Ο πονοκέφαλος (ή αλλιώς κεφαλαλγία), όπως δηλώνει και η ίδια η λέξη, αναφέρεται στην αίσθηση ενός συνεχόμενου πόνου ή πίεσης στην περιοχή του κεφαλιού. Ο πόνος μπορεί να είναι ευρύς, παλμικός, συνεχής ή έντονος και να διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και ολόκληρες ημέρες. Οι πονοκέφαλοι διαφέρουν ως προς το είδος, την ένταση και τη συχνότητα του πόνου, τη διάρκεια αλλά και την παθολογία τους και αποτελούν το πιο συχνό νευρολογικό πρόβλημα υγείας.
Τουλάχιστον ο μισός ενήλικος πληθυσμός έχει υποστεί κατ΄ ελάχιστον έναν πονοκέφαλο τον τελευταίο χρόνο, με ισχυρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής του και μείωση λειτουργικότητας σε επαγγελματικούς, συναισθηματικούς και κοινωνικούς τομείς. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο πονοκέφαλος κατατάσσεται τρίτος μετά τις χρόνιες παθήσεις σε χρόνο που «έχασε» από την καθημερινότητα του κάθε ασθενής προσπαθώντας να ανακάμψει.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το φαινόμενο παίρνει και ακόμα πιο επίμονες εκφάνσεις. Η παγκόσμια εταιρεία κεφαλαλγίας (ΠΕΚ) ορίζει ως χρόνιο πονοκέφαλο την εμφάνιση 15 ή περισσότερων επεισοδίων κεφαλαλγίας το μήνα για τουλάχιστον τρεις μήνες συνεχόμενα. Ο χρόνιος πονοκέφαλος αφορά διάφορους τύπους πονοκεφάλων που εμφανίζονται συχνά και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Επιδημιολογικά, οι χρόνιοι πονοκέφαλοι επηρεάζουν το 1-4% του πληθυσμού, με υψηλότερο επιπολασμό στις γυναίκες. Οι χρόνιες ημικρανίες σχετίζονται με συννοσηρότητες όπως η παχυσαρκία, η υπνική άπνοια, η κατάθλιψη και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Είδη πονοκεφάλων
Οι πονοκέφαλοι κατηγοριοποιούνται σε Πρωτογενείς & Δευτερογενείς τύπους.
Οι Πρωτογενείς κεφαλαλγίες δεν οφείλονται σε κάποια άλλη παθολογική κατάσταση και διακρίνονται σε:
- ημικρανίες
- κεφαλαλγίες τάσεως
- αθροιστικές κεφαλαλγίες
Οι Δευτερογενείς κεφαλαλγίες εμφανίζονται ως σύμπτωμα κάποιου άλλου προβλήματος υγείας (πχ όγκος, ανεύρυσμα).
Οι Πρωτογενείς χρόνιοι πονοκέφαλοι που διαρκούν περισσότερο από τέσσερις ώρες περιλαμβάνουν:
- Χρόνια Ημικρανία
- Χρόνια Κεφαλαλγία Τάσεως
- Χρόνια Καθημερινή Κεφαλαλγία (NDPH)
- Χρόνια Αθροιστική Κεφαλαλγία
Οι δευτερογενείς χρόνιοι καθημερινοί πονοκέφαλοι μπορεί να προκύψουν από διάφορες αιτίες, όπως η υπερβολική χρήση φαρμάκων, οι λοιμώξεις του ΚΝΣ, οι όγκοι και η αυξημένη ενδοκρανιακή πίεση.
Αιτίες Πονοκεφάλου
Ο πονοκέφαλος μπορεί να προκαλείται από πολλούς παράγοντες. Μια από τις κύριες αιτίες είναι η καταπόνηση των μυών του αυχένα και του κεφαλιού. Αυτή η κατάσταση μπορεί να προξενήσει πίεση τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία του κεφαλιού, προκαλώντας έτσι την κεφαλαλγία.
Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν:
- έλλειψη ύπνου
- άγχος
- στρες
- πολύ έντονη σωματική άσκηση
- κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών
- κατανάλωση καφέ ή άλλων τονωτικών ουσιών
- αλλεργίες
- ιγμορίτιδα
- οφθαλμολογικά προβλήματα
- ωτίτιδα
- σοβαρότερες καταστάσεις όπως όγκοι του εγκεφάλου ή ανευρύσματα,
- μη ορθή στάση κεφαλιού για μεγάλο χρονικό διάστημα (όπως πολύωρη εργασία γραφείου)
- γενετικοί παράγοντες
Σπάνια, ένας πονοκέφαλος μπορεί να είναι σύμπτωμα μιας πιο σοβαρής κατάστασης όπως:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση)
- Εγκεφαλική λοίμωξη όπως μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα
- Όγκος στον εγκέφαλο
- Συσσώρευση υγρού μέσα στο κρανίο που οδηγεί σε οίδημα του εγκεφάλου (υδροκεφαλία)
- Συσσώρευση πίεσης στο εσωτερικό του κρανίου που φαίνεται να είναι όγκος, αν και δεν είναι (ψευδο-όγκος εγκεφάλου)
- Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα
- Έλλειψη επαρκούς οξυγόνου κατά τη διάρκεια του ύπνου (υπνική άπνοια)
- Προβλήματα με αιμοφόρα αγγεία όπως εγκεφαλικό ανεύρυσμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο
Διάγνωση
Η διάγνωση της κεφαλαλγίας είναι αρμοδιότητα ειδικού νευρολόγου, ο οποίος βασίζει τη διάγνωση:
- στην περιγραφή των συμπτωμάτων
- στη νευρολογική-φυσική εξέταση
- στο λεπτομερές ιστορικό
- σε ειδικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία, & εργαστηριακές εξετάσεις
Όλα τα παραπάνω κρίνονται απαραίτητα με σκοπό τον ενδελεχή έλεγχο και αποκλεισμό τυχών υποκείμενων νοσημάτων.
Αντιμετώπιση & Θεραπεία
Η αντιμετώπιση του πονοκεφάλου είναι διαφορετική από περιστατικό σε περιστατικό καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως τον συγκεκριμένο τύπο, διάρκεια, ένταση και συχνότητα που εμφανίζεται.
Μερικοί τρόποι για να ανακουφιστεί κάποιος που πάσχει από πονοκεφάλους είναι οι εξής:
- Ξεκούραση και χαλάρωση: Επαρκής ύπνος και ξεκούραση είναι ζωτικής σημασίας για τη μείωση της έντασης και της συχνότητας των πονοκεφάλων. Επιπλέον, η χρήση κρύων πετσετών ή παγοκύστης και η τοποθέτηση στο μέτωπο ή στον αυχένα συμβάλλουν στην περαιτέρω ανακούφιση του πόνου.
- Αποφυγή εντάσεων: Προσπαθήστε να αποφύγετε διεγερτικούς παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν τον πόνο, όπως έντονα, πολύχρωμα φώτα, ιδιαίτερες μυρωδιές και δυνατούς ήχους. Αναπαυθείτε σε ένα ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο, αποφεύγοντας το τεχνητό φως από οθόνες και συσκευές
- Χρήση φαρμακευτικής αγωγής: Μπορείτε να δοκιμάσετε τη λήψη κοινών αναλγητικών φαρμάκων για την υποχώρηση του πόνου, πάντα ακολουθώντας την συμβουλή του ιατρού ή του φαρμακοποιού σας.
Πρόληψη & Συμβουλές
Για τους πάσχοντες από πονοκεφάλους, στη συνέχεια παρέχονται ορισμένες συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της δυσάρεστης αυτής κατάστασης:
- Καταγραφή: Σημειώστε κάθε πότε εμφανίζονται οι πονοκέφαλοι σας, πόση διάρκεια έχουν, ποιοι παράγοντες φαίνεται να τους πυροδοτούν και σε τι πλαίσιο εμφανίζονται. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να διαγνώσει και να προσδιορίσει την καλύτερη θεραπεία για εσάς.
- Υιοθέτηση υγιεινών τρόπων ζωής: Προσέξτε τη διατροφή σας, προσπαθήστε να αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφέ και διασφαλίστε ένα ήρεμο και ασφαλές περιβάλλον ύπνου. Μια υγιεινή διατροφή, αρκετός ύπνος και άφθονα υγρά μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη των πονοκεφάλων.
- Αποφυγή περιβαλλοντικών & ατομικών παραγόντων: Προσπαθήστε να αποφύγετε ή έστω να μειώσετε την έκθεση σας σε έντονο άγχος, έντονο θόρυβο και φως και δυνατές μυρωδιές.
- Συχνή άσκηση: Τακτική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες και να βελτιώσει την ψυχοσωματική υγεία γενικότερα. Ωστόσο, συζητήστε με τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε οποιοδήποτε νέο πρόγραμμα άσκησης.
- Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης: Ασκήσεις αναπνοής, γιόγκα, και άλλες τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε το άγχος και την συχνότητα των πονοκεφάλων.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό (τον ιατρό σας ή έναν νευρολόγο) για ακριβή διάγνωση, αξιολόγηση και συμβουλές θεραπείας βάσει των ατομικών σας αναγκών.
