Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μία ξαφνική διακοπή της ροής του αίματος το οποίο παρέχει οξυγόνο στον εγκέφαλο. Η διακοπή αυτή προκαλεί βλάβη στον εγκεφαλικό ιστό με αποτέλεσμα να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη, αναπηρία ή ακόμα και θάνατο. Η βλάβη αυτή είναι ορατή με ακτινολογική εξέταση, μαγνητική τομογραφία (MRI). Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο ονομάζεται επίσης «εγκεφαλική προσβολή», ή ακόμα και «εγκεφαλικό έμφραγμα».
Το εγκεφαλικό αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου και η κύρια αιτία σοβαρής μακροχρόνιας αναπηρίας. Πολύ ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως περίπου το 80% των περιπτώσεων μπορούν να προληφθούν.
Είδη εγκεφαλικού επεισοδίου
Όπως προαναφέρθηκε, το εγκεφαλικό επεισόδιο γίνεται όταν υπάρξει διακοπή στη ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το αίμα αδυνατεί να φτάσει σε ένα συγκεκριμένο μέρος του εγκεφάλου, το οποίο κατ’ επέκταση καταστρέφεται.
Η ροή αυτή είναι δυνατόν να αποκοπεί από απόφραξη το οποίο ονομάζεται ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή από αιμορραγία που ονομάζεται αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Πιο αναλυτικά στα δύο είδη εγκεφαλικών επεισοδίων περιλαμβάνονται τα κάτωθεν χαρακτηριστικά:
- Ισχαιμικό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: Ένας θρόμβος μπλοκάρει μία αρτηρία, ο οποίος μπορεί να προκληθεί από:
- Απόφραξη από θρόμβο αίματος σε αρτηρία
- Απόφραξη από λιπώδη όγκο που δημιουργείται σε αιμοφόρο αγγείο σε κάποιο σημείο του σώματος και μεταφέρεται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο
- Απόφραξη από μικροσκοπικό αγγείο στον εγκέφαλο
- Αιμορραγικό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: Όταν σημειώνεται ρήξη σε κάποιο αιμοφόρο αγγείο του εγκεφάλου από:
- ένα αιμοφόρο αγγείο που «σκάει» μέσα στον εγκέφαλο
Αίτια
Στην αναζήτηση των αιτίων που οδηγούν σε εγκεφαλικό επεισόδιο, κύριο λόγο παίζει η γήρανση των αγγείων. Ωστόσο, περισσότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων οφείλονται σε αρτηριοσκλήρωση. Αυτή η ασθένεια, η οποία προσβάλλει κυρίως τις μεγάλες και μεσαίου μεγέθους αρτηρίες, εξελίσσεται αργά. Έτσι, η ηλικία και η κληρονομική προδιάθεση είναι δύο παράγοντες κινδύνου πολύ σημαντικοί που όμως δεν μπορούν να ρυθμιστούν από το άτομο.
Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε εγκεφαλικό ή να επιδεινώσουν την κατάσταση. Συγκεκριμένα:
- Υψηλή πίεση του αίματος: Η αρτηριακή υπέρταση είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου ενός εγκεφαλικού. Αυτό διότι τα αρτηριακά τοιχώματα υπόκεινται συνεχώς υψηλή πίεση με αποτέλεσμα να σκληραίνουν και να πήζουν.
- Κάπνισμα: το κάπνισμα προάγει την αθηροσκλήρωση και κατά συνέπεια το εγκεφαλικό.
- Χοληστερίνη
- Διαβήτης
- Υπερκατανάλωση αλκοόλ: αυξάνει την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
- Στρες: το άγχος επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό και κατά συνέπεια την αρτηριακή πίεση.
- Καθιστική ζωή: η έλλειψη σωματικής άσκησης αυξάνει τον κίνδυνο διάφορων ασθενειών όπως διαβήτη, μειώνει επίσης την τιμή της καλής χοληστερόλης που έχει προστατευτική δράση.
- Παχυσαρκία: το υπερβολικό σωματικό βάρος αυξάνει την αρτηριακή πίεση.
- Αντισυλληπτικά χάπια: τα αντισυλληπτικά είναι πιθανόν να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
- Καρδιακά προβλήματα: ορισμένες καρδιακές παθήσεις, όπως οι καρδιακές αρρυθμίες μπορεί να είναι η αιτία ενός εγκεφαλικού.
- Σύνδρομο Υπνικής Άπνοιας: πάνω από το 50% των ανθρώπων που έχουν υποστεί εγκεφαλικό υποφέρουν επίσης από το σύνδρομο υπνικής άπνοιας.
Συμπτώματα
Η προειδοποίηση του εγκεφαλικού αποτελείται από ενδείξεις που το σώμα στέλνει όταν ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο. Το κλειδί στην αναγνώριση των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού είναι ότι έρχονται αιφνίδια. Όταν συμβεί ένα εγκεφαλικό, τα εγκεφαλικά κύτταρα μπορεί να πεθάνουν λόγω της έλλειψης οξυγόνου και των θρεπτικών ουσιών που χρειάζονται για να λειτουργήσουν. Οι άνθρωποι που θα υποστούν εγκεφαλικό μπορεί να μην συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει σε αυτούς ή λανθασμένα να επιλέξουν να αγνοήσουν τα σημάδια, νομίζοντας ότι το πρόβλημα θα περάσει. Ακόμη και όταν οι άνθρωποι καταλάβουν τι συμβαίνει, ενδέχεται να μην μπορούν να καλέσουν έκτακτη ανάγκη ή να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Έτσι οι άνθρωποι γύρω τους μπορεί πραγματικά να βοηθήσουν και άμεσα να καλέσουν για βοήθεια.
