Τα εγκαύματα είναι τραυματισμοί ή βλάβη ιστών και κυτταρικού θανάτου του δέρματος και σε ορισμένες περιπτώσεις των βλεννογόνων εξαιτίας διάφορων παραγόντων όπως θερμότητα, χημικές ουσίες, ηλεκτρικό ρεύμα, ακτινοβολία και υπερβολική πίεση/τριβή. Κατατάσσονται παγκοσμίως τέταρτα στη σειρά αιτιών τραυματισμού με τα ποσοστά να είναι μεγαλύτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες σε σύγκριση με τις αναπτυγμένες.
Ποιες κατηγορίες εγκαυμάτων υπάρχουν;
Τα εγκαύματα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την αιτία που τα προκαλούν σε:
- Θερμικά: από φωτιά, ατμό, πίσσα ή ζεστά υγρά.
- Ηλεκτρικά: από ηλεκτρισμό και ρεύμα.
- Ακτινικά: από τον ήλιο ή από ακτινοβολία, ακτινογραφίες, ακτινοθεραπεία.
- Χημικά: από χημικές ουσίες (μονοξείδιο του άνθρακα, οξύ, χλωρίνη).
Επίσης, κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το βάθος των βλαβών που προκαλούν σε:
- Εγκαύματα 1ου βαθμού: Λέγονται επίσης επιφανειακά εγκαύματα, προκαλούνται από ελαφριά θερμότητα και επηρεάζουν μόνο την επιφάνεια του δέρματος (επιδερμίδα). Συνήθως προκαλούν ερυθρότητα, πόνο, πρήξιμο και ευαισθησία, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στα ηλιακά εγκαύματα.
- Εγκαύματα 2ου βαθμού: Λέγονται αλλιώς εγκαύματα μερικού πάχους και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: Τα εγκαύματα 2ου βαθμού α’ βαθμού που επηρεάζουν τη δερμική στιβάδα, και τα εγκαύματα 2ου βαθμού β’ βαθμού που επηρεάζουν επιπλέον και την υποδόρια στιβάδα. Προκαλούν πληγές, κάψιμο, φουσκάλες και έντονο πόνο.
- Εγκαύματα 3ου βαθμού: Λέγονται διαφορετικά εγκαύματα ολικού πάχους, προκαλούν βλάβες σε όλα τα στρώματα του δέρματος (αδένες, τρίχες) και σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να επηρεάζουν ακόμα και τα βαθύτερα στρώματα και τον υποκείμενο ιστό . Τα εγκαύματα αυτά προκαλούν συνήθως σκλήρυνση των αγγείων και ίσως πλήρη καταστροφή του υποδόριου λίπους. Θέλει ιδιαίτερη προσοχή καθώς αρχικά μπορεί να μην προκαλούν έντονο πόνο λόγω της καταστροφής των νευρικών ιστών, μπορείτε να τα παρατηρήσετε και αναγνωρίσετε εξαιτίας της ανώμαλης υφής τους.
- Εγκαύματα 4ου βαθμού: Αποτελούν την πιο σοβαρή κατηγορία εγκαυμάτων, προκαλώντας εκτεταμένη ζημιά σε δέρμα, υποδόριο ιστό, μυς, οστά και ακόμα βαθύτερα. Συνήθως απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση και κάποιες φορές επέμβαση.
Αυτή η διαβάθμιση των εγκαυμάτων χρησιμοποιείται για να κατανοήσουμε την έκταση και τη σοβαρότητα της ζημιάς που προκαλείται από ένα έγκαυμα. Η ακριβής διάκριση μεταξύ των βαθμών μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τα ιατρικά πρωτόκολλα και τις περιστάσεις. Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι ο βαθμός των εγκαυμάτων και η σοβαρότητα των επιπτώσεών τους εξαρτώνται επίσης από την έκταση και τη θέση της επιφάνειας που επηρεάζεται.
Τρόποι Αντιμετώπισης
Η αντιμετώπιση των εγκαυμάτων εξαρτάται από τη σοβαρότητα και τον βαθμό του εγκαυμάτων. Παρακάτω προτείνονται κάποιοι βασικοί τρόποι αντιμετώπισης:
- Ψύξη με νερό: Για εγκαύματα 1ου ή 2ου βαθμού, μπορείτε να βρέξετε την περιοχή με δροσερό, καθαρό νερό για 10-20 λεπτά. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου και στην ελαχιστοποίηση της ζημιάς.
- Χρήση καθαρού υφάσματος: Μετά την ψύξη, μπορείτε να καλύψετε το έγκαυμα με καθαρό, μη κολλώδες ύφασμα, όπως μια καθαρή πετσέτα ή γάζα. Αυτό προστατεύει την περιοχή από τυχόν μολύνσεις. Προσοχή, αν κάνετε επίδεση σε ένα έγκαυμα χαμηλού βαθμού, βεβαιωθείτε ότι είναι χαλαρή και δεν πιέζει την πληγή. Η πίεση μπορεί να προκαλέσει πόνο και αργότερα να επηρεάσει την επούλωση και ανάπλαση του δέρματος.
- Παυσίπονα: Εάν το έγκαυμα προκαλεί έντονο πόνο, μπορείτε να λάβετε ένα μη ασπιρινούχο παυσίπονο σύμφωνα με τις αντίστοιχες οδηγίες.
- Ιατρική περίθαλψη: Για εγκαύματα 3ου ή 4ου βαθμού, ή για εγκαύματα μεγάλης έκτασης, είναι σημαντικό να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια. Αυτά τα εγκαύματα μπορεί να απαιτούν εξειδικευμένη θεραπεία και ενδέχεται να απαιτήσουν την εφαρμογή ειδικών επιδεσμικών προϊόντων ή ακόμα και χειρουργική παρέμβαση.
