Η λοιμώδης μονοπυρήνωση ή αλλιώς «νόσος τους φιλιού» είναι μια ιογενής λοίμωξη που οφείλεται στον ιό Epstein-Barr (EBV). Πιο συγκεκριμένα ο ιός αυτός ανήκει στην κατηγορία των ερπητοϊών και μολύνει το 95% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αν και οι λοιμώξεις από τον ιό Epstein-Barr (EBV) είναι συχνά ασυμπτωματικές, ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν το αυτοϊώμενο κλινικό σύνδρομο της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (IM). Είναι ιατρικά σημαντική λόγω της σοβαρότητας και της διάρκειας της ασθένειας αλλά και λόγω των μακροπρόθεσμων συνεπειών της, όπως της ανάπτυξης ορισμένων τύπων καρκίνου και αυτοάνοσων διαταραχών.
Η νόσος εμφανίζεται κυρίως σε άτομα ηλικίας από 10 έως 35 ετών, αλλά είναι γνωστό ότι μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η μόλυνση μικρών παιδιών από το EBV προκαλεί συνήθως ήπια συμπτωματολογία και παρέχει ανοσία κατά της μονοπυρήνωσης. Συνεπώς η λοίμωξη παρουσιάζεται μόνο σε εκείνους που διέφυγαν από τη μόλυνση του EBV κατά την παιδική ηλικία. Στους ενήλικες τώρα που έχουν εκτεθεί στον ιό Epstein-Barr έχουν δημιουργηθεί αντισώματα και παρατηρείται επίσης ανοσία.
Πιο συγκεκριμένα το 50% των παιδιών πλήττεται πριν την ηλικία των 5 ετών και πάνω από το 90% των ενηλίκων μπορεί να το έχει και να μη το γνωρίζει.
Αίτια & Τρόποι Μετάδοσης
Η πιο κοινή αιτία μονοπυρήνωσης είναι ο ιός Epstein-Barr, υπάρχουν όμως και άλλοι ιοί που μπορούν επίσης να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα όπως ο κυτταρομεγαλοϊός (CMV) , ο οποίος βρίσκεται στα υγρά του σώματος (αίμα, ούρα και σάλιο).
Ο ιός μπορεί να εξαπλωθεί μέσω:
- Σάλιου
- Φιλιού
- Κοινή χρήση αντικειμένων (μαχαιροπίρουνα, οδοντόβουρτσες)
- Σωματικών υγρών
- Επαφή με αίμα
- Σπέρμα ή κολπικά υγρά κατά τη σεξουαλική δραστηριότητα
- Μεταγγίσεις αίματος
- Μεταμοσχεύσεις οργάνων
- Σπανιότερα μέσω του βήχα και φτερνίσματος
Συμπτώματα
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση παρουσιάζει κυρίως τα παρακάτω συμπτώματα:
- Πρησμένοι λεμφαδένες
- Πυρετός
- Πονόλαιμος
- Εξαιρετική κόπωση
- Πόνοι στο κεφάλι και στο σώμα
- Διόγκωση της σπλήνας
- Απώλεια της όρεξης
- Μυϊκοί πόνοι ή αδυναμία
Σπανιότερα συμπτώματα
- Ίκτερος
- Δυσκαμψία αυχένα
- Εξάνθημα
- Ρινορραγία
- Ταχυκαρδία
- Δύσπνοια
Τα συμπτώματα που παρατηρούνται στα παιδιά είναι παρόμοια με της γρίπης και των λοιμώξεων του λαιμού (πρησμένα μάτια, ναυτία, ευαισθησία στο φως, πόνο στο στήθος και δυσκολία στην αναπνοή).
Στάδια & Διάρκεια
Ο χρόνος που χρειάζεται για την εκδήλωση της νόσου μετά την επαφή με τον ιό, είναι περίπου 10-60 μέρες. Στα παιδιά είναι συνήθως 7-14 μέρες.
Η περίοδος επώασης είναι όταν εμφανίζονται τα παραπάνω συμπτώματα (όπως κόπωση, πυρετός, μυϊκοί πόνοι, πονοκέφαλος ή πονόλαιμος) περίπου 1-2 μήνες μετά τη διάγνωση.
Η λοιμώδης μονοπυρήνωση έχει τρία στάδια με εξατομικευμένες διαφορές στον κάθε οργανισμό.
- Πρόδρομο Στάδιο
Το πρώτο στάδιο είναι όταν αρχίζουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα. Επειδή μπορεί να χρειαστούν 4-6 εβδομάδες για να εμφανιστούν τα συμπτώματα, καθίσταται πολύ δύσκολο να αναγνωριστεί πότε ξεκίνησε η μόλυνση. Το στάδιο αυτό διαρκεί μερικές ημέρες έως 1-2 εβδομάδες. Συχνά, ένα άτομο μπορεί να περάσει τη φάση αυτή χωρίς να παρουσιάσει καθόλου συμπτώματα. Το πιο ξεκάθαρο σημάδι αυτής της περιόδου είναι το αίσθημα κόπωσης.