Είναι σημαντικό να κληθεί βοήθεια αν εμφανιστούν τα παρακάτω συμπτώματα:
- ξαφνικό μούδιασμα ή αδυναμία κίνησης του προσώπου, του βραχίονα, ενός ποδιού, ειδικά στη μία πλευρά του σώματος
- ξαφνική σύγχυση, πρόβλημα στην ομιλία ή στην κατανόηση
- ξαφνική απώλεια όρασης ή δυσκολία στην όραση σε ένα ή και τα δύο μάτια
- ξαφνική δυσκολία στο περπάτημα, ζάλη, απώλεια ισορροπίας ή στο συντονισμό
- ξαφνικός, ασυνήθιστα έντονος, πονοκέφαλος με άγνωστη αιτία
- πιο σπάνια αποπροσανατολισμό ή απώλεια μνήμης, ναυτία, ζάλη ή εμετό
Μερικές φορές τα προειδοποιητικά συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν λίγα λεπτά και μετά να εξαφανιστούν. Αυτά τα σημάδια μπορεί να δείχνουν ότι κάποιος παθαίνει ένα μικρό εγκεφαλικό ή ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο.
Πρώτες βοήθειες
Καθώς ο άμεσος χρόνος αντίδρασης και δράσης σε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να αποδειχθεί σωτήριος, είναι σημαντικό το άτομο που βρίσκεται δίπλα στον παθόντα να προβεί σε συγκεκριμένες κινήσεις για να βοηθήσει όσο περισσότερο μπορεί στην αντιμετώπιση. Έτσι θα πρέπει:
- Να βεβαιωθεί ότι ο χώρος είναι ασφαλής
- Να επικοινωνήσει ή να στείλει ένα άτομο να καλέσει τον αριθμό έκτακτης ανάγκης
- Να καταγράψει την ώρα που ήταν ο ασθενής εντελώς υγιής και τον χρόνο που άρχισαν τα σημάδια του εγκεφαλικού.
- Αν γνωρίζει να αξιολογήσει την κατάσταση του ατόμου μέσω της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ).
- Να ελέγξει το επίπεδο σακχάρου στο αίμα για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει υπογλυκαιμία όσο αναμένεται η άφιξη του ασθενοφόρου.
- Να φέρει μαζί του στο τμήμα επειγόντων περιστατικών τα φάρμακα του ασθενούς ή αν υπάρχει ιατρική έκθεση και ιστορικό ασθένειας.
- Εάν τα συμπτώματα βελτιωθούν, δεν θα πρέπει να αγνοηθεί το περιστατικό διότι μπορεί να είναι ένα προειδοποιητικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ο ασθενής θα πρέπει να πάει στο νοσοκομείο γιατί μπορεί να συμβεί σοβαρό εγκεφαλικό.
Αντιμετώπιση – Αποκατάσταση
Η αντιμετώπιση του εγκεφαλικού ξεκινά με την παρακολούθηση των ζωτικών λειτουργιών (οξυγόνο, αρτηριακή πίεση, θερμοκρασία σώματος) και των νευρολογικών λειτουργιών (έλεγχος για γλωσσική ικανότητα, δύναμη, ευαισθησία). Στη συνέχεια, η θεραπεία προσαρμόζεται στη συγκεκριμένη κατάστασή και στην αιτία του εγκεφαλικού.
Η θρομβόλυση συνίσταται στην έγχυση ενός ισχυρού φαρμάκου σε μια φλέβα για να διαλύσει τον θρόμβο που φράζει ένα από τα αγγεία. Αυτή η θεραπεία είναι δυνατή μόνο εντός των πρώτων 4 – 5 ωρών μετά την έναρξη του επεισοδίου και ανάλογα με την κατάστασή του ασθενούς. Η θρομβεκτομή είναι η εξαγωγή του θρόμβου του αίματος που αποφράσσει ένα αγγείο μέσα στον εγκέφαλο. Αυτή η διαδικασία απαιτεί την εισαγωγή ενός καθετήρα στη βουβωνική χώρα, ο οποίος στη συνέχεια οδηγείται μέχρι την φραγμένη αρτηρία και εξαγάγει τον θρόμβο. Ακόμα φάρμακα ή ιατρική θεραπεία όπως αναστολείς αιμοπεταλίων που εμποδίζουν το σχηματισμό θρόμβων αίματος (ασπιρίνη για παράδειγμα) ή αντιπηκτικά, ανάλογα με την περίπτωση, μπορούν να χορηγηθούν.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο, σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές, αλλά σκοπό έχουν μονάχα την ενημέρωση και παρακίνηση να απευθυνθείτε στους ειδικούς. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για τη σωστή ενημέρωση και την καθοδήγηση σχετικά με οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε ή χρειάζεστε επιστημονικές πληροφορίες.