Ο πάροχος υγείας σας, ενδέχεται να ακολουθήσει τα εξής:
- Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών
- Καθαριότητα
- Επίδεση
- Αντιβίωση
- Μεταμόσχευση δέρματος
Προσοχή στην υγεία: Φροντίστε να κρατήσετε το έγκαυμα καθαρό και στεγνό. Ακολουθήστε τις οδηγίες του παρόχου υγείας σας για τη φροντίδα του εγκαύματος και την αλλαγή των επιδεσμικών προϊόντων.
Είναι σημαντικό να έχετε υπόψη ότι αυτές είναι γενικές κατευθυντήριες γραμμές. Σε περιπτώσεις σοβαρών εγκαυμάτων, ιδίως όταν επηρεάζονται μεγάλες περιοχές του σώματος, όπως σοβαρά εγκαύματα 3ου βαθμού ή όταν υπάρχουν επιπλοκές, πρέπει να ζητήσετε αμέσως βοήθεια από τον πάροχο υγείας σας. Οι ειδικοί θα μπορέσουν να αναλύσουν την κατάσταση και να παράσχουν την απαραίτητη φροντίδα και μεταχείριση.
Φυσικοί τρόποι αντιμετώπισης
- Δροσερό νερό
- Κρύες κομπρέσες
- Μέλι
- Αποφύγετε ή μειώστε αρκετά την έκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία.
- Μην σκάτε τις φουσκάλες από τα εγκαύματα.
- Παυσίπονο
Πρώτες βοήθειες
Σε περίπτωση εγκαύματος συνίσταται:
- Κατά τη διάρκεια των πρώτων 30 λεπτών μετά τον τραυματισμό, διατηρήστε θερμοκρασία (20-25°C) για να περιορίσετε την έκταση του εγκαύματος ώστε να παρέχετε σημαντική ανακούφιση από τον πόνο ή αλλιώς τοποθετήστε δροσερό νερό βρύσης ή κομπρέσες. Αποφύγετε να βάλετε παγωμένο νερό καθώς η αίσθηση του παγωμένου αυξάνει τον πόνο καθώς και τον κίνδυνο κρυοπαγήματος ειδικά εάν η περιοχή του εγκαύματος είναι μεγάλη για αποφυγή υποθερμίας .
- Καθαρίστε απαλά την καμένη περιοχή με ένα καθαρό πανί ή επίθεμα γάζας, με σαπούνι και νερό ή με ένα ήπιο αντιβακτηριδιακό καθαριστικό πληγών.
- Μερικοί γιατροί συνιστούν να αφήνετε τις φουσκάλες ανέπαφες και άλλοι συνιστούν να τις ανοίγετε με ψαλίδι και λαβίδα. Και στις δύο περιπτώσεις, το χαλαρό δέρμα και οι σπασμένες φουσκάλες είναι ιστοί που έχουν αποβιώσει και πρέπει να αφαιρεθούν ξεφλουδίζοντας τες από το τραύμα και ψαλιδίζοντας κοντά στην άκρη που έχει βιώσιμη προσκολλημένη επιδερμίδα.
ΠΡΟΣΟΧΗ! δεν τις σπάμε καθώς καλύπτουν τη πληγή και ο ορός που περιέχουν τρέφει την τραυματισμένη επιφάνεια, επιταχύνοντας την ανάπλασή της.
Απαγορεύονται:
- λάδι
- βαζελίνη
- οδοντόκρεμα
- πάγος
Χρόνος επούλωσης εγκαυμάτων
Ο χρόνος επούλωσης ενός εγκαύματος εξαρτάται από τη σοβαρότητα του εγκαύματος και την ικανότητα ανάκτησης του σώματος. Μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον βαθμό και τη σοβαρότητα του εγκαυμάτων, την ηλικία, την υγεία του ατόμου και την περιοχή που έχει τραυματιστεί.
- Εγκαύματα 1ου βαθμού: Αυτά τα εγκαύματα αφορούν μόνο το επάνω στρώμα του δέρματος (επιδερμίδα) και συνήθως επουλώνονται σε μερικές ημέρες έως μια εβδομάδα.
- Εγκαύματα 2ου βαθμού:
- Εγκαύματα 2ου βαθμού α’ βαθμού (επίπεδο δερματικού στρώματος): Τα εγκαύματα αυτά μπορεί να χρειαστούν μερικές εβδομάδες για να επουλωθούν, ενώ η επούλωση μπορεί να συνοδεύεται από ερυθρότητα και ανοιχτές πληγές.
- Εγκαύματα 2ου β’ βαθμού (κατώτερο δερματικό στρώμα): Αυτά τα εγκαύματα μπορεί να απαιτήσουν περισσότερο χρόνο για επούλωση, ποικίλλοντας από εβδομάδες έως ακόμα και μήνες.
- Εγκαύματα 3ου και 4ου βαθμού: Τα εγκαύματα αυτά είναι πιο σοβαρά και επίπονα για την επούλωση. Η διαδικασία επούλωσης μπορεί να διαρκέσει πολλές εβδομάδες έως και μήνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση όπως μεταμόσχευση δέρματος για τη βελτίωση της επούλωσης.
Είναι σημαντικό να σημειώσετε ότι η επούλωση μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον παράγοντα επούλωσης του καθενός και να παρατείνεται σε ορισμένες περιπτώσεις.
Είναι πάντα σημαντικό να ακολουθείτε τις συμβουλές και οδηγίες του παρόχου υγείας σας για τη φροντίδα του τραυματισμού καθώς η παρακολούθηση από ειδικό είναι πολύ σημαντική για βέλτιστη ανάρρωση.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν κείμενο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για την ορθή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, διάγνωση και πιθανή θεραπεία σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
