Το φυλλικό ή φολικό οξύ είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη γνωστή και ως βιταμίνη Β9, και αποτελεί σημαντικό συστατικό μιας υγιούς και ισορροπημένης διατροφής. Είναι ένα από τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που πρέπει να συμπεριλαμβάνουμε στην καθημερινή μας διατροφή καθώς είναι αναγκαίο για πολλές κρίσιμες βιολογικές λειτουργίες, όπως η σύνθεση του DNA και η κυτταρική διαίρεση. Η έλλειψη του δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητη αφού μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.
Συνήθως, ως «φυλλικό οξύ» χαρακτηρίζουμε το συνθετικό μόριο που χρησιμοποιείται σε συμπληρώματα διατροφής και σε εμπλουτισμένα τρόφιμα.
Αντίθετα, ο όρος «φολικό οξύ» αφορά την πιο σταθερή μορφή που βρίσκεται στα φυτικά τρόφιμα και λαμβάνεται μέσω της διατροφής.
Πηγές φυλλικού οξέος στην διατροφή μας
Ορισμένες από τις τροφές που περιέχουν φυλλικό οξύ είναι οι εξής:
- Πράσινα φυλλώδη λαχανικά (πχ σπανάκι και μπρόκολο)
- Εσπεριδοειδή (πχ πορτοκάλια και γκρέιπφρουτ)
- Εμπλουτισμένα δημητριακά και ψωμί
- Όσπρια (φακές, ρεβίθια και μαύρα φασόλια)
- Άλλα λαχανικά όπως σπαράγγι, αβοκάντο, μπάμιες, και παντζάρια
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι το φυλλικό οξύ μπορεί να καταστραφεί από τη θερμότητα και την επεξεργασία, οπότε συστήνεται όπου είναι δυνατό η κατανάλωση ωμών ή ελαφρώς μαγειρεμένων τροφίμων (πχ λαχανικά ωμά σε σαλάτα αντί για μαγειρεμένα)
Επιπλέον, αν υπάρχουν προβλήματα υγείας ή φάρμακα που μπορεί να επηρεάσουν την απορρόφηση του φυλλικού οξέος, ίσως απαιτηθεί η λήψη συμπληρωμάτων με καθοδήγηση από έναν ειδικό.
Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση
Οι παράγοντες που μπορούν να μειώσουν την απορρόφηση του φυλλικού οξέος στον οργανισμό περιλαμβάνουν:
- Το pH του εντέρου: Η απορρόφηση του φυλλικού οξέος εξαρτάται από το pH του εντερικού περιβάλλοντος. Η μέγιστη απορρόφηση παρατηρείται σε ελαφρά όξινο περιβάλλον με pH περίπου 6,3, ενώ η απορρόφηση του συνθετικού φυλλικού οξέος δεν επηρεάζεται από το pH.
- Έλλειψη σε ψευδάργυρο (Zn).
- Συστατικά ορισμένων τροφίμων: Ορισμένα τρόφιμα ή συστατικά τροφών μπορούν να επηρεάσουν την αποτελεσματική απορρόφηση του φυλλικού οξέος. Παραδείγματα τροφών: τα φασόλια, το σπανάκι, η μπανάνα, η ντομάτα και ο χυμός πορτοκαλιού.
- Φάρμακα και αλκοόλ: Κάποια φάρμακα, όπως τα αντισυλληπτικά, τα αντισπασμωδικά σκευάσματα και τα αντιόξινα, μπορεί να μειώσουν την απορρόφηση του φυλλικού οξέος. Την ίδιο αποτέλεσμα επιφέρει και η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.
- Σύνδρομα δυσαπορρόφησης διαφόρων αιτιολογιών: Κάποια σύνδρομα δυσαπορρόφησης, όπως η κοιλιοκάκη, μπορεί να οδηγήσουν σε ελαττωμένη απορρόφηση του φυλλικού οξέος από τον οργανισμό.
Γιατί καταφεύγουμε σε συμπληρώματα;
Το φυλλικό οξύ αποτελεί μέρος της σειράς των βιταμινών B με ουσιώδη ρόλο στην υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους το φυλλικό οξύ μας είναι τόσο απαραίτητο ώστε να χρειαστεί να λάβουμε μέχρι και συμπληρώματα διατροφής που το περιέχουν είναι:
- Αντιμετώπιση αναιμίας: Το φυλλικό οξύ χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της μεγαλοβλαστικής αναιμίας, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην περίπτωση ανεπάρκειας πρόσληψης βιταμίνης Β12.
