Ένα πολύ συχνό πρόβλημα που εμφανίζεται ειδικά στους ηλικιωμένους, είναι η ακράτεια των ούρων. Γενικά πλήττει διάφορες ηλικίες, αλλά κυρίως το 50-84% αφορά τους ηλικιωμένους ανθρώπους.
Η απώλεια ή αδυναμία ελέγχου της ουροδόχου κύστης χωρίς τη θέληση κάποιου εκτός από πρόβλημα υγιεινής είναι και ζήτημα κοινωνικής αποδοχής.
Η ανατομία της ούρησης ακολουθεί τον εξής τρόπο:
Κατά τη διαδικασία της ούρησης ο μυς της ουροδόχου κύστης συστέλλεται, και έτσι τα ούρα βγαίνουν μέσω ενός σωλήνα που ονομάζεται ουρήθρα. Η ακράτεια συμβαίνει όταν οι μύες της ουροδόχου κύστης συστέλλονται και οι μύες του σφιγκτήρα δεν είναι αρκετά ισχυροί ώστε να κλείσουν την ουρήθρα με αποτέλεσμα να υπάρχει μια έντονη και ανεξέλεγκτη ανάγκη ούρησης.
Αίτια ακράτειας ούρων
Η ακράτεια ούρων είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, αφού μπορεί να προκληθεί από ορισμένες καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων, από διάφορα υποκείμενα νοσήματα, σωματικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα.
Συστήνεται μια εκτενής αξιολόγηση από τον γιατρό σας με σκοπό τον ακριβή προσδιορισμό αιτίας της ακράτειας. Τα παρακάτω παρουσιάζουν θετική συσχέτιση με την εκδήλωση της ακράτειας:
- Αλκοόλ
- Καφεΐνη
- Ανθρακούχα ποτά ή ανθρακούχο νερό
- Γλυκαντικά
- Σοκολάτα
- Καυτερές πιπεριές
- Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα μπαχαρικών και ζάχαρης
- Φάρμακα για αρτηριακή πίεση, καρδιά, ηρεμιστικά και μυοχαλαρωτικά
- Βιταμίνη C
- Δυσκοιλιότητα
- Λοιμώξεις
- Εγκυμοσύνη
- Γέννα
- Αλλαγές λόγω ηλικίας
- Εμμηνόπαυση
- Διόγκωση προστάτη
- Καρκίνος του προστάτη
- Πέτρα στην ουροδόχο κύστη
- Νευρολογικές διαταραχές
Επίσης υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που επιδεινώνουν την πάθηση ακράτειας όπως :
- Το φύλο
- Η ηλικία
- Το βάρος
- Το κάπνισμα
- Η κληρονομικότητα
- Νευρολογικές παθήσεις
Για να μπορέσει να κατανοήσει το άτομο τι είδους ακράτεια έχει, σε αυτό το σημείο θα παραθέσουμε τους διάφορους τύπους ακράτειας και πως εμφανίζονται:
Ακράτεια από προσπάθεια-στρες:
Παρατηρείται όταν κάποιος βήχει, γελάει, φταρνίζεται ή σηκώνει βάρος. Επίσης συμβαίνει μετά από βλάβη στην κύστη, μετά από τοκετό ή νευρολογικές παθήσεις (νόσος Πάρκινσον). Επιπλέον συνδέεται με γυμναστική, διάφορες φυσικές δραστηριότητες και με σεξουαλική επαφή.
Επιτακτική ακράτεια ούρων:
Ξαφνική και έντονη επιθυμία για ούρηση, πολλές φορές το άτομο δεν προλαβαίνει να πάει καν στην τουαλέτα λόγω των έντονων συσπάσεων. Εδώ η κύστη χαρακτηρίζεται ως υπερδραστήρια και η αιτιολογία αφορά κυρίως την ελλιπή πρόσληψη υγρών, υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης και διάφορων τροφών. Επίσης μπορεί να προκληθεί από μια μικρή πάθηση, όπως μια λοίμωξη, ή μια πιο σοβαρή νευρολογική διαταραχή ή διαβήτη.