- Οξεία Φάση
Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται οξεία φάση και τα συμπτώματα μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζονται εντονότερα και να επιδεινώνονται. Όπως για παράδειγμα, αύξηση πυρετού και επιδείνωση πονόλαιμου. Οι πρησμένοι αδένες και οι πόνοι στο σώμα είναι επίσης συχνοί σε αυτό το στάδιο. Η οξεία φάση διαρκεί 2-6 εβδομάδες.
- Φάση Ανάρρωσης
Η αναρρωτική και τελική φάση λαμβάνει χώρα όταν ένα άτομο αρχίζει να αναρρώνει. Αυτό το στάδιο μπορεί να διαρκέσει από 3- 6 μήνες. Το άτομο αισθάνεται πολύ καλύτερα έχοντας λίγα ή και καθόλου συμπτώματα. Διαπιστώθηκε πως μερικοί άνθρωποι αισθάνονται αδύναμοι ή κουρασμένοι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και τα περισσότερα συμπτώματα έχουν ήδη εξαφανιστεί.
Η νόσος συνήθως εμφανίζεται μία φορά στη ζωή κάποιου, έχουν όμως παρατηρηθεί και περιπτώσεις που επανέρχεται χωρίς συμπτωματολογία.
Διάγνωση
Η διάγνωση της μονοπυρήνωσης γίνεται από παθολόγο. Στηριζόμαστε σε συγκεκριμένα συμπτώματα αλλά και εξατομικευμένη κλινική εξέταση του ασθενούς.
- Ιατρικό ιστορικό: η ηλικία του ατόμου είναι σημαντικό κριτήριο (10-30 έτη), όπως και εάν το άτομο έχει έρθει σε επαφή με άτομα που εκδήλωσαν συμπτώματα παρόμοια με γρίπης
- Κλινική εξέταση: ψηλάφηση λεμφαδένων, φλεγμονή στο φάρυγγα, διευρυμένη σπλήνα, θερμοκρασία σώματος
- Εργαστηριακές εξετάσεις αίματος και κυτταρροκαλλιέργειες για διαπίστωση υψηλού αριθμού λεμφοκυττάρων
- Τεστ ετερόφυλων αντισωμάτων (mono-test): εξέταση που ανιχνεύει γρήγορα τα ετερόφυλα αντισώματα (συγκολλητίνες)
- Ορολογικές εξετάσεις:
- ανιχνεύονται τα αντισώματα της ανοσοσφαιρίνης G (IgG) και της ανοσοσφαιρίνης M (IgM) οι οποίες παράγονται από τα Β λεμφοκύτταρα κατά του ιού
- Ιικό αντιγόνο καψιδίου (VCA): εμφανίζεται κατά τον πολλαπλασιασμό του ιού στα κύτταρα
- Πρώιμο αντιγόνο (ΕΑ): το πρώτο που συνθέτουν τα κύτταρα κατά την επαφή με τον ιό
- Πυρηνικό αντιγόνο EBV (EBNA)
Θεραπεία
Παρόλο που δεν υπάρχει εμβόλιο για την πρόληψη της λοιμώδους μονοπυρήνωσης και κανένα φάρμακο για τη θεραπεία της, τα περισσότερα από τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν και να διατηρηθούν υπό έλεγχο.
Τα αντιβιοτικά δεν λειτουργούν κατά της λοίμωξης αλλά προτείνονται μετά από σύσταση γιατρού στην περίπτωση μικροβιακής μόλυνσης. Επίσης τα αντιικά φάρμακα παρατείνουν τη μόλυνση και δεν είναι αποτελεσματικά.
Συνεπώς στυλοβάτης της θεραπείας είναι κυρίως η υποστηρικτική φροντίδα:
- Επαρκής ανάπαυση (αποφυγή βαριάς σωματικής δραστηριότητας και έντονης άθλησης)
- Υγιεινή διατροφή
- Κατανάλωση πολλών υγρών
- Γαργάρες με αλατόνερο
- Παρακεταμόλη ή ακεταμινοφαίνη (αναλγητικά) για πυρετό, πονόλαιμο και αμυγδαλές
- Σωστό πρόγραμμα ύπνου
Η αποθεραπεία της νόσου διαρκεί 4-6 βδομάδες οπότε συνιστάται συχνή παρακολούθηση από ιατρό.
Το παρόν άρθρο έχει σαν σκοπό την ενημέρωση και την αφύπνιση σχετικά με την υγεία σας και σε καμία περίπτωση οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτό δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για οποιαδήποτε απορία έχετε, καθώς και για διάγνωση και θεραπεία, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