- Αλκοολισμός: Οι αλκοολικοί μπορεί να έχουν μειωμένα επίπεδα φυλλικού οξέος λόγω υπερκατανάλωσης αλκοόλ και μπορούν να επωφεληθούν από συμπληρώματα.
- Στεφανιαία νόσος: Υπάρχουν έρευνες που υποδηλώνουν ότι τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος προσφέρουν προστασία από καρδιακά προβλήματα, διατηρώντας χαμηλά τα επίπεδα ομοκυστεΐνης.
- Σύνθεση του DNA και του RNA: Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για τη σύνθεση και τη διόρθωση του DNA και του RNA, τα οποία αποτελούν το γενετικό υλικό που καθορίζει τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.
- Πολλαπλασιασμός κυττάρων: Το φυλλικό οξύ είναι ιδιαίτερα απαραίτητο σε ιστούς που πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όπως ο αιμοποιητικός ιστός, ο νευρικός ιστός και οι ιστοί των εμβρύων. Χωρίς αυτό, δεν θα ήταν δυνατή η ανάπτυξη, η αναγέννηση, και η αναπαραγωγή των κυττάρων μας.
- Μεταβολισμός πρωτεϊνών: Σε συνεργασία με τη βιταμίνη C και τη βιταμίνη Β12, το φυλλικό οξύ βοηθά τον οργανισμό να μεταβολίζει, να διασπά, να χρησιμοποιεί και να συνθέτει νέες πρωτεΐνες.
Φυλλικό οξύ & Εγκυμοσύνη
Το φυλλικό οξύ αποτελεί ένα συστατικό που παίζει κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου και τη διατήρηση της υγείας κατά την εγκυμοσύνη. Κύριος ρόλος του φυλλικού οξέος είναι:
- Η συμμετοχή του στη σύνθεση, επιδιόρθωση και μεθυλίωση του DNA
- Ο ρόλος του σε διάφορες βιοχημικές αντιδράσεις
- Η σημασία του για την ταχεία κυτταρική διαίρεση, ειδικά κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης
Η έλλειψη του φυλλικού οξέος κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε ανωμαλίες στον νευρικό σωλήνα του εμβρύου και να προκαλέσει ή να επιδεινώσει την αναιμία, αφού είναι απαραίτητο για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Παρά τη σημασία του φυλλικού οξέος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η διατροφή από μόνη της ενδέχεται να μην είναι αρκετή για να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες. Ως αποτέλεσμα, συχνά προτείνεται η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος στις εγκύους για να διασφαλιστεί περίσσεια ποσότητα αυτού του σημαντικού θρεπτικού συστατικού.
Έλλειψη φυλλικού οξέος και Συμπτώματα
Οι πιθανές αιτίες έλλειψης φυλλικού οξέος περιλαμβάνουν εκτός των άλλων:
- Κακή απορρόφηση από τις τροφές, Σε ορισμένες καταστάσεις όπως η κοιλιοκάκη και η νόσος του Crohn, το φυλλικό οξύ δεν απορροφάται αποτελεσματικά από τον πεπτικό σωλήνα κατά την χώνεψη, οδηγώντας σε έλλειψη
- Γενετικές διαταραχές
- Φαρμακευτική αγωγή
- Κατάχρηση αλκοόλ
Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται ποικίλουν αλλά σίγουρα αποτελούν πρόβλημα για στην εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα είναι:
- Κόπωση
- Διάρροια
- Ανορεξία
- Απώλεια βάρους
- Πονοκέφαλοι
- Ταχυκαρδία
- Διαταραχές συμπεριφοράς
Για να μετρηθούν τα επίπεδα του φυλλικού οξέος στο αίμα, απαιτούνται βιοχημικές εξετάσεις αίματος. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να διενεργηθούν σε μικροβιολογικά εργαστήρια ή διαγνωστικά κέντρα και συνήθως δεν απαιτεί ειδική προετοιμασία από τον ασθενή.
Εάν αντιμετωπίζετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, συμβουλευτείτε τον ιατρό σας ώστε να προχωρήσετε στις αντίστοιχες αιματολογικές εξετάσεις για να ελέγξετε την συγκέντρωση του φυλλικού οξέος στον οργανισμό σας.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