Ακράτεια υπερχείλισης-υπερπλήρωσης:
Εμφανίζεται όταν η κύστη δεν έχει αδειάσει τελείως. Ακόμη μπορεί να οφείλεται σε προστάτη και πέτρα στην ουροδόχο κύστη. Αυτό το είδος ακράτειας παρουσιάζει συννοσηρότητα με ουρολοιμώξεις.
Λειτουργική ακράτεια:
Σε αυτή την περίπτωση το άτομο παρουσιάζει έκπτωση λειτουργικότητας σε τομείς της καθημερινής ζωής λόγω σωματικής-πνευματικής αναπηρίας, όπως στη περίπτωση της νόσου alzheimer. Το άτομο δεν προλαβαίνει να πάει στη τουαλέτα, ή πηγαίνει αλλά καθυστερεί να ουρήσει με αποτέλεσμα να «του φύγουν σταγόνες».
Μικτή ακράτεια ούρων:
Τις περισσότερες φορές αυτό το είδος αναφέρεται στον συνδυασμό ακράτειας από στρες και επιτακτικής ακράτειας ούρων. Γενικότερα αφορά ένα συνονθύλευμα πολλών ειδών ακράτειας.
Οι δύο τύποι ακράτειας ούρων που είναι πιο συνηθισμένοι στις γυναίκες είναι:
- Ακράτεια από προσπάθεια – στρες
- Επιτακτική ακράτεια
Οι γυναίκες που γέννησαν με φυσιολογικό τοκετό έχουν πιο αυξημένες πιθανότητες να πάθουν ακράτεια συγκριτικά με εκείνες που γέννησαν με καισαρική.
Αναφέρεται ένας επιπολασμός 25-45% διαφόρων μορφών ακράτειας με ποικίλες αλλαγές στην καθημερινότητά τους, επιδείνωση της ευημερίας τους και πολλές διαταραχές στη σεξουαλική, επαγγελματική και συναισθηματική τους ζωή.
Η αιτιολογία αφορά όπως αναφέρθηκε και παραπάνω κυρίως τις εξής καταστάσεις:
- Εγκυμοσύνη
- Εμμηνόπαυση
- Κάκωση οργάνων πυέλου
- Παχυσαρκία
- Σωματική εξασθένιση λόγω ηλικίας
- Καταπόνηση
Στους άνδρες η ακράτεια που επισημαίνεται αφορά:
- Ακράτεια από προσπάθεια-στρες (προστατεκτομή, επέμβαση, ακτινοθεραπεία, τραυματισμοί ουρήθρας)
- Επιτακτική ακράτεια ούρων
- Ακράτεια υπερχείλισης
- Μικτή ακράτεια ούρων
Στους ηλικιωμένους ανθρώπους μπορεί να παρατηρηθούν όλοι οι παραπάνω τύποι ακράτειας καθώς υπάρχει επιπλέον επιβάρυνση σε αυτές τις ηλικίες λόγω των κάτωθι παραγόντων:
- Οργανικές αλλαγές στο ουροποιητικό τους σύστημα
- Παρενέργειες από φάρμακα
- Συννοσηρότητα
- Νευρολογικές διαταραχές
- Ψυχολογικές-ψυχιατρικές διαταραχές
Πέρα από την ακράτεια που είναι επακόλουθο του μειωμένου ελέγχου της ουροδόχου κύστης υπάρχει και η «νυχτερινή ενούρηση». Το λεγόμενο «βρεγμένο κρεβάτι» είναι η ακούσια ούρηση κατά τη διάρκεια του ύπνου που παρατηρείται κυρίως από τα 3 μέχρι και τα 6 έτη και θεωρείται φυσιολογική μέχρι αυτή την ηλικία. Είναι μια δύσκολη περίοδος που το παιδί μαθαίνει να ελέγχει την κύστη του κατά τη διάρκεια του ύπνου του.
