης και άσκησης
- ισορροπημένη δίαιτα και υγιές βάρος
- επαρκής ύπνος
- προστασία αρθρώσεων
- σωστή ενημέρωση και διάγνωση νόσου
Οι πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν άρθρο, παρέχονται με σκοπό την ενημέρωση και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και την εμπεριστατωμένη ενημέρωσή σας, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
