Το άσθμα είναι μια χρόνια νόσος που επηρεάζει τους αεραγωγούς (βρογχικοί σωλήνες) ενός ανθρώπου προκαλώντας πρήξιμο και στένωσή τους. Οι αεραγωγοί είναι οι σωλήνες που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες επιτρέποντας την είσοδο και την έξοδό του. Κατά τη διαδικασία του άσθματος οι αεραγωγοί στενεύουν και διογκώνονται, λόγω της φλεγμονής , γεγονός που οδηγεί στην παραγωγή περισσότερης βλέννα με αποτέλεσμα να προκαλεί στο άτομο δυσκολία στην αναπνοή, βήχα, συριγμό κατά την εκπνοή και έντονη δύσπνοια. Το βρογχικό άσθμα χαρακτηρίζεται από περιστασιακή αναστρέψιμη απόφραξη των αεραγωγών η οποία, εάν δεν αντιμετωπιστεί επαρκώς, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απόφραξη. Συχνά σχετίζεται και με άλλες παθολογίες. Είναι μια αρκετά διαδεδομένη πάθηση πλήττοντας το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Εμφανίζεται από τις πιο κοινές μακροχρόνιες ασθένειες σε παιδιά, αν και μπορεί να υποφέρουν και ενήλικες.
Το άσθμα συναντάται με διάφορους τύπους. Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν:
- Αλλεργικό άσθμα (εξωγενές)
Όταν το άτομο εκτεθεί σε αλλεργιογόνα όπως γύρη φυτών, ακάρεα σκόνης, τρίχες κατοικίδιων ζώων και παράσιτα (κατσαρίδες).
- Εποχιακό άσθμα
Η εμφάνισή του σχετίζεται με συγκεκριμένες συνθήκες σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους. Μπορεί να σχετίζεται με τη γύρη φυτών και να αφορά κυρίως αλλεργίες κατά τη διάρκεια των εποχών της άνοιξης και προς το τέλος του καλοκαιριού. Ακόμη μπορεί να εμφανίζεται και στους χειμερινούς μήνες λόγω περισσότερων κρυολογημάτων και ιώσεων, όπως επίσης και σε περιόδους με απότομες αλλαγές θερμοκρασίας.
- Μη αλλεργικό άσθμα (ενδογενές)
Δεν απαιτείται η παρουσία κάποιου αλλεργιογόνου. Μπορεί να προκληθεί από, λοιμώξεις του αναπνευστικού, παρουσία κρύου αέρα, απότομες αλλαγές θερμοκρασίας, καπνό, υγρασία και στρες. Γενικά όμως δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος παράγοντας που είναι υπεύθυνος για την εκδήλωση του άσθματος. Γι’ αυτό το λόγο σε αυτές τις περιπτώσεις χορηγείται στο άτομο κάποιο εισπνεόμενο φάρμακο.
- Επαγγελματικό άσθμα
Αυτός ο τύπος άσθματος εμφανίζεται στον περιβάλλον της εργασίας ενός ατόμου. Εκδηλώνεται κατά την έκθεση του ατόμου σε διάφορες ουσίες στο χώρο εργασίας του, όπως σκόνη ξύλου, πλαστικές ρητίνες, μέταλλα και οργανικές ενώσεις. Παρατηρείται μια έξαρση συμπτωμάτων κατά το ωράριο εργασίας και μια απότομη υποχώρηση της κρίσης άσθματος κατά την διάρκεια διαλλειμάτων ή ολοκλήρωσης εργασίας.
- Άσθμα που προκαλείται από την άσκηση
Συμβαίνει συνήθως κάποια λεπτά μετά την σωματική δραστηριότητα αλλά τα συμπτώματα μπορεί επίσης να εμφανιστούν και ενώ ασκείται κάποιος. Παρατηρούνται δύσπνοια, βήχας, συριγμός και πόνος στο στήθος. Να επισημανθεί πως σε περίπτωση που κάποιο άτομο παρατηρήσει έντονα συμπτώματα σε ένταση και διάρκεια να επικοινωνήσει άμεσα με τον ιατρό του.
Αίτια που προκαλούν άσθμα
Το άσθμα προκαλείται από χρόνια φλεγμονή (οίδημα) των αεραγωγών προκαλώντας ιδιαίτερη ευαισθησία στους βρόγχους. Για το λόγο αυτό και εξαιτίας της βρογχικής υπεραντιδραστικότητας κατά την διάρκεια του άσθματος υπάρχει μια πληθώρα παραγόντων που προκαλούν κρίση και επιδείνωση της πάθησης αυτής.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες: όπως αλλεργιογόνα εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και η περιβαλλοντική ρύπανση
- Ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού
- Ιστορικό άσθματος και κληρονομικότητα
- Φυλή/Εθνικότητα: Οι Αφροαμερικανοί και οι Πορτορικανοί διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο άσθματος
- Φύλο: σε παιδικές ηλικίες είναι πιο συχνό στα αγόρια ενώ σε έφηβους και ενήλικες στις γυναίκες.
- Εγκυμοσύνη και κάπνισμα
- Καπνός/Παθητικός καπνιστής
- Πρόωρη γέννα ή λιποβαρή έμβρυα
- Παρουσία έντονου συριγμού εκ γενετής
- Προδιάθεση για αλλεργίες, όπως η ρινίτιδα, η δερματίτιδα και η αλλεργική επιπεφυκίτιδα
- Παχυσαρκία
- Έκθεση σε χημικά προϊόντα και ουσίες
- Σωματική δραστηριότητα
- Στρες
- Φάρμακα
Συμπτώματα
Ως μια χρόνια πνευμονολογική πάθηση παρατηρείται ποικιλία συμπτωμάτων από άτομο σε άτομο. Μπορεί να εκδηλωθούν κρίσεις άσθματος ξεκινώντας από πιο ήπια συμπτωματολογία και να επιδεινωθούν σε αρκετά πιο σοβαρή. Η συχνότητα των συμπτωμάτων επίσης μπορεί να κυμαίνεται από σπάνια, ανά 2 ημέρες, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες ή και καθημερινά σε όλη τη διάρκεια της ημέρας.
