Ο παρβοϊός Β19 είναι ένας εξανθηματικός, κυτταροτοξικός ιός που εκδηλώνεται ως λοιμώδες ερύθημα και μοιάζει με την ερυθρά. Ονομάζεται πέμπτη νόσος επειδή είναι η πέμπτη από τις συνήθεις παιδικές λοιμώξεις που προκαλούν πυρετό και εξάνθημα, και είναι λιγότερο σοβαρή από τις άλλες τέσσερις (ιλαρά, ερυθρά, οστρακιά, ροδόχρουν εξάνθημα). Η οικογένεια παρβοϊών μολύνει κυρίως ζώα, όπως γάτες και σκύλους, και όχι τόσο ανθρώπους, ωστόσο, ο παρβοϊός Β19 (Parvovirus B19) αφορά αποκλειστικά ανθρώπους.
Αν και είναι αρκετά μεταδοτικός και γενικά αβλαβής στον γενικό πληθυσμό, αποτελεί απειλή κατά την εγκυμοσύνη, καθώς μπορεί να προκαλέσει αναιμία, καρδιακή ανεπάρκεια, μη άνοσο ύδρωπα στα έμβρυα που θα μολυνθούν και θάνατο του εμβρύου μέσα στη μήτρα. Οι επιπλοκές της νόσου μπορεί να περιλαμβάνουν οξεία ανεπάρκεια του μυελού των οστών (όπου ο μυελός παύει να παράγει ερυθρά, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια) και πόνο στις αρθρώσεις.
Συχνότητα & Χαρακτηριστικά
- Περίοδος εμφάνισης: άνοιξη, χειμώνας
- Ηλικία: 5 – 14 ετών παιδιά
- Οξεία λοίμωξη: εμφανίζεται στο 3%-4% των εγκύων γυναικών
- Το 35%-53% των εγκύων γυναικών έχουν ανοσία στη λοίμωξη
- Χαρακτηριστικά υπερηχογραφικά ευρήματα: διαπίστωση εμβρυικού ύδρωπα, καθώς οι μητέρες συχνά είναι ασυμπτωματικές ή εμφανίζουν μη ειδικά κλινικά συμπτώματα
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται διεθνώς αύξηση των κρουσμάτων αυτού του ιού και στην Ελλάδα.
Τρόποι μετάδοσης
Ο παρβοϊός Β19 μεταδίδεται κυρίως με τους εξής τρόπους:
- Αερογενώς μέσω σταγονιδίων: Ο πιο κοινός τρόπος μετάδοσης είναι μέσω της επαφής με αναπνευστικά σταγονίδια που εκπέμπονται όταν ένας μολυσμένος άνθρωπος βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει.
- Άμεση επαφή: Η άμεση επαφή με σωματικά υγρά ενός μολυσμένου ατόμου, όπως σάλιο ή βλέννα, μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μόλυνση.
- Κάθετη μετάδοση: Ο παρβοϊός Β19 μπορεί να μεταδοθεί από τη μητέρα στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μέσω του πλακούντα, κάτι που μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στο έμβρυο.
- Μετάγγιση αίματος ή προϊόντων αίματος: Αν και σπάνιο, η μετάδοση μπορεί να συμβεί μέσω της μετάγγισης αίματος ή προϊόντων αίματος από έναν μολυσμένο δότη.
Αυτοί οι τρόποι μετάδοσης καθιστούν σημαντική την τήρηση καλών πρακτικών υγιεινής, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, την κάλυψη του στόματος και της μύτης όταν κάποιος βήχει ή φτερνίζεται με σκοπό την πρόληψη εξάπλωσης του ιού.
Συμπτώματα
Ο παρβοϊός Β19 μπορεί να προκαλέσει διάφορα συμπτώματα, τα οποία διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του ατόμου.
Σε παιδιά:
- Πέμπτη νόσος (λοιμώδες ερύθημα)
- Εξάνθημα στα μάγουλα: Χαρακτηριστικό κόκκινο εξάνθημα που μοιάζει σαν «χαστούκι» στα μάγουλα.