Οι λόγοι που συμβαίνει είναι:
- Το παιδί να κοιμάται βαριά και να μη μπορεί να ξυπνήσει
- Υπερβολική κατανάλωση υγρών πριν κοιμηθεί
- Υπερβολικές συσπάσεις κύστης
Στη περίπτωση των ενηλίκων οι αιτίες που μπορεί να συμβεί είναι:
- Εντερικά προβλήματα
- Φαρμακευτική αγωγή
- Λοιμώξεις
- Διόγκωση προστάτη
Ακράτεια & Ουρολοίμωξη
Η πιο κοινή αιτία των ουρολοιμώξεων είναι τα βακτήρια, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που η αιτιολογία της ουρολοίμωξης είναι οι μύκητες. Οι περισσότερες ουρολοιμώξεις προκαλούνται από το βακτήριο E.coli, που ζει στο έντερο.
Οι γυναίκες υποφέρουν πιο συχνά από την πάθηση της ουρολοίμωξης παρά οι άνδρες και ο λόγος οφείλεται στη γυναικεία ανατομία. Η ουρήθρα μιας γυναίκας είναι πιο κοντή από αυτή του άνδρα και πιο κοντά στον πρωκτό, δίνοντας στα βακτήρια έτσι ευκολότερη πρόσβαση στην ουροδόχο κύστη. Η σεξουαλική δραστηριότητα διευκολύνει τη μετακίνηση των βακτηρίων προς το άνοιγμα της ουρήθρας και ως εκ τούτου δημιουργείται αυτή η κατάσταση δυσφορίας.
Συμπτώματα ουρολοίμωξης:
- Αίσθημα πόνου ή τσιμπήματος κατά την ούρηση
- Επιτακτική ανάγκη ούρησης
- Μικρές ποσότητες ούρων (σταγόνες) με αφόρητο αίσθημα πόνου
- Ίχνη αίματος κάποιες φορές στα ούρα
- Έντονη οσμή
- Σκούρα ή θολά ούρα
- Ρίγη αλλά συνήθως χωρίς την παρουσία πυρετού
- Ακράτεια
Πολλές φορές οι ουρολοιμώξεις συνδέονται με την ακράτεια εξαιτίας της παραμονής των ούρων στο εσώρουχο ή την πάνα, εφόσον φοράει, με αποτέλεσμα τη δημιουργία βακτηρίων τα οποία πολλαπλασιάζονται και προκαλούν λοιμώξεις.
Σύμφωνα με έρευνες η ακράτεια επηρεάζει σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τη ψυχολογική κατάσταση και ψυχική υγεία των ανθρώπων. Συγκεκριμένα το 35% των ενηλίκων δήλωσε χαμηλή ικανοποίηση από τη ζωή και το 50% των γυναικών εμφάνισε σεξουαλική δυσλειτουργία.
Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις της ακράτειας συνήθως περιλαμβάνουν: χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, άγχος, αισθήματα ντροπής, συστολής και ανασφάλειας προς το σώμα και τον εαυτό, θλίψη, αδυναμία αντιμετώπισης προβλημάτων κοινωνικής και σεξουαλικής φύσης, κοινωνική απομόνωση και αποκλεισμό, μειωμένο αίσθημα κοινωνικής αποδοχής, δυσλειτουργία στον εργασιακό τομέα και στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Συνοψίζοντας, στην περίπτωση της ακράτειας κρίνεται πάρα πολύ σημαντική τόσο η θεραπευτική και ιατρική αντιμετώπιση όσο και η ψυχολογική παρέμβαση του υποστηρικτικού κοινωνικού πλαισίου των ανθρώπων.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν άρθρο έχουν καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως ιατρικές συμβουλές. Αποκλειστικός υπεύθυνος για οποιοδήποτε θέμα υγείας αντιμετωπίζετε, είναι ο εξειδικευμένος πάροχος υγείας σας, ο οποίος μπορεί να σας ενημερώσει και να ορίσει την πιθανή ενδεδειγμένη θεραπεία.