- Σφίξιμο στο στήθος
- Επίμονος ξηρός βήχας, ιδιαίτερα τη νύχτα ή νωρίς το πρωί
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Λαχάνιασμα
- Συριγμός, που προκαλεί αίσθηση σφυρίγματος κατά την εκπνοή ιδιαίτερα όταν υπάρχει κάποιος ιός ή κρυολόγημα, γρίπη
- Αϋπνία
Αντιμετώπιση & Θεραπεία
Κρίνεται απαραίτητο να γνωρίζει κάποιος πως δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για πλήρη ίαση του άσθματος. Ωστόσο, οι διαθέσιμες θεραπείες που υπάρχουν αφορούν τον έλεγχο και τη μείωση των συμπτωμάτων του με σκοπό την ανακούφιση του ασθενούς.
Παρακάτω παρατίθενται διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης της πάθησης:
Το πρώτο βήμα στη θεραπεία είναι η αποφυγή έκθεσης σε ουσίες που προκαλούν την κρίση άσθματος. Συνεπώς συνιστάται η αποφυγή αλλεργιογόνων και η έκθεση σε ειδικές περιβαλλοντικές συνθήκες με παράγοντες που επηρεάζουν τον οργανισμό (π.χ. καπνός, υγρασία). Αυτός ο τρόπος συμβάλλει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα της θεραπείας και στη μείωση των συμπτωμάτων.
Απαραίτητο εργαλείο αντιμετώπισης αλλά και πρόληψης του άσθματος είναι η σπιρομέτρηση με βρογχοδιαστολή. Η μέτρηση της αναπνευστικής λειτουργίας εκτιμά τη στένωση των βρόγχων ελέγχοντας πόσο αέρα μπορεί να εισπνεύσει μετά από μια βαθιά εισπνοή, καθώς και πόσο γρήγορα μπορεί να εκπνεύσει ο ασθενής, ώστε να εκτιμηθεί σε τι κατάσταση βρίσκεται το άσθμα.
Σπιρομέτρηση: Η σπιρομέτρηση προσφέρει αξιόπιστα αποτελέσματα κατά τη διαχείριση του άσθματος, παρακολουθώντας πως αναπνέει το άτομο και εάν δυσκολεύεται κατά την αναπνοή. Χαμηλές τιμές υποδηλώνουν δυσλειτουργία πνευμόνων και επιδείνωση του άσθματος. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο προχωράει σε φαρμακευτική θεραπεία μετά από σύσταση του ιατρού του.
Η φαρμακευτική αγωγή που προτείνεται αφορά:
- Βρογχοδιασταλτικά (ανακουφιστικά φάρμακα), τα οποία συνήθως χορηγούνται με εισπνοή για την αντιμετώπιση του βρογχικού άσθματος και ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες:
- Βρογχοδιασταλτικά μακράς δράσης, τα οποία λαμβάνονται καθημερινά πρωί και βράδυ
- Βρογχοδιασταλτικά βραχείας δράσης τα οποία χορηγούνται σε περίπτωση ανάγκης (ασφυξία, έντονος βήχας)
- Εκτός από τα βρογχοδιασταλτικά υπάρχουν και τα φάρμακα ελέγχου που ονομάζονται εισπνεόμενα στεροειδή (κορτικοστεροειδή) και ελέγχουν τη φλεγμονή
- Επίσης η θεραπεία με αντιισταμινικά μπορεί να είναι ευεργετική σε περιπτώσεις αλλεργικού άσθματος
Ανοσοθεραπεία: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, είναι η μόνη θεραπεία που μπορεί να τροποποιήσει τη φυσική πορεία της νόσου, αφού αντιμετωπίζει την αιτία και όχι μόνο τα συμπτώματα της νόσου. Έτσι λοιπόν ευαισθητοποιεί τον οργανισμό ως προς το αίτιο της αλλεργίας που προκαλεί το άσθμα θεραπεύοντάς τη και έτσι μια μετέπειτα έκθεση σε αλλεργιογόνα δεν επηρεάζει το άτομο.
Υπάρχουν βεβαίως και άλλοι φυσικοί τρόποι αντιμετώπισης όπως:
- Βελονισμός
- Ασκήσεις αναπνοής: τεχνική για σωστό κράτημα αναπνοής και εκπνοής με σκοπό τη βελτίωση της ρινικής αναπνοής του ατόμου
- Ισορροπημένη διατροφή
- Συμπληρώματα με βιταμίνη C, D & μαγνήσιο
- Αφεψήματα και βότανα
Η σωστή πρόληψη και διάγνωση του άσθματος επαρκεί ώστε ένα άτομο με άσθμα να διατηρήσει σε σταθερά επίπεδα τα συμπτώματα και να ζήσει μια φυσιολογική ζωή χωρίς να επιβαρυνθεί ιδιαίτερα με φάρμακα.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για την εμπεριστατωμένη πληροφόρηση, διάγνωση και καθοδήγηση σας σε οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε και στον οποίο θα πρέπει να απευθύνεστε σε κάθε περίπτωση.