- Εξάνθημα στον κορμό και τα άκρα: Κόκκινα στίγματα που μπορούν να εξαπλωθούν στον κορμό και στα άκρα, συχνά με έντονο κνησμό.
- Ήπιος πυρετός: Συνήθως χαμηλός πυρετός πριν από την εμφάνιση του εξανθήματος.
- Αίσθημα αδιαθεσίας: Πόνος στις αρθρώσεις, κόπωση και πονόλαιμος.
Σε ενήλικες:
- Πόνος στις αρθρώσεις: Συχνά στους καρπούς, τα γόνατα και τους αστραγάλους, μπορεί να διαρκέσει από λίγες ημέρες έως και εβδομάδες.
- Συμπτώματα γρίπης: Ήπιος πυρετός, αδυναμία, πονοκέφαλος και ρίγη.
Σε εγκύους:
- Ασυμπτωματικά ή ήπια συμπτώματα: Πολλές φορές η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική ή εμφανίζει ήπια συμπτώματα.
- Κίνδυνος για το έμβρυο: Αναιμία, καρδιακή ανεπάρκεια, μη άνοσος ύδρωπας και ενδομήτριος θάνατος σε σοβαρές περιπτώσεις.
Σε ανοσοκατασταλμένα άτομα:
- Απλαστική κρίση: Απότομη πτώση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αναιμία.
- Επιπλοκές: Μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια αναιμία ή ανεπάρκεια του μυελού των οστών.
Ο παρβοϊός Β19 μπορεί επίσης να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα ή με συγκεκριμένες προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, λευχαιμία ή άλλες μορφές καρκίνου, μεταμόσχευση οργάνου και HIV λοίμωξη.
Χαρακτηριστικά Σταδίων Παρβοϊού Β19
- Στάδιο 1:
- Περίοδος επώασης: Διαρκεί 4-14 ημέρες, κατά την οποία ο ιός πολλαπλασιάζεται χωρίς να προκαλεί έντονα συμπτώματα.
- Ήπιες πρόδρομες εκδηλώσεις: Εμφάνιση ήπιων συμπτωμάτων όπως πυρετός, κεφαλαλγία και γαστρεντερικά συμπτώματα.
- Ιαιμία: Ο ιός κυκλοφορεί στο αίμα, προκαλώντας έλλειψη ερυθροειδών κυττάρων.
- Ανάπτυξη ειδικών IgM αντισωμάτων: Το σώμα αρχίζει να παράγει IgM αντισώματα κατά του παρβοϊού Β19.
- Στάδιο 2:
- Εξάνθημα προσώπου : Χαρακτηριστικό έντονο ερυθρό εξάνθημα στα μάγουλα, συνήθως μετά από 3-7 ημέρες από τα πρόδρομα συμπτώματα.
- Υποχώρηση ιαιμίας: Μείωση της ποσότητας του ιού στο αίμα.
- Ανάπτυξη ειδικών IgG αντισωμάτων: Μακροχρόνια ανοσολογική απόκριση που προσφέρει διαρκή ανοσία.
- Στάδιο 3:
- Δαντελωτό, ερυθηματώδες εξάνθημα: Εμφάνιση στον κορμό και τα μέλη, συχνά με κνησμό.
- Υποχώρηση εξανθήματος: Το εξάνθημα εξαφανίζεται μέσα σε 1-3 εβδομάδες. Σε αυτό το στάδιο οι ασθενείς δεν μεταδίδουν πλέον τη νόσο.
Χαρακτηριστικά Σταδίων Λοιμώδους Ερυθήματος
- 1ο Στάδιο:
- Περίοδος επώασης: Διαρκεί 4-14 ημέρες.
- Ήπιο πρόδρομο νόσημα: Χαρακτηρίζεται από πυρετό, κεφαλαλγίες και γαστρεντερικά συμπτώματα.
- Ιαιμία και μετάδοση: Η περίοδος αυτή συνήθως περνά απαρατήρητη και είναι η φάση κατά την οποία ο ιός είναι πιο μεταδοτικός.
