Κατακλίσεις: Τι είναι, Τα στάδια τους και πως προλαμβάνονται

ΑΡΧΙΚΗ » Κατακλίσεις: Τι είναι, Τα στάδια τους και πως προλαμβάνονται

Οι κατακλίσεις είναι πληγές που προκαλούνται από μακροχρόνια πίεση σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Αυτή η πίεση διακόπτει τη ροή του αίματος και την οξυγόνωση των ιστών, οδηγώντας έτσι στη νέκρωση των κυττάρων. Αποτελούν σοβαρό υγειονομικό πρόβλημα, και η αντιμετώπισή τους απαιτεί προσπάθειες και πόρους, αλλά είναι ουσιώδους σημασίας για τη φροντίδα των ασθενών. Περίπου το 65% από αυτές τις κατακλίσεις μπορεί να αποφευχθεί με ειδική ιατρο-νοσηλευτική φροντίδα, αλλά η φροντίδα αποτελεί πρόκληση για τους φροντιστές, ειδικά όταν αναλαμβάνουν τη φροντίδα των αγαπημένων τους προσώπων που έχουν κατάκλιση.

Συνήθως, οι κατακλίσεις εμφανίζονται στο κάτω μέρος του σώματος, όπου οι περιοχές που δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση με έντονη την ευαισθησία στην υποξία. Πιο συγκεκριμένα, συνήθως απαντώνται:

1. Στην οσφυϊκή-ιεροκοκκυγική περιοχή
2. Στα ισχία
3. Στις πτέρνες

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η φλεγμονή μπορεί να εξαπλωθεί ακόμη και στα οστά της περιοχής της κατάκλισης.

Μια κατάκλιση μπορεί να δημιουργηθεί είτε σε βάθος χρόνου είτε ακόμα και μετά από λίγες ώρες σε ασθενείς που παραμένουν ακίνητοι για μεγάλα διαστήματα, όπως οι ηλικιωμένοι που μένουν συχνά κατάκοιτοι.

Παράγοντες

Οι κατακλίσεις προκαλούνται από διάφορους παράγοντες, που χωρίζονται κυρίως σε εξωγενείς και ενδογενείς.

Οι εξωγενείς παράγοντες περιλαμβάνουν:

1. Πίεση σε σημεία του σώματος που προεξέχουν, όπου το δέρμα είναι κοντά στο οστό. Αυτή η πίεση μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο δέρμα.
2. Διαρκής τριβή, που συμβαίνει εξαιτίας της κίνησης του σώματος και του χρόνου που παραμένει σε μια θέση.
3. Υγρασία από ιδρώτα, ούρα ή κόπρανα, που μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.

Οι ενδογενείς παράγοντες περιλαμβάνουν:

1. Ακινησία & αυξημένη θερμοκρασία, όταν ο ασθενής παραμένει στην ίδια θέση για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
2. Κακή διατροφή, που οδηγεί σε διαταραχή πρόσληψης θρεπτικών στοιχείων.
3. Ελαττωμένη αρτηριακή πίεση.
4. Διανοητική κατάσταση & προχωρημένη ηλικία του ασθενούς, που επηρεάζει την κινητικότητά και την κατάσταση του δέρματος.
5. Υποκείμενη νόσος (όπως σακχαρώδης διαβήτης).
6. Δερματική ευαισθησία.

Στάδια κατακλίσεων

Οι κατακλίσεις κατηγορούνται σε πέντε στάδια ανάλογα με τη σοβαρότητα των βλαβών:

Στάδιο 1: Εμφανίζεται ερύθημα (ερυθρότητα) στο δέρμα, υποδηλώνοντας ότι οι βλάβες έχουν ήδη προχωρήσει.

Στάδιο 2: Εμφανίζονται επιφανειακά έλκη ή φυσαλίδες.

Στάδιο 3: Δημιουργείται έλκος (μαύρο) που μοιάζει με κρατήρα, ενσωματώνοντας το υποδόριο λίπος και επεκτείνεται μέχρι τον ιστό.

Στάδιο 4: Πρόκειται για εκτεταμένες βλάβες που φθάνουν σε μύες και οστά.