- 2ο Στάδιο:
- Εμφάνιση εξανθήματος: Συνήθως εμφανίζεται 3-7 ημέρες μετά τα πρόδρομα συμπτώματα.
- Χαρακτηριστικά του εξανθήματος: Εντοπίζεται στις παρειές του προσώπου, αποφεύγοντας τη ρινική γέφυρα και τις περιστοματικές περιοχές.
- Επιδείνωση με έκθεση στον ήλιο
- Υποτροπή: Μπορεί να εμφανιστεί μετά από αρκετές εβδομάδες ή μήνες από την οξεία λοίμωξη.
- Συστηματικές εκδηλώσεις: Σε 20% των περιπτώσεων μπορεί να συνοδεύεται από συμπτώματα όπως πονόλαιμος, ευερεθιστότητα, κεφαλαλγία, πυρετός, αρθραλγίες, εμέτους, διάρροιες, ανορεξία, βήχας και κακουχία.
- 3ο Στάδιο:
- Δαντελωτό, ερυθηματώδες εξάνθημα στον κορμό και τα μέλη: Εμφανίζεται 1-4 ημέρες μετά το εξάνθημα του προσώπου.
- Εφήμερο εξάνθημα: Το εξάνθημα μπορεί να υποτροπιάζει για 1-3 εβδομάδες.
- Ανάπτυξη ιογενών αντισωμάτων: Σε αυτό το στάδιο, οι ασθενείς δεν μεταδίδουν πλέον τη νόσο.
- Αρθροπάθεια: Πόνος στις αρθρώσεις που μπορεί να συνοδεύει το εξάνθημα, ιδιαίτερα σε ενήλικες.
Διάγνωση
Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη παρακολούθηση είναι σημαντικές για τη διαχείριση της νόσου και την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών. Η διάγνωση γίνεται με βάση τα κλινικά συμπτώματα και την ιστορία της ασθένειας. Ορισμένες μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση περιλαμβάνουν:
- Έλεγχος αίματος: παρουσία του ιού ή των αντισωμάτων .
- Δοκιμή PCR: εντοπισμός του ιού σε δείγματα αίματος ή αναπνευστικού.
- Ορολογικές δοκιμές: μέτρηση επιπέδων αντισωμάτων IgM και IgG κατά του ιού στο αίμα.
- Υπερηχογράφημα: εντοπισμός τυχόν ανωμαλιών στον εμβρυικό υγρό ή σε άλλα οργανικά συστήματα.
- Δοκιμή μαγνητικής τομογραφίας (MRI): αξιολόγηση τυχόν εγκεφαλικών ανωμαλιών.
Η ορθή διάγνωση βοηθά στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Σε περιπτώσεις αβεβαιότητας ή σοβαρών επιπλοκών, ο ειδικός υγείας μπορεί να παραπέμψει τον ασθενή για περαιτέρω εξετάσεις ή συμβουλές.
Θεραπεία
Η θεραπεία για τη λοίμωξη από τον παρβοϊό Β19 εστιάζει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και τη διαχείριση τυχόν επιπλοκών. Η πλειοψηφία των ασθενών αναρρώνουν χωρίς κάποια ειδική θεραπεία, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ιατρική παρέμβαση.
- Ξεκούραση
- Αναλγητικά και αντιπυρετικά φάρμακα
- Ενυδάτωση και τοπικά καταπραϋντικά φάρμακα στο δέρμα: Η ενυδάτωση είναι σημαντική κατά τη διάρκεια της ασθένειας. Τα καταπραϋντικά φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κνησμού και στην υποχώρηση του εξανθήματος.
- Διατροφή: Ένας υγιεινός και ισορροπημένος διαιτητικός προσανατολισμός μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Συμβουλές για την πρόληψη της μετάδοσης: Είναι σημαντικό να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης της μετάδοσης της ασθένειας σε άλλα άτομα, ειδικά σε περιβάλλοντα με μικρά παιδιά ή εγκύους.
Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές ή ανάγκη για ειδική φροντίδα, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστούν νοσοκομειακή παρακολούθηση υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου ιατρού με σκοπό την άμεση θεραπευτική αντιμετώπιση.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