Σημάδια κατάκλισης

Εάν παρατηρηθούν οι παρακάτω ενδείξεις κατάκλισης, είναι σημαντικό να γίνει επικοινωνία με έναν ιατρό, ώστε να υπάρξει η σχετική καθοδήγηση για τη θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής:

• Έντονη ερυθρότητα
• Οιδήματα
• Έκκριση υγρών ειδικά αν συνοδεύονται από έντονη δυσοσμία
• Λύση της συνέχειας του δέρματος και επιδερμικές πληγές
• Αλλαγή χρώματος μια περιοχής που θυμίζει μώλωπα

Στις ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο θα πρέπει να γίνεται συνεχής έλεγχος και να μην αμελείται κανένα σημάδι, όσο μικρό και να είναι, καθώς μπορεί να υποδεικνύει την έναρξη μια νέας κατάκλισης ή την εκδήλωση μια προϋπάρχουσας.

Ομάδες κινδύνου

Οι κατακλίσεις μπορούν να επηρεάσουν οποιονδήποτε, αλλά ορισμένες κατηγορίες ατόμων, όπως οι παρακάτω, είναι περισσότερο ευάλωτες.

1. Ηλικιωμένα άτομα: Οι ηλικιωμένοι είναι επιρρεπείς στις κατακλίσεις, καθώς μπορεί να έχουν περιορισμένη κινητικότητα και να παραμένουν στην ίδια θέση για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Επιπλέον, το ηλικιωμένο δέρμα είναι πιο ταλαιπωρημένο και ευαίσθητο στις κατακλίσεις.
2. Ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση υγείας: Άτομα που νοσηλεύονται σε εντατικές μονάδες ή πρέπει να παραμείνουν σε κρεβάτι μακροπρόθεσμα είναι πιο επιρρεπή στις κατακλίσεις.
3. Άτομα με παράλυση.
4. Άτομα με παχυσαρκία: Η παχυσαρκία και η έλλειψη κινητικότητας αυξάνουν τον κίνδυνο κατακλίσεων.
5. Άτομα με προβλήματα υγείας: Παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος, αφυδάτωση, διαβήτης, σκλήρυνση κατά πλάκας, περιφερική αρτηριοπάθεια, Parkinson, καρδιακή ανεπάρκεια και άλλα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατακλίσεων.

Πρόληψη & Θεραπεία

Για την πρόληψη και θεραπεία των κατακλίσεων, είναι σημαντικό να ληφθούν τα παρακάτω μέτρα:

Σε κατακεκλιμένους ασθενείς:

• Αν το άτομο δεν μπορεί να αλλάξει θέση μόνο του, οι επαγγελματίες υγείας ή οι φροντιστές πρέπει να αλλάζουν τη θέση του σώματός του τακτικά, περίπου κάθε 1-2 ώρες, για να αποφευχθεί η μακροχρόνια πίεση σε συγκεκριμένα σημεία.
• Να γίνεται τακτικός έλεγχος για κατακλίσεις σε περιπτώσεις νοσηλείας. Εφόσον ιατροί και νοσηλευτές δεν μπορούν να είναι παρόντες συνεχώς, οι φροντιστές πρέπει να ελέγχουν τον ασθενή για πιθανή εμφάνιση κατακλίσεων.
• Σε κάθε νέα κατάκλιση πρέπει να πραγματοποιείται λήψη καλλιέργειας ώστε να προσδιοριστεί η ύπαρξη ή μη παθογόνων μικροοργανισμών. Αν όντως η κατάκλιση φέρει μικρόβιο, βάση του αντιβιογράμματος που θα βγει από το εργαστήριο, ο θεράπων ιατρός ορίζει την κατάλληλη αγωγή για τον ασθενή ανάλογα με το είδος και την ανθεκτικότητα του μικροβίου. Εκτός από την λήψη φαρμακευτικής αγωγής δια στόματος, ο ιατρός μπορεί να προτείνει και ενδοφλέβια χορήγηση για πιο άμεση και δραστική παρέμβαση.
• Συνιστάται χειρουργικός καθαρισμός των νεκρωμένων ιστών για αφαίρεση της μικροβιακής λοίμωξης και επιτάχυνση της αποθεραπείας καθώς σε πολλές κατακλίσεις σχηματίζεται νεκρωτικός ιστός, που δυσχεραίνει την επούλωση και αποτελεί εστία μόλυνσης. Σε περιπτώσεις καθυστερημένης επούλωσης, μπορεί να χρειαστεί πλαστική αποκατάσταση.
• Ο ακατάλληλος καθαρισμός και η κακή υγιεινή ευνοούν τη δημιουργία κατακλίσεων. Οι φροντιστές πρέπει να διατηρούν τον ασθενή καθαρό και στεγνό σε όλες τις περιπτώσεις. Εάν γίνεται χρήση πάνας, αυτή πρέπει να αλλάζεται μετά από κάθε ούρηση ή κένωση και ο ασθενής πρέπει να καθαρίζεται συχνά και ενδελεχώς. Η μη συμμόρφωση με τα παραπάνω, δρα ως καταλύτης στην εμφάνιση κατακλίσεων και δημιουργεί ένα ανθυγιεινό περιβάλλον ιδανικό για την ανάπτυξη μικροβίων που θα τις επιμολύνουν. Συχνά, για να αποφευχθεί η παραπάνω κατάσταση, ο θεράπων ιατρός προτείνει την τοποθέτηση ουροκαθετήρα (foley) στον ασθενή. Στους άντρες ασθενείς μάλιστα, δίνεται και η επιλογή μεταξύ διουρηθρικού ή περιπεϊκού ουροκαθετήρα, ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση.
• Μια προσεγμένη διατροφή, πλούσια σε πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες και ανόργανα στοιχεία όπως σελήνιο, ψευδάργυρο, χαλκό, σίδηρο και μαγνήσιο είναι σημαντική για την υγεία του δέρματος. Η επαρκής ενυδάτωση επίσης διαδραματίζει ύψιστο ρόλο στην πρόληψη των κατακλίσεων. Απαιτείται επίσης η αποφυγή φαρμάκων που εμποδίζουν την επούλωση.
• Εκτός των υπόλοιπων αρνητικών του, το κάπνισμα επιδεινώνει την κατάσταση του δέρματος και αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κατακλίσεων. Η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί σημαντικό προληπτικό μέτρο.
• Η επιλογή του κατάλληλου επιθέματος είναι εξαιρετικής σημασίας και εξαρτάται από το στάδιο, το μέγεθος και το είδος της κατάκλισης. Οι αλλαγές των επιθεμάτων πρέπει να γίνονται τακτικά από επαγγελματίες υγείας ώστε να παρακολουθούν και την πορεία της κατάκλισης. Κάποιες φορές εκτός από τα επιθέματα που έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός, μπορεί να γίνει και χρήση μηχανήματος Vac το οποίο εφαρμόζει αρνητική πίεση στην κατάκλιση με μια ειδική αντλία, βοηθώντας στην απομάκρυνση των εκκρίσεων και συντελώντας στην γρηγορότερη επούλωση της περιοχής.
• Η χρήση ειδικού αεροστρώματος, το οποίο αντικαθίσταται τακτικά, διασφαλίζει την εναλλαγή της πίεσης στα διάφορα σημεία του σώματος, εμποδίζοντας την δημιουργία κατακλίσεων.

Οι ανωτέρω πρακτικές προσεγγίσεις είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και τη θεραπεία των κατακλίσεων και θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό, εξασφαλίζοντας την υγεία του ασθενή και τη γρήγορη επούλωση των πληγών.

Μια κατάκλιση μπορεί να δημιουργηθεί σε λίγες μόνο μέρες, αλλά η επούλωσή της μπορεί να απαιτήσει εβδομάδες ή ακόμα και μήνες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αποφυγή της κατάκλισης είναι πολύ πιο σημαντική από τη θεραπεία, γι΄ αυτό το λόγο προτείνονται και μέτρα πρόληψης.

Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό σκοπό και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.